Lãi vay tiêu dùng: Cao nhưng vẫn hút khách

Với lợi thế giải ngân nhanh, không cần thế chấp tài sản, được trả góp hàng tháng, thậm chí lãi suất 0%..., vay tiêu dùng của các công ty tài chính đang là xu hướng lựa chọn của nhiều cá nhân, hộ gia đình.

Lãi vay tiêu dùng cao vì đâu?

Tín dụng tiêu dùng, hay hiểu nôm na là dịch vụ cho vay mua hàng trả góp, vay tín chấp tiêu dùng... là hình thức cung cấp các khoản vay để phục vụ nhu cầu mua sắm tiêu dùng của cá nhân/ hộ gia đình (khác biệt với hoạt động cho vay thương mại, đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh).

Hoạt động cho vay tiêu dùng tồn tại chủ yếu dưới các hình thức như cho cá nhân/ hộ gia đình vay theo lương, qua thẻ tín dụng… để mua xe, mua đồ điện tử gia dụng mà không cần tài sản thế chấp.

Một đặc điểm của vay tiêu dùng là thủ tục thường đơn giản, nhanh chóng nhưng lãi suất được cho là cao so với mặt bằng lãi suất cho vay của ngân hàng thương mại, dao động từ 30% tùy theo mức độ rủi ro của hồ sơ.

Về vấn đề này, TS. Cao Sỹ Kiêm - nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước giải thích, vay tiêu dùng có mức lãi suất cao là do bên cho vay, cụ thể là các công ty tài chính (CTTC) không được phép huy động tiền gửi trực tiếp từ dân cư mà chỉ có thể huy động qua các nguồn vay gián tiếp, hoặc từ nguồn trái phiếu. Điều này đã khiến cho chi phí vốn đầu vào của dịch vụ vay tiêu dùng qua CTTC luôn ở mức cao. Trong khi ngược lại, ngân hàng thương mại được phép huy động vốn trực tiếp từ dân cư nên chi phí đầu vào thấp hơn, từ đó hình thành mức giá (lãi suất) cũng thấp hơn.

Bên cạnh đó, các khoản vay tiêu dùng thường nhỏ lẻ, không có tài sản đảm bảo nên CTTC buộc phải trích lập dự phòng rủi ro cao dẫn đến lãi suất cho vay tiêu dùng buộc cao hơn so với mức lãi suất cho vay truyền thống của ngân hàng thương mại – ông Cao Sỹ Kiêm cho biết thêm.

Cùng chia sẻ quan điểm này, TS. Bùi Quang Tín, giảng viên Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh cho rằng, khi một dịch vụ có rủi ro lớn thì tất yếu lãi suất phải cao. Ở đây các CTTC cho vay tín chấp nên thường chịu rủi ro cao, nguy cơ món vay có thể trở thành nợ xấu là rất dễ xảy ra, nhất là khi không ít người vay có tâm lý “muốn xài tiền nhưng không muốn trả nợ”.

Lý do thứ hai khiến lãi suất cho vay tiêu dùng của CTTC cao, theo TS. Bùi Quang Tín là do bởi chi phí dịch vụ đắt đỏ. “Các công ty phải đầu tư xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tốt để đánh giá và quản lý khách hàng, phải mất phí qua các kênh phân phối trung gian. Chưa kể, đối tượng vay vốn của họ phần lớn là những người có thu nhập thấp, dư nợ nhỏ và thời hạn vay ngắn, hình thức trả nợ định kỳ… Tất cả những yếu tố trên đã làm tăng chi phí quản lý các khoản vay và để bù đắp tất yếu lãi suất phải cao”, ông Bùi Quang Tín chia sẻ.

Hút khách nhờ dịch vụ ưu việt

Mặc dù lãi suất cho vay tiêu dùng cao song dịch vụ này của các CTTC hiện nay lại đang là xu thế hấp dẫn nhiều bạn trẻ, đặc biệt là với tầng lớp người lao động thu nhập thấp.

Một lý do rất dễ nhận thấy để giải thích cho hiện tượng này là do bởi chính sách cho vay vốn không cần tài sản thế chấp của CTTC. Theo đó, đại diện nhà cung cấp dịch vụ có thể ngay lập tức xử lý hồ sơ và thẩm định tín dụng, phê duyệt khoản vay ngay tại chỗ mà khách hàng không cần phải cung cấp bất kỳ một giấy tờ chứng minh tài sản thế chấp nào.

Bên cạnh đó, thời gian giải ngân nhanh chóng cùng các dịch vụ tiện ích cũng là một trong những yếu tố CTTC thu hút khách hàng. Với sự liên kết, phối hợp cùng các nhà đại lý để phân phối, bán sản phẩm, giờ đây mọi khách hàng đều có thể dễ dàng tiếp cận khoản vay từ CTTC qua các nhà cung cấp sản phẩm, qua các điểm bán hàng, internet, điện thoại, mạng xã hội… chỉ trong 1 ngày, 1 giờ, thậm chí là trong vòng… 15 phút. Trong khi đó, nếu đến các ngân hàng thì người tiêu dùng có thể sẽ phải chờ cả tuần, thậm chí là không được duyệt vay, vì khó có thể đáp ứng đầy đủ các điều kiện ngân hàng đặt ra.

Theo các chuyên gia, nếu đem bóc tách các chi phí, và quan trọng phân biệt cho vay tiêu dùng của CTTC là dịch vụ đặc thù, khác biệt với cho vay sản xuất kinh doanh của NHTM sẽ dễ dàng thấy được mức lãi suất mà CTTC đang áp dụng như hiện nay là hoàn toàn hợp lý.

Tương tự như kinh nghiệm tại một số nước phát triển như ở châu Âu, Mỹ, hay Ấn Độ, Trung Quốc…, lãi vay tiêu dùng mặc dù cũng rất cao, thậm chí gấp nhiều lần so với lãi suất của ngân hàng, tuy nhiên, khách hàng hoàn toàn chấp thuận bởi họ hiểu cái giá đánh đổi để được hưởng những ưu việt trong dịch vụ như đã phân tích ở trên.

P.V