Sách và sự định hướng thị hiếu

1. Cuối tuần qua, thật lạ khi nhìn thấy người cha già gần 70 tuổi của mình đọc cuốn tiểu thuyết dày cộp sau mấy chục năm không cầm đến cuốn sách. Đó là một cuốn sách viết về cuộc chiến của người lính Việt Nam trên chiến trường Campuchia - tiểu thuyết Miền hoang của nhà văn Sương Nguyệt Minh. Hỏi ra mới vỡ lẽ, niềm cảm hứng bất chợt ấy khởi nguồn từ một bài viết trên báo, thật ra là sự trải lòng của chính tác giả về những cuộc chiến mà mình có một phần trong đó. Quan trọng hơn là bài viết rơi vào thời điểm kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam khiến ông đến ngay nhà sách và mang về cuốn tiểu thuyết như một thôi thúc muốn biết, muốn hiểu về cuộc chiến đó, điều ông từng được học qua sử sách.

2. Một câu chuyện khác cũng về việc đọc sách, đó là khi thấy tôi mua cuốn sách bán chạy Buồn làm sao buông để tặng một người bạn đang sống ở Hàn Quốc, đứa em họ mới học lớp 7 như ngạc nhiên nói: “Chị mà cũng đọc cuốn này ư?”. Hỏi ngược lại, thì ra cô bé còn rành về sách của tác giả này hơn mình. Lần sau lại thấy cô bé cầm một cuốn ngôn tình dày cộp, khoe rằng đọc trong 3 buổi tối là xong. Dẫu không có ý đánh đồng với tất cả, nhưng nhìn vào cô em họ cũng đủ biết thị hiếu đọc của lứa tuổi ấy là gì.

3. Kể lại hai câu chuyện trên chỉ là muốn nói về sự định hướng thị hiếu độc giả của những người tâm huyết muốn giới thiệu, muốn truyền xa hơn, rộng hơn những cuốn sách hay. Người ta vẫn hô hào giới trẻ cần đọc sách nhiều hơn nữa, nhưng vấn đề là đọc cái gì khi sách cũng có năm bảy loại. Việc khơi gợi sự đọc không chỉ là chuyện hô hào trong ngày sách Việt Nam, mà còn cần những hiệu ứng khác. Ví như dự án “Quyển sách thay đổi cuộc đời” do Hãng điện tử Samsung phối hợp với các nhà xuất bản, nhà sách phát động từ cuối năm 2013 và đến nay đã thu hút rất nhiều tên tuổi tham gia, đăng đàn như nhạc sĩ Trần Tiến, bà Tôn Nữ Thị Ninh… cho đến việc Nhà xuất bản Phụ nữ mở cuộc thi điểm sách. Cách đây chưa lâu cũng rộ lên phong trào mới Book Butket Challenge - được dịch nôm na là thách thức sách trong giới trẻ. Lướt thử trên mạng, mới thấy nhiều bạn trẻ thách thức nhau bằng cái list toàn những tác phẩm kinh điển của văn học nước ngoài hoặc những tác phẩm hay… Tuy tồn tại không lâu nhưng đó cũng là nơi để người ta truyền nhau những đầu sách hay từ những người đọc trước, hay có thể trao đổi, chia sẻ sách với nhau…

4. Trở lại cuốn tiểu thuyết Miền hoang, vào Google gõ thử thấy hiện lên nhiều bài viết của các tác giả tên tuổi xung quanh cuốn sách. Ví như trang thông tin của nhà thơ Lê Minh Quốc ghi chú rằng: “Viết chân thành. Sự việc tàn khốc, bi thảm và hào hùng từ chất liệu vốn có. Hãy đọc, nên đọc”… Đó là một lời khuyên, cũng là sự định hướng.

Vẫn biết, người mỗi thời mỗi khác, thị hiếu đọc cũng khác, chỉ cần còn giữ thói quen đọc sách là được, với những cuốn sách mà mình yêu thích và lưa chọn. Nhưng thị hiếu ấy cũng một phần bắt nguồn từ sự định hướng: trong gia đình, giới truyền thông, và cả cộng đồng mạng - nơi mà bây giờ có thể coi là nửa thế giới của rất nhiều người… Mà nếu định hướng đúng, không sa vào giới thiệu một cách tùy tiện, dễ dãi sẽ góp phần lành mạnh hóa văn hóa đọc.

B.T