Thu phí tác quyền âm nhạc tại quán cà phê, nhà hàng: Còn nhiều băn khoăn

Cuối năm 2014, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc (VCPMC) đã tổ chức tập huấn, thu tiền tác quyền âm nhạc tại TP. Nha Trang. Đây là năm thứ 2 VCPMC tiến hành thu tiền tác quyền âm nhạc trên địa bàn Khánh Hòa, nhưng không ít người vẫn còn băn khoăn với việc thu tác quyền, nhất là những người kinh doanh cà phê, nhà hàng…

Nhiều người còn băn khoăn về việc thu phí tác quyền âm nhạc ở quán cà phê, nhà hàng...

Cũng như một số thành phố khác, nhiều người kinh doanh cà phê, nhà hàng ở TP. Nha Trang hiện vẫn không đồng tình với việc thu tiền tác quyền âm nhạc. “Quán tôi dùng đĩa có tem, tức là tôi đã trả tiền bản quyền khi mua đĩa, tại sao còn bắt tôi trả tiền tác quyền cho các nhạc sĩ? Tôi bán cà phê chứ đâu có bán nhạc”, anh N.T, chủ một quán cà phê ở đường Tô Hiến Thành bày tỏ. Trả lời cho ý kiến này, đại diện VCPMC cho rằng, việc hãng đĩa trả phí là để sản xuất băng đĩa và nếu người mua chỉ sử dụng cho mục đích cá nhân thì không phải trả tiền tác quyền, nhưng khi sử dụng sản phẩm cho mục đích kinh doanh thì phải trả thêm phí (ở nước ngoài có loại đĩa dành riêng cho việc kinh doanh).

Theo đại diện VCPMC, trong Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009 và Nghị định hướng dẫn thi hành có quy định về quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng, gồm 2 dạng: biểu diễn trực tiếp trên sân khấu và biểu diễn thông qua các phương tiện kỹ thuật mà công chúng có thể tiếp cận được như ti vi, máy nghe nhạc, băng đĩa, mở nhạc từ các website trực tuyến... Việc các quán cà phê, nhà hàng mở nhạc để phục vụ khách chính là đã sử dụng quyền biểu diễn trước công chúng nên phải trả tiền tác quyền cho tác giả.

Theo thông tin từ Phòng Văn hóa - Thông tin TP. Nha Trang, trong đợt thu tác quyền này VCPMC đã thu được gần 300 triệu đồng của khoảng 80 đơn vị kinh doanh karaoke, cà phê, nhà hàng…

Hiện tại, VCPMC đưa ra mức thu tiền tác quyền là 2,5 triệu đồng/năm đối với quán dưới 30 chỗ ngồi, nếu vượt số lượng trên thu thêm 70.000 đồng/chỗ ngồi. Mức thù lao này áp dụng cho TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh (nhóm 1), riêng Khánh Hòa thuộc nhóm 2 thì được tính ở mức 80% so với mức giá trên. “Năm trước, VCPMC chỉ thu khoảng 25.000 đồng/ghế/năm, nhưng từ năm 2014 tăng lên 70.000 đồng/ghế/năm là quá cao. Quán kinh doanh thì có quán bình dân, có quán sang trọng, nhưng họ cứ áp một mức giá như vậy liệu có công bằng?” - anh Hòa, chủ một quán cà phê cho biết. Nhiều người cho rằng, với cách tính của VCPMC (tất cả những điểm kinh doanh có mở nhạc để phục vụ khách đều phải trả tiền) thì số tiền tác quyền âm nhạc sẽ là một con số khổng lồ. Điều đáng nói, mức thu tiền tác quyền này do VCPMC tự đưa ra, chứ không thông qua một cơ quan nào. Liệu số tiền này có đến tay các tác giả và ai là người kiểm soát nguồn thu trên?… Ngoài ra, với việc thu tiền ở quán cà phê, nhà hàng, VCPMC làm sao có thể xác định được các đơn vị sử dụng tác phẩm của ai, bao nhiêu lần để có thể trả tiền tác quyền cho các tác giả một cách chính xác, công bằng?

Trao đổi về vấn đề này, ông Đinh Văn Cường - Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin TP. Nha Trang cho biết, việc thu tiền tác quyền âm nhạc là của VCPMC, Phòng chỉ cho mượn địa điểm để tập huấn và tổ chức thu phí. Tuy nhiên, ông Cường cho biết qua quan sát cách làm của VCPMC thấy khá nhiều bất cập như: chỉ thu tiền dựa trên khai báo của các cơ sở kinh doanh, chứ không kiểm tra thực tế về diện tích, số ghế... Điều này dẫn đến tình trạng có quán quy mô lớn nhưng nộp tiền ít, quán quy mô nhỏ lại nộp tiền nhiều... Được biết, để công bằng với những đơn vị đã nộp tiền tác quyền, Phòng Văn hóa - Thông tin TP. Nha Trang đã đề nghị Thanh tra Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tiến hành kiểm tra, có biện pháp xử lý đối với các đơn vị, cá nhân kinh doanh mà không chịu nộp tiền.

Có thể nói, việc tiến hành thu tiền tác quyền âm nhạc là đúng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mọi việc cần có thời gian. Nhiệm vụ của VCPMC không chỉ là thu tiền tác quyền mà phải phối hợp với các đơn vị quản lý văn hóa tuyên truyền cho người dân hiểu sâu hơn về những quy định liên quan đến tác quyền âm nhạc, nhất là trong những lĩnh vực kinh doanh gián tiếp như nhà hàng, khách sạn, quán cà phê...

XUÂN THÀNH