Việc trả lại đất xâm canh đầu nguồn hồ Suối Hành: Vẫn còn băn khoăn

Thực hiện phương án trồng rừng đã được UBND tỉnh Khánh Hòa cho phép, Ban quản lý rừng phòng hộ Cam Lâm đang tiến hành vận động, hỗ trợ để người dân xã Ba Cụm Nam (huyện Khánh Sơn) trả lại đất xâm canh tại khu vực đầu nguồn hồ Suối Hành.

Thực hiện phương án trồng rừng đã được UBND tỉnh Khánh Hòa cho phép, Ban quản lý (BQL) rừng phòng hộ Cam Lâm đang tiến hành vận động, hỗ trợ để người dân xã Ba Cụm Nam (huyện Khánh Sơn) trả lại đất xâm canh tại khu vực đầu nguồn hồ Suối Hành. Người dân thống nhất trả lại đất nhưng cho rằng mức hỗ trợ còn thấp.

Xâm canh trên đất rừng

Sau hơn 1 giờ đi qua những đồi keo, chúng tôi mới đến được khu vực Suối Hai (thượng nguồn hồ Suối Hành), nơi hàng chục hộ ở xã Ba Cụm Nam đang canh tác trên lâm phận của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm. Đang gùi bắp từ rẫy ở Suối Hai về Ba Cụm Nam, ông Tro Hoàng Tém (thôn Ka Tơ) cho biết, lâu nay, gia đình ông vẫn trồng chuối, xoài, mít, điều trên diện tích 1,1ha ở khu vực thuộc lâm phận của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm. Nói về nguồn gốc đất đang canh tác của gia đình, ông Tém kể: “Hồi xưa, nhiều hộ Ba Cụm Nam du canh du cư ở khu vực suối Hai, đây là làng cũ của bà con. Sau này, tuy Nhà nước đã cho định canh, định cư về Ba Cụm Nam nhưng một số hộ vẫn tiếp tục canh tác tại khu vực này, một số hộ bán lại đất rẫy tại đây cho hộ người Kinh canh tác”.

Người dân xã Ba Cụm Nam đã canh tác trên đất rừng thượng nguồn hồ Suối Hành nhiều năm nay

Ông Bo Bo Tuấn (thôn Ka Tơ) cho biết: “Gia đình tôi có 2,2ha đất sản xuất ở khu vực Suối Hai, trồng 100 bụi chuối, 6 cây mít, 6 cây xoài, 12 cây điều, ngoài ra hàng năm còn trồng bắp, mì. Để thuận lợi cho việc canh tác, gia đình tôi còn dựng chòi, lán để ở lại, vài ngày mới về Ba Cụm Nam một lần. Mấy hôm nay, tôi lo lắng không biết việc đền bù, hỗ trợ của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm khi thu hồi lại diện tích đất của gia đình như thế nào”. Theo ông Tuấn, đất này do cha mẹ ông để lại; ban đầu, diện tích không nhiều, qua mấy mùa rẫy, ông phát dọn khu rừng xung quanh để mở rộng diện tích đất sản xuất như bây giờ.

Ở khu vực núi Cu (thượng nguồn hồ Suối Hành), người dân Ba Cụm Nam cũng đã xâm canh nhiều năm nay. Bà Hoàng Thị Dung (thôn Ka Tơ) cho biết, gia đình bà lập nghiệp ở Ba Cụm Nam đã nhiều năm, bà đã nhận sang nhượng lại hơn 1ha để canh tác ở khu vực này.

Bà Hoàng Thị Dung thu hoạch bắp trên diện tích đất mà gia đình đang canh tác ở khu vực núi Cu

Ông Nguyễn Phước Bảo Cảnh - Trưởng phòng Kỹ thuật BQL rừng phòng hộ Cam Lâm cho biết: “Sau khi kiểm tra khu vực thượng nguồn hồ Suối Hành (xã Cam Phước Đông, TP. Cam Ranh) thuộc tiểu khu 324 trong lâm phận của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm, đơn vị đã phát hiện một số hộ 2 thôn Suối Me và Ka Tơ (xã Ba Cụm Nam) xâm canh đất rừng để làm rẫy. Qua kiểm kê có 68 hộ (8 hộ thôn Suối Me, 60 hộ thôn Ka Tơ) xâm canh với tổng diện tích 157,92ha. BQL rừng phòng hộ Cam Lâm đã tiến hành họp dân, tuyên truyền để người dân trả lại đất, đồng thời thỏa thuận hỗ trợ về phát dọn thực bì, cây trồng, chòi lán để tiến hành trồng rừng theo quyết định của UBND tỉnh”.

Chấp thuận trả lại đất, nhưng…

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, phương án trồng rừng sản xuất của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm có tổng diện tích 1.200ha trên phần diện tích quy hoạch rừng sản xuất tại các tiểu khu 324 và 329 (xã Cam Phước Đông, TP. Cam Ranh) đã được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định và UBND tỉnh cho phép thực hiện. Riêng phần diện tích người dân xã Ba Cụm Nam đang xâm canh qua kiểm kê đợt 1 gần 158ha.

