Sách cũ - loại sách tưởng như chỉ có những người già mang tâm hồn hoài cổ mới còn nhớ đến. Thế nhưng hiện nay, vẫn có những người trẻ say mê sách cũ nên đã âm thầm sưu tập.
 |
| Bìa 2 bản sách cũ về Truyện Kiều do những người sưu tầm sách cũ ở Nha Trang sở hữu. |
. Quen nhau từ… vỉa hè
Một chiều, trời mưa như trút nước, tôi gặp anh Nguyễn Đức Khuynh (nhạc công dàn nhạc dân tộc Trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật và Du lịch Nha Trang) - một người có niềm đam mê với những trang sách cũ - tại quán cà phê ven đường. Trong câu chuyện với anh, chúng tôi được biết ở phố biển Nha Trang có một nhóm 6 người thường xuyên tập trung cùng nhau và sinh hoạt trên diễn đàn sachxua.net. Vậy nhưng, cơ duyên cho sự gặp gỡ đó đều từ… vỉa hè. Anh Khuynh tâm sự: “Mỗi anh em đều có niềm yêu thích và tình cảm đặc biệt dành cho sách, báo cũ nên thường xuyên lang thang đến các sạp bán sách cũ ở vỉa hè các con đường tại TP. Nha Trang để tìm sách. Nhiều lần như thế và qua lời giới thiệu của các chủ sạp sách nên chúng tôi dần quen nhau. Mỗi người chúng tôi đều có tính cách và hoàn cảnh khác nhau, nhưng tất cả đều có điểm chung là niềm say mê với những quyển sách, trang báo cũ”. Nghe anh Khuynh kể về những thành viên trong nhóm và tình cảm của họ dành cho sách, báo cũ mới thấy có những thứ người này bỏ đi lại là tài sản vô giá đối với người khác. Những trang sách, trang báo đã ngả màu, hoen ố, xộc xệch… do không được bảo quản cẩn thận bởi những người chủ cũ, nay đến tay của những người như anh Khuynh lại được nâng niu, vuốt ve, sửa sang cẩn thận và dành cho nó một vị trí xứng đáng trên tủ sách cá nhân. “Chẳng biết từ đâu, nhưng mỗi lần nhìn ngắm, lần giở đọc những dòng chữ từ các quyển sách cũ, tôi luôn có một cảm giác rất thú vị. Mỗi quyển sách mang dấu ấn thời gian đã cho tôi có được một sự hình dung mới về những gì đã diễn ra trong quá khứ. Có những quyển sách còn có lời đề tặng của chính tác giả hoặc của những chủ nhân đầu tiên mua sách; bây giờ, tôi xem lại vẫn thấy một điều gì đó rất vấn vương” - anh Khuynh bày tỏ.
“Gia tài” sách cũ của các thành viên trong nhóm, người ít cũng cả ngàn quyển, người nhiều có vài ngàn quyển. Tuy nhiên, theo lời anh Khuynh, số lượng đó so với những người chơi sách cũ ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh thành khác chưa thấm vào đâu. Vả lại, sưu tầm sách cũ nhiều khi giá trị không nằm ở số lượng mà phụ thuộc vào các yếu tố khác như: nội dung, hình thức, năm xuất bản, nhà xuất bản, đặc biệt là tác giả, dịch giả. Chính vì thế, đôi khi chỉ một quyển sách của người này nhưng còn giá trị hơn cả một tủ sách của người khác. Để thường xuyên bổ sung nguồn sách cũ, ngoài việc đi dò tìm ở các sạp sách cũ, những người như anh Khuynh thường xuyên lui tới các “lão làng” đang nắm giữ những tập sách quý để được cùng nhau chia sẻ niềm đam mê sách cũ. Nếu có thể, đây cũng là một “kênh” sách cũ rất giá trị. Tuy nhiên, từ năm 2008, khi diễn đàn sachxua.net ra đời, việc sưu tầm sách cũ cũng trở nên đa dạng, dễ dàng hơn khi việc trao đổi, mua bán được “giao dịch” qua mạng.
. Số hóa sách cũ
Khi vào diễn đàn sachxua.net, chúng tôi thấy “cư dân” của diễn đàn đang rầm rộ với dự án số hóa những bản sách cũ. Trao đổi với anh Khuynh về vấn đề này, chúng tôi được biết, sachxua.net là một trong những địa chỉ quen thuộc của giới tìm sách cũ trên mạng. Tại diễn đàn này, bạn đọc có thể trao đổi những kinh nghiệm phục hồi sách cũ như: kỹ thuật dán sách, cách đóng và bảo quản sách… Mọi người cũng có thể đưa lên những cuốn sách không còn nguyên vẹn để nhờ tìm giùm phần còn thiếu, hay tìm những người cũng có cuốn sách giống mình nhưng hư hỏng phần khác nhằm kết nối lại thành một cuốn sách hoàn chỉnh. Sachxua.net cũng còn được nhắc đến như là một trong những địa chỉ cung cấp những bản sách xưa dưới dạng sách điện tử (e-book). Để làm được điều đó, các thành viên trong diễn đàn, nhất là những người trong hội đồng quản trị diễn đàn phải thường xuyên cập nhật lên diễn đàn những bản sách cũ có giá trị.
Công việc số hóa các bản sách cũ thực tế tưởng như đơn giản khi thao tác chỉ là scan lại từng trang sách, chỉnh sửa những chỗ hoen ố và tập hợp thành tệp để đưa lên diễn đàn. Tuy nhiên, để làm được điều đó cần có thời gian, sự kiên trì và cả kinh phí. Bằng tình yêu và tinh thần trách nhiệm trước những trang sách cũ, các thành viên diễn đàn đã hoàn thành khá nhiều bộ e-book. Vào diễn đàn, độc giả có thể tìm thấy bộ tác phẩm tranh mộc bản triều Nguyễn, Những kỹ thuật của người An Nam do Henri Oger thực hiện từ khoảng năm 1907 - 1909, hay các bộ báo cũ như Nông Cổ Mín Đàm, Thanh Nghị (1941-1945), Nam Phong, Đông Dương, Phong hóa, Tri Tân, bộ biên niên sử Đại Nam thực lục… Anh Khuynh cho biết: “Tất cả những bản e-book đều được đưa lên diễn đàn trên tinh thần tự nguyện và miễn phí. Các thành viên cũng rất quan tâm đến vấn đề bản quyền tác giả của những quyển sách nên chỉ có những sách đã hết quyền tác giả mới được đưa lên”.
Quả thực, bằng tình yêu với sách cũ, những người sưu tầm sách cũ ở Nha Trang nói riêng và trong cả nước nói chung đang làm được nhiều điều có ích để cổ xúy cho văn hóa đọc.
NHÂN TÂM
