Người bình cờ duy nhất ở xứ Trầm

Hội thi cờ người đầu xuân là một trong những hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao truyền thống đặc sắc ở xứ Trầm. Bên cạnh quy mô, mức độ hoành tráng của bàn cờ; chất lượng, danh tiếng các kỳ thủ tham gia hội thi; sự nhộn nhịp, đầy màu sắc và những bài biểu diễn võ thuật đẹp mắt của các quân cờ... thì phần bình luận, diễn giải của bác sĩ, bình luận viên Trần Cẩm Long là một trong những điểm nhấn mang lại sức hấp dẫn của hội thi đối với người dân và du khách.

17 năm bình luận thi đấu cờ người

Mùng 3 Tết Giáp Thìn 2024, tại Quảng trường 2 tháng 4 (TP. Nha Trang) nhộn nhịp người dân địa phương và du khách du xuân, đón Tết. Bất chợt, ở một góc quảng trường, tiếng trống hội, tiếng chiêng vang lên rộn rã kèm theo lời giới thiệu: “Kính thưa quý vị, hôm nay mùng 3 Tết, ngày thi đấu đầu tiên Hội thi cờ người đầu xuân Nha Trang - Khánh Hòa. Mở đầu hội thi hôm nay là trận thi đấu giữa hai kỳ thủ có lối đánh công, thủ toàn diện, xuất sắc của làng cờ Khánh Hòa... Bên tiên sử dụng lối đánh pháo đầu đối bình phong mã, lưỡng đầu xa, tiên nhân chỉ lộ…”. Người giới thiệu ấy là bình luận viên Trần Cẩm Long.

Bác sĩ - danh kỳ Trần Cẩm Long tại hội thi cờ người đầu xuân Giáp Thìn.

Có lẽ, với người dân Nha Trang - Khánh Hòa yêu thích hội thi cờ người đầu xuân, hình ảnh của bình luận viên Trần Cẩm Long đầu đội khăn đóng, vận áo dài truyền thống màu vàng - trắng giới thiệu, bình cờ đã rất quen thuộc. Trong suốt 17 năm liền kể từ hội thi cờ người đầu xuân năm 2007 đến nay, ông Long vẫn luôn đảm nhiệm trọng trách bình cờ. “Năm 2007, Trung tâm Văn hóa tỉnh (nay là Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh) có nhu cầu lập ra hội thi cờ người để biểu diễn dịp Tết. Tôi cùng ông Đoàn Đức Phước (Võ đường Bích Quang môn Nhà Thiếu nhi tỉnh) được giao trọng trách tổ chức hội thi diễn, đến nay cũng đã 17 năm”, ông Trần Cẩm Long chia sẻ. 17 năm gắn bó với hội thi cờ người đầu xuân, ông Long đã có đến 26 lần bình luận hội thi cờ người tỉnh. Bởi ngoài dịp Tết, vào các năm có Festival Biển Nha Trang - Khánh Hòa, hội thi cờ người luôn là món ăn tinh thần không thể thiếu của phố biển.

Ở nước ta, thi đấu cờ người là nét văn hóa, nghệ thuật truyền thống có từ thời xa xưa ở nhiều địa phương, như: Đà Nẵng, Huế, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh khu vực miền Bắc. Tuy vậy, thi đấu cờ người ở Nha Trang - Khánh Hòa lại mang nét rất riêng, độc đáo do chính những người gắn bó với hội thi tổ chức từ lần đầu tiên như bác sĩ, danh kỳ Trần Cẩm Long, võ sư Đoàn Đức Phước... suy nghĩ, tìm tòi với bao tâm sức để gây dựng. Theo ông Long: “Cờ người ở Nha Trang - Khánh Hòa đi sau nên cần phải nghiên cứu, sáng tạo ra những điểm mới, từ đó mới tạo sức hấp dẫn, thu hút so với các nơi khác. Mô hình cờ người miền Bắc thực chất là cờ bỏi, tức là bàn cờ có những quân cờ to gắn vào gậy cắm vào lỗ cố định, khi kỳ thủ đi quân thì cầm gậy đến cắm vào lỗ tương ứng trên bàn cờ. Ở các nơi như: Đà Nẵng, Huế, TP. Hồ Chí Minh..., cờ người cũng có đánh võ, bình cờ, song chủ yếu chú trọng ở phần kỳ lý (tức chuyên môn). Cờ người ở Nha Trang rất khác, hội tụ đầy đủ 4 yếu tố tạo nên cái thú chơi cờ, gồm: Kỳ thí (tức thi đấu); kỳ lý (lý luận về cờ, chuyên môn); kỳ đàm (giai thoại, lịch sử các nước đi, thế trận); kỳ hình (hình dạng bàn cờ, quân cờ)”.

