“Có một Nha Trang thầm lặng” - Món quà Xuân gửi bạn đọc

“Có một Nha Trang thầm lặng” là tập ký mới của nhà văn Nguyễn Gia Nùng vừa được Nhà xuất bản Văn học ấn hành. Đây là tập ký thứ ba của nhà văn viết về vùng đất và con người Nha Trang - Khánh Hòa ra mắt bạn đọc những năm gần đây.

Vẫn lấy đề tài đất nước, con người NT-KH, nhưng khác với “Đất và người xứ Trầm Hương”, “Từ quê hương xứ trầm, biển yến”, tập ký mới này khai thác sâu hơn những đóng góp có phần thầm lặng của những con người mà trong đời thường có thể bị lãng quên. Tập sách mở đầu với bài viết về liệt sĩ Ngô Đến - một chiến sĩ cách mạng vô cùng dũng cảm, kiên trung của NT-KH. Khi bị địch bắt đưa ra nhà tù Côn Đảo, chiến sĩ Ngô Đến bị coi là một trong những tù cộng sản nguy hiểm nhất và bị đẩy vào biệt giam cùng với Lưu Chí Hiếu, Nguyễn Đức Thuận, Lê Văn Một... Cuộc đấu tranh chống ly khai của những người cộng sản thật gian nan, khốc liệt. Nhưng mọi âm mưu, thủ đoạn ác độc nhất của kẻ thù đều bất lực trước những con người bằng xương bằng thịt nhưng ý chí như sắt thép, không gì lay chuyển nổi. Biết không lung lạc được ý chí kiên trung của những người tù cộng sản mà Ngô Đến là một cán bộ Đảng lãnh đạo trong nhà tù, địch đã bí mật thủ tiêu anh và đồng đội của anh.

Lịch sử cách mạng của NT-KH gắn liền với cuộc chiến đấu 101 ngày đêm của quân và dân Nha Trang với sự chi viện của nhiều địa phương trong cả nước. Nguyễn Gia Nùng đã phác họa chân dung 2 nhân vật hiện đang sống ở Nha Trang, từng tham gia vào sự kiện không thể nào quên ấy. Đó là lương y Võ Bá Lộng, chiến sĩ thuộc đơn vị Bắc Bắc trong đoàn quân “Nam tiến” vào chi viện cho chiến trường NT-KH, bị mất một cánh tay, nay trở thành một lương y, tiếp tục cống hiến cho đời. Người thứ hai là bác sĩ Kiều Xuân Cư, một chiến sĩ tình báo có nhiều đóng góp NT-KH từ những ngày đầu Cách mạng tháng Tám 1945. Bị địch bắt nhiều lần, có lần chúng đã đem đi xử bắn, chỉ nhờ một may mắn ngẫu nhiên mà ông được cứu thoát. Ông cũng là người đầu tiên vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh dùng cho cuộc mít tinh, biểu tình biểu dương lực lượng của nhân dân Diên Khánh khi đón đoàn đại biểu của Chính phủ lần đầu tiên vào Khánh Hòa tuyên truyền thi hành Hiệp định Sơ bộ 6-3-1946.

Đề tài sau chiến tranh có chân dung anh hùng lao động thời kỳ đổi mới Nguyễn Xuân Hoàng cùng tập thể cán bộ đầy năng động sáng tạo của Tổng Công ty Khánh Việt (Khatoco) đã vượt khó, làm nên những kỳ tích trên mặt trận sản xuất, kinh doanh, trong đó có việc mạnh dạn đưa đà điểu nhập nội vào Việt Nam, trở thành vật nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao, góp phần xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu cho nông dân miền Trung. Bài viết “Chiến đấu là lẽ sống” viết về nữ anh hùng ngành Công an Lê Thị Minh Hãnh - một “Út Tịch” của miền Trung, lại mang đến cho người đọc bất ngờ thú vị và sự cảm phục về nghị lực sống và những chiến công của cô gái 16 tuổi trở thành chỉ huy du kích tài giỏi, lãnh đạo đơn vị đương đầu với cả Mỹ, Ngụy, Đại Hàn. Bài “Bệnh viện Quốc tế Yersin - Ước mơ lớn từ xóm Cồn” ở cuối tập sách mở ra những ước mơ và gợi mở lớn cho vùng đất NT-KH. Từ những bài học sâu sắc qua cuộc đời và cống hiến to lớn của nhà bác học Alexandre Yersin - “công dân danh dự” của NT-KH hơn 1 thế kỷ trước, nhà văn đã mạnh dạn đề xuất cần có những công trình văn hóa - du lịch - xã hội có tầm vóc quốc gia, quốc tế mang tên nhà bác học Yersin ở NT-KH. Đây sẽ là những tài sản văn hóa phi vật thể đặc sắc mà không phải địa phương nào cũng có được.

Mở đầu cho tập sách, nhà văn đã chọn mấy câu thơ đề từ: “Có một Nha Trang thầm lặng/Như em giấu kín nỗi niềm/Đi qua bao mùa giông bão/Biển vẫn muôn đời bình yên”. Tập ký dày hơn 200 trang với 12 tác phẩm đã ghi lại nhiều tư liệu quý về đất và người NT-KH cùng nhiều địa phương khác, mang lại cho người đọc những hiểu biết và cảm nhận sâu sắc và có tính gợi mở đầy sáng tạo. “Có một Nha Trang thầm lặng” chính là món quà của nhà văn Nguyễn Gia Nùng gửi bạn đọc gần xa trong dịp Xuân Tân Mão - 2011.

NGUYỄN THANH TÂM