Giá sữa lại leo thang…

Sữa là mặt hàng liên tục bị tăng giá. Thời gian gần đây, dư luận đang lên tiếng vì sự bất hợp lý của giá sữa. Nhưng cho dù dư luận lên tiếng, Nhà nước cũng có nhiều văn bản điều chỉnh giá sữa thì mặt hàng này vẫn giữ…

Hai đứa con nhỏ nhà tôi đều phải dùng sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua… Khi giá cả tăng cộng với sự trượt giá của đồng tiền khiến chúng tôi phải cắt giảm chi tiêu nhiều khoản của gia đình nhưng sữa cho con vẫn phải ưu tiên hàng đầu. Mới sau Tết Nguyên đán, khi tôi đến đại lý để mua sữa cho con thì đã thấy tăng giá. Chẳng riêng gì sữa ngoại, sữa nội cũng tăng. Nhiều sản phẩm bán lẻ chỉ tăng vài ngàn đồng nhưng nếu tính ra thì tăng đến 20%. Trao đổi vấn đề này với một số phụ huynh các cháu cùng lớp với con tôi, đa số đều cùng tâm sự và than thở không hiểu lý do gì giá sữa cứ tăng trong thời gian gần đây, dù Nhà nước rất quyết tâm quản lý mặt hàng này?

Trước đây, mức bình quân tiêu thụ sữa của trẻ em còn thấp nên vấn đề này chẳng đáng bận tâm. Tuy nhiên bây giờ, ở thành thị, người người, nhà nhà đều hiểu vai trò của sữa đối với sự tăng trưởng của trẻ nên nhu cầu về mặt hàng này không thể thiếu và tăng cao. Nguồn sữa cung cấp cho thị trường Việt Nam phần lớn từ các hãng sữa nước ngoài. Nhiều năm nay, vấn đề bức xúc nhất của người tiêu dùng là giá sữa không đúng như giá trị thực tế của nó, mà cao hơn rất nhiều lần so với giá nhập khẩu, thậm chí còn cao hơn giá sữa ở các nước phát triển. Báo chí đã nhiều lần lên tiếng, tìm hiểu nguyên nhân nhưng đại diện các hãng sữa nước ngoài đều bao biện rằng thuế nhập khẩu nguyên liệu tăng cộng với chi phí tăng nên giá cao như vậy là hợp lý. Tuy nhiên, qua theo dõi chúng tôi thấy, hàng năm các hãng sữa đều tăng giá vài lần; mỗi lần tăng không nhiều nhưng nếu cộng lại cho cả năm thì mức tăng khá cao. Một số phương tiện truyền thông qua quá trình điều tra cho biết, nhiều mặt hàng sữa có giá cao gấp từ 2 đến 2,5 lần giá trị thực tế. Nếu như vậy, có thể thấy một khoản lợi nhuận khổng lồ đã “chảy” vào túi các hãng sữa mà người gánh chịu không ai khác là người tiêu dùng.

Nhà nước quản lý giá sữa, nhưng trên thực tế chưa bao giờ kiểm soát được giá. Mới đây, các hãng sữa đã kiến nghị mức tăng giá sữa mới và tuy mức giá ấy chưa được phê chuẩn nhưng trên thực tế các đại lý đã tăng rồi. Vì thế, vai trò quản lý giá của Nhà nước chỉ nằm ở mặt hành chính, tức là cho hoặc không cho tăng giá mà chưa có tác động nào để giá cả quay về với giá trị thực của nó. Nếu nói giá sữa hiện nay đúng với giá trị của nó thì e rằng chưa đúng hẳn. Bằng chứng là trong khung “giờ vàng” của các chương trình truyền hình, quảng cáo sữa thuộc dạng chiếm thời lượng nhiều nhất. Chi phí quảng cáo ấy ở đâu ra nếu kinh doanh sữa không đạt lợi nhuận cao?

Hiện nay, xăng dầu, điện… có tăng nhưng chưa hẳn điều đó khiến chi phí của sữa tăng cao như vậy, bởi nhiều hãng sữa chỉ nhập hàng nước ngoài về bán, chi phí phát sinh sẽ không nhiều như sản xuất trong nước và có thể kiểm soát được. Cho nên, việc tăng giá lần này có thể do nhiều nguyên nhân khác, trong đó không loại trừ yếu tố “té nước theo mưa”. Bởi cho dù tỷ giá có tăng đến 9% thì mức tăng của sữa từ 15 - 20% như hiện nay là quá cao. Đó là chưa kể chưa ai làm rõ giá trị của sữa trước khi tăng đã đúng giá trị thực tế hay không?

Đơn cử một ví dụ để thấy sự bất hợp lý này. Trước đây, một chiếc xe gắn máy loại xịn (chỉ nói hàng nhập khẩu) chỉ tầm trên 30 triệu đồng. Thế nhưng, cả 20 năm nay vẫn vậy cho dù biến động tỷ giá trong 20 năm ấy đâu có ít. Điều này chỉ có thể giải thích rằng, trước đây giá trị thực của xe đã bị đẩy lên quá cao nên dù tỷ giá có biến động lớn thì nhà kinh doanh chỉ giảm lãi chứ không thể lỗ. Về bản chất, sữa cũng chẳng khác gì xe máy, chỉ khác một điều là người kinh doanh xe máy chấp nhận lợi nhuận ít hơn để giữ thị trường, còn sữa dù tiếp tục tăng giá thì thị trường vẫn cần họ.

Liên quan đến thị trường, cũng cần thấy rằng việc định giá hiện nay nằm trong tay các hãøng sữa lớn nước ngoài. Trường hợp họ cạnh tranh lành mạnh thì chẳng có gì để nói, nhưng giả sử nếu họ bắt tay nhau đẩy giá lên cao thì sao? Hiện tượng giá cao bất hợp lý, tăng giá vô tôïi vạ là minh chứng rất rõ cho khả năng này. Đã có ý kiến cho rằng, chỉ cần Nhà nước có một công ty đủ mạnh để khập khẩu và phân phối sữa độc lập với các hãng trên là sẽ kéo được giá sữa về đúng giá trị thật. Rõ ràng, đây là một ý kiến có cơ sở nhất định và sát với thực tế.

Tuy nhiên, giải pháp căn cơ nhất vẫn là để các hãng sữa phải hoạt động theo thị trường trên cơ sở Luật Cạnh tranh. Chỉ có như thế mới ổn định được nền kinh tế và có lợi cho người tiêu dùng.

THU THỦY
(Ngọc Hiệp, Nha Trang)