Bác sĩ - danh kỳ Trần Cẩm Long và bằng khen của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch dành cho Câu lạc bộ Cờ người, Trung tâm Văn hóa tỉnh.

Để đảm bảo được các yếu tố ấy, những người như bình luận viên Trần Cẩm Long, người phụ trách quân cờ, biểu diễn võ thuật như ông Đoàn Đức Phước luôn phải nghiên cứu, sáng tạo cách thức triển khai ván cờ sao cho vừa hay vừa hấp dẫn, đẹp mắt. “Hội thi cờ người đầu xuân luôn được đông đảo người dân, du khách đón nhận, trở thành hoạt động hấp dẫn không thể thiếu mỗi độ Tết đến, xuân về. Đặc biệt, hội thi được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đánh giá là độc đáo và đặc sắc nhất”, ông Trần Cầm Long chia sẻ.

Đam mê kỳ nghệ

Ông Long cho biết, ông yêu thích, đam mê môn cờ tướng từ bé mỗi khi theo cha xem đánh cờ. Lớn lên, ông vẫn mê cờ nhưng không hề bỏ lỡ việc học để trở thành bác sĩ. Thời gian ông dành cho đam mê nghiên cứu kỳ nghệ và học tập, làm nghề y hoàn toàn tách bạch nhau. Đó là lý do vì sao mỗi khi đến hội cờ người, các MC chương trình thường giới thiệu ông là bình luận viên, bác sĩ, danh kỳ Trần Cẩm Long.

Kỳ thủ Trần Cẩm Long vô địch giải cờ tướng tỉnh năm 2020.

Về danh hiệu danh kỳ, đó không phải do ông tự phong mà chính là thực lực, trình độ kỳ nghệ ông đã đạt được. Theo ông Long, trong suốt 20 năm kỳ nghệ (từ lần đầu tiên tham gia thi đấu năm 2001 đến lần cuối cùng năm 2020), ông đã có 9 lần vô địch giải tỉnh, 1 lần cùng với đội cờ tướng Khánh Hòa giành huy chương đồng quốc gia và được phong kiện tướng năm 2020. Tuy vậy, trong khoảng thời gian này, do bận rộn công việc ở phòng khám, có vài năm ông không tham gia thi đấu. Nhưng với sự đam mê, nghiên cứu bài bản của mình, đến giờ, giới chơi cờ Khánh Hòa vẫn luôn coi ông là một trong những người có lối đánh “xuất quỷ nhập thần”. Chính những trận thắng, hòa của ông Long trước những cao thủ hàng đầu làng cờ cả nước, như: Dềnh A Sáng, Hà Văn Tiến, Lại Lý Huynh, Nguyễn Minh Nhật Quang… đã làm nên danh tiếng của ông. Ông cũng chính là người đào tạo Quốc tế đại sư Tôn Thất Nhật Tân - một trong những cao thủ cờ Việt Nam hiện nay.

Một màn biểu diễn đánh võ đẹp mắt ở hội thi cờ người đầu xuân Giáp Thìn 2024.

Từ những ngày đầu tiên Câu lạc bộ Cờ người, Trung tâm Văn hóa tỉnh được thành lập, tổ chức thi đấu, bác sĩ - danh kỳ Trần Cẩm Long đã được lãnh đạo Trung tâm Văn hóa - Thông tin (nay là Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh) lựa chọn làm Chủ nhiệm câu lạc bộ, kiêm bình luận viên hội thi. Theo ông Long, cái khó khăn nhất của ông là mỗi năm tuổi càng cao, thời gian dành cho công việc phòng khám, bình cờ và gia đình rất eo hẹp, song hiện nay, tại tỉnh vẫn chưa tìm được người thay thế công việc bình cờ tại các hội thi. Ông hy vọng, thời gian tới sẽ tìm được người thay để ông có thể nghỉ ngơi, dành thời gian cho gia đình vào dịp Tết.

Với những đóng góp cho hội thi cờ người dịp Tết, lễ hội của tỉnh, bác sĩ - danh kỳ Trần Cẩm Long nhận được nhiều bằng khen, giấy khen của UBND tỉnh, Sở Văn hóa và Thể thao. Đặc biệt, năm 2018, Câu lạc bộ Cờ người, Trung tâm Văn hóa tỉnh được Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch tặng bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong xây dựng và tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao tại địa phương. Đây là sự ghi nhận cho những cống hiến của tập thể những người làm nên hội thi cờ người đầu xuân Nha Trang - Khánh Hòa, trong đó có bác sĩ - danh kỳ Trần Cẩm Long.

AN NHIÊN