Vang vọng bài ca đất nước

Năm 2015, trong niềm vui tròn 40 năm nước nhà Bắc - Nam sum họp, bỗng nghe vọng khúc tráng ca "Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi" của nhà thơ Nam Hà…

Năm 2015, trong niềm vui tròn 40 năm nước nhà Bắc - Nam sum họp, bỗng nghe vọng khúc tráng ca “Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi” của nhà thơ Nam Hà…

Đường dài đi giữa Trường Sơn/Nghe vọng bài ca đất nước, đúng như 2 câu thơ trên, nhà thơ Nam Hà bắt đầu viết khúc tráng ca này khi cùng đồng đội hành quân trên đường Trường Sơn năm 1964. Nhà thơ kể rằng, trên đường đi, cứ nghĩ đến việc quân ta đương đầu với giặc Mỹ, ông luôn tin tưởng cuộc chiến tranh có diễn ra khốc liệt đến đâu cuối cùng dân tộc ta cũng chiến thắng. Tên bài thơ, ý tưởng, nội dung từng đoạn thơ cứ dần hình thành, ông cũng đã viết được một vài đoạn... Cứ nghĩ vào chiến trường sẽ viết tiếp, nhưng đến Khu 6, đơn vị ông phải lao vào phát rẫy, trồng sắn, bắp để kiếm cái ăn. Nhiều lần nhớ đến bài thơ, ông lại lấy ra làm nhưng vẫn không xong. Mãi đến năm 1966, khi đơn vị tham gia một trận đánh lớn ở Bắc Bình - Bình Thuận, thắng lợi giòn giã cùng sự hồn nhiên của những người bạn lính đã làm mạch thơ của ông tuôn chảy trở lại. Và trong vòng hai giờ đồng hồ, ông đã hoàn thành bài hùng ca ấy.

Đất nước/Bốn ngàn năm không nghỉ/Những đạo quân song song cùng lịch sử/Đi suốt thời gian, đi suốt không gian/Sừng sững dưới trời, anh dũng hiên ngang. Bài thơ mở đầu với những vang vọng lịch sử ngàn đời của đất Việt, gợi nhắc đến những chiến công hiển hách của Ngô Quyền đại phá quân Nam Hán, quân dân nhà Trần 3 lần thắng quân Nguyên - Mông, cuộc hành binh thần tốc của Quang Trung phá giặc Thanh... Từ đây, mở đầu cho mỗi khổ thơ, điệp khúc “Đất nước...” lại vang lên như bồi đắp thêm lòng tự hào về quê hương, xứ sở. Mảnh đất cong hình chữ S này đã ẩn chứa trong mình biết bao huyền sử, biết bao trầm tích văn hóa: Đất nước/Của thơ ca/Của bốn mùa hoa nở/Đọc trang Kiều tưởng câu hát dân gian và Của những dòng sông/Nghe mát rượi tâm hồn/Ngọt lịm những giọng hò xứ sở. Nhưng đất nước ấy không chỉ có thơ ca mà còn có những trang sử “chói ngời sắc đỏ”, đã vượt qua biết bao bão giông của những thế lực ngoại bang. Hình ảnh bà mẹ tảo tần, nghèo khó mặc áo thay vai/hạt lúa củ khoai/Bền bỉ nuôi con, nuôi chồng chiến đấu chính là biểu tượng cao cả cho khát vọng độc lập tự do ngàn đời của dân tộc.

Sau phút lắng lại cùng lịch sử văn hóa dân tộc, giọng thơ vút lên, trào dâng niềm tự hào và nhiệt huyết tuổi trẻ: Đất nước/Của những người con gái, con trai/Đẹp như hoa hồng, cứng như sắt thép/Xa nhau không hề rơi nước mắt/Nước mắt để dành cho ngày gặp mặt… Đọc những câu thơ này, tưởng như thấy lại những năm tháng hào hùng của thời chống Mỹ, với những chàng trai từ giã làng quê, mái trường, người thân ra trận với quyết tâm vì một ngày đoàn viên. Những người lính ấy “sung sướng được làm người con đất nước”, khi ra trận “băng tới trước quân thù như triều như thác”, “trút hờn căm để làm nên những vinh quang bất diệt”... 

 
Nước Việt có những người lính - người con như thế, chắc chắn sẽ chiến thắng mọi kẻ thù. Trong niềm vui ấy, giọng thơ vút lên: Đất nước/Ta hát mãi bài ca đất nước/Cho tuổi thanh xuân sáng bừng lên như ngọc/Cho mắt ta nhìn tận cùng chân trời/Và cho chân ta đi tới cuối đất/Ôi Tổ quốc mà ta yêu quý nhất/Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi/Việt Nam ơi. Nhiều cựu chiến binh cho biết, những năm cuối chống Mỹ, những câu thơ của Nam Hà qua giọng ngâm của nghệ sĩ Linh Nhâm đã khiến họ không thể ngồi yên, tất cả đều muốn lên đường chiến đấu. Câu thơ Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi đã trở thành một lời hiệu triệu con dân nước Việt chiến đấu vì sự sống còn của Tổ quốc.

Trong một cuộc giao lưu trên truyền hình mới đây, nhà thơ Nam Hà có kể nhiều kỷ niệm về bài thơ này. Chuyện là năm 1973, khi ông cùng các đồng nghiệp ra sân bay Lộc Ninh đón đoàn tù chính trị của ta bị địch giam giữ ở Côn Đảo theo Hiệp định Paris, khi biết trong đoàn có nhà thơ Nam Hà, nhiều đồng chí đã đến vây quanh, bắt tay cảm ơn. Thì ra, ở trong tù các chiến sĩ của ta đã hát vang đoạn thơ: Đất nước/Của những người con gái, con trai/Đẹp như hoa hồng, cứng như sắt thép/Xa nhau không hề rơi nước mắt/Nước mắt để dành cho ngày gặp mặt… để vượt qua đòn roi của địch. Năm 1980, khi mua vé ở bến xe Vinh, nhà thơ Nam Hà dùng thẻ nhà báo để mua vé ưu tiên. Nhiều người biết nhà thơ đã vây quanh yêu cầu ông đọc lại toàn bộ bài thơ nổi tiếng đã khiến họ xung phong ra trận.

 Vượt qua sự khắc nghiệt của thời gian, Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi đã trở thành khúc tráng ca bất tử về tình yêu đất nước. Chiến tranh đã qua đi, nhưng mỗi khi nghe lại bài thơ này vẫn không khỏi xúc động, bởi để đem lại mùa xuân cho đất nước có biết bao người đi mãi không về!

THÀNH NGUYỄN