Theo ông Lê Văn Luận, mức hỗ trợ mà Ban quản lý rừng phòng hộ Cam Lâm đưa ra còn thấp

Mới đây, khi tham dự cuộc đối thoại giữa BQL rừng phòng hộ Cam Lâm với các hộ ở Ba Cụm Nam, chúng tôi ghi nhận nhiều ý kiến của người dân đồng ý trả lại đất cho BQL rừng phòng hộ Cam Lâm tiến hành trồng rừng. Ông Bo Bo Tuấn nói: “Chúng tôi thống nhất chủ trương trả lại đất để Nhà nước tiến hành trồng rừng. Nhưng vấn đề đặt ra là sau khi trả lại đất, trở về Ba Cụm Nam, đất canh tác không có thì chúng tôi biết lấy gì để sinh sống. Chúng tôi mong BQL rừng phòng hộ nâng mức hỗ trợ để người dân trở về có cuộc sống ổn định”.  

Theo ông Lại Trọng Khâm - Giám đốc BQL rừng phòng hộ Cam Lâm, để tạo thuận lợi cho công tác trồng rừng, đơn vị đã tiến hành họp dân tại xã Ba Cụm Nam và tuyên truyền cho người dân 2 thôn Suối Me, Ka Tơ trả lại đất xâm canh. Trong quá trình thu hồi đất, đơn vị cân đối từ nguồn kinh phí trồng rừng để hỗ trợ người dân về phát thực bì, cây trồng, chòi lán. Ngoài ra, tạo điều kiện cho người dân 2 thôn này trỉa bắp 1 vụ năm 2017 trên phần diện tích đất đã xâm canh, sau khi thu hoạch sẽ trả lại đất để đơn vị trồng rừng. Đơn vị cũng đã có đơn giá hỗ trợ cụ thể về phát thực bì, cây trồng, chòi lán.

Thực tế, vấn đề cần giải quyết hiện nay là việc hỗ trợ người dân như thế nào cho hợp lý khi trả lại đất cho BQL rừng phòng hộ Cam Lâm? Theo ông Lê Văn Luận (thôn Ka Tơ, có khoảng 4ha đất ở khu vực núi Cu), đơn giá hỗ trợ mà BQL rừng phòng hộ Cam Lâm đưa ra khá thấp so với thực tế, kể cả hỗ trợ phát dọn thực bì đến các loại cây trồng; đề nghị BQL xem xét nâng mức hỗ trợ cho người dân, theo đó: hỗ trợ chòi, lán 600.000 đồng/căn (mức BQL đưa ra là 400.000 đồng/căn), hỗ trợ phát dọn thực bì là 3 triệu đồng/1ha (gấp đôi mức BQL đưa ra)…

Ông Nguyễn Phước Bảo Cảnh cho biết: “Chúng tôi ghi nhận toàn bộ ý kiến của bà con để báo cáo lãnh đạo BQL tiếp tục xem xét về mức hỗ trợ cho người dân Ba Cụm Nam xâm canh trên lâm phận của đơn vị. Riêng đối với cây keo đã được người dân trồng trước đó, nếu bà con không chấp nhận giá hỗ trợ (trồng năm 2015 được hỗ trợ 15 triệu đồng/ha, trồng năm 2014 được hỗ trợ 20 triệu đồng/ha, trồng năm 2013 được hỗ trợ 25 triệu đồng/ha), thì BQL sẽ tiến hành khoanh diện tích keo lại, lập biên bản cam kết để cho người dân khai thác keo khi đến tuổi, sau khi khai thác keo xong trả lại đất cho đơn vị trồng rừng”.

Khó khăn trong bố trí tái định canh

Trong câu chuyện với các hộ ở xã Ba Cụm Nam xâm canh tại khu vực Suối Hai, núi Cu, hầu hết ai cũng lo lắng sau khi diện tích đất sản xuất được trả lại cho BQL rừng phòng hộ Cam Lâm thì họ sẽ không còn đất để sản xuất. Ông Cao Ngưng (thôn Suối Me) bày tỏ: “Toàn bộ diện tích đất sản xuất của gia đình tôi ở khu vực Suối Hai, chứ ở Ba Cụm Nam không có đất sản xuất. Sau khi trả lại đất cho BQL thì không biết lấy đâu đất để canh tác?”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Thành - Chủ tịch UBND xã Ba Cụm Nam cho biết: “Số hộ ở Ba Cụm Nam đang canh tác trên diện tích đất của BQL rừng phòng hộ Cam Lâm rất lớn, chỉ qua rà soát đợt 1 đã có 68 hộ. Sau khi BQL thu hồi đất, số hộ này trở về, việc bố trí đất tái định canh cho người dân sẽ là bài toán nan giải đối với địa phương, bởi quỹ đất không còn nhiều. Việc xem xét hỗ trợ đất sản xuất cho những hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, thiếu đất sản xuất đã khó chứ chưa nói đến các hộ đồng bào dân tộc thiểu số cận nghèo, hộ người Kinh”. Theo ông Thành, UBND xã Ba Cụm Nam sẽ báo cáo cụ thể với UBND huyện Khánh Sơn về vấn đề này để xin chủ trương về việc bóc tách đất cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo trả lại đất xâm canh trở về.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đinh Ngọc Bình - Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn cho biết: “Vấn đề giải quyết việc làm, ổn định đời sống, bố trí tái định canh cho người dân xã Ba Cụm Nam sau khi trả lại đất cho BQL rừng phòng hộ Cam Lâm sẽ rất khó khăn. Huyện Khánh Sơn sẽ kiến nghị UBND tỉnh xem xét, khoanh phần diện tích đất này để người dân tiếp tục canh tác”.

HẢI LĂNG