Đậu đỏ (hay đậu gạo) là cây trồng một thời rất phát triển trên đất Khánh Sơn (Khánh Hòa) nhưng nay đã đi vào quên lãng do thiếu đầu ra. Khuyến khích trồng đậu đỏ là hướng đi đúng nhưng cần nhiều nỗ lực để tìm kiếm thị trường.
Đậu đỏ (hay đậu gạo) là cây trồng một thời rất phát triển trên đất Khánh Sơn (Khánh Hòa) nhưng nay đã đi vào quên lãng do thiếu đầu ra. Khuyến khích trồng đậu đỏ là hướng đi đúng nhưng cần nhiều nỗ lực để tìm kiếm thị trường.
Thời hoàng kim
Những người gắn bó với mảnh đất Khánh Sơn cho rằng, 20 - 25 năm trước, đậu đỏ mọc bạt ngàn trên nương rẫy, hàng năm, sản lượng toàn huyện đến vài trăm tấn. Thời kỳ này, các loại nông sản được xuất khẩu rất mạnh, Trung tâm Thương mại miền núi thu mua đậu đỏ nên bà con rất phấn khởi. Đầu ra thuận lợi, cây đậu đỏ “phất” nhanh, diện tích lan rộng, không một địa phương nào tại Khánh Sơn không trồng đậu đỏ.
Ông Nguyễn Thành Quý, Hội Nông dân Khánh Sơn cho biết, đậu đỏ dễ trồng, không kén đất. Tháng Sáu, tháng Bảy âm lịch, mùa mưa tới, sau khi các nương rẫy đã phủ màu xanh của bắp cũng là lúc vào mùa gieo trồng đậu đỏ. Sức sống của đậu đỏ rất mạnh, chỉ cần có hạt là mọc khỏe. Đậu đỏ dễ bám vào giá thể (thân cây, chà gai), vươn cành tua tủa, đến tháng Chạp nở hoa vàng rực, nếu gặp trời nắng, quả chín, hạt nhanh chóng nứt nẻ, bắn tung tóe xuống đất, đợi thời tiết thích hợp lại nảy mầm vươn lên. Lợi dụng đặc tính này, việc thu hái đậu đỏ thường diễn ra vào lúc sáng sớm, khi trời còn tinh sương. Thu hoạch về, phơi nắng cho trái khô chắc, bỏ vào bao, cột kín miệng, dùng cây đập nhẹ để hạt văng trong bao rồi đem ra sàng, sẩy.
 |
| Thiếu “đầu ra”, cây đậu đỏ bị rơi vào quên lãng |
Đối với miền núi, loại cây này rất thích hợp bởi đồng bào không phải nhọc công chăm sóc suốt mấy tháng ròng rã ngoài nương rẫy, hơn thế người miền núi cũng không có vốn để đầu tư những cây trồng khó tính. Lợi dụng cây bắp, cây mì, bà con trồng xen đậu đỏ, đợi cây bắp, cây mì thu hoạch xong, oằn xuống là trở thành giá thể cho đậu leo lên, phủ kín thành bụi.
Tìm hướng đi mới
Khi xuất khẩu ế ẩm, Trung tâm Thương mại miền núi không còn thu mua thì cũng là lúc cây đậu đỏ rơi vào ngõ cụt. Hiện việc thu mua đậu đỏ rất khó khăn, chỉ trông chờ vào tư thương miền núi, tuy nhiên, việc tiêu thụ rất chậm. Theo ông Nguyễn Trọng Lâm - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, việc vận động bà con trồng đậu đỏ trở lại rất khó bởi đầu ra không có. Thời gian qua, huyện cũng đã vận động, chào hàng nhiều cơ sở thu mua nông sản trong và ngoài huyện nhưng chỉ được một thời gian ngắn là “chào thua”, vì vậy việc phát triển cây đậu đỏ gặp nhiều trở ngại. Giá đậu hiện được tư thương thu mua khoảng 18 - 20 ngàn đồng/kg, bằng 1/2 giá cà phê.
Ông Võ Văn Thuy - Chủ tịch UBND xã Thành Sơn, một trong những địa phương có phong trào trồng đậu đỏ phát triển mạnh những năm trước cho biết, bà con nay không còn mặn mà với cây đậu đỏ. Đậu đỏ chỉ còn trồng với diện tích nhỏ. 2 năm trước, Thành Sơn mất mùa đậu đỏ càng làm cho bà con nhụt chí. Tuy nhiên, vẫn có hộ kiên trì theo đuổi, thu nhập khá như hộ ông Cao Hiện (thôn Tà Giang I), tiền bán đậu đỏ mua được cả xe máy. Theo ông Thuy, đậu đỏ là cây trồng rất thích hợp với đồng bào dân tộc thiểu số nên việc khuyến khích phát triển đậu đỏ rất đáng quan tâm. Xã dự định sẽ xây dựng mô hình trồng đậu đỏ từ kinh phí Chương trình Phát triển miền núi năm tới. Được biết, Trạm Khuyến nông Khánh Sơn cũng đang khuyến khích trồng đậu đỏ thông qua mô hình tại xã Ba Cụm Nam. Tuy nhiên, việc tiêu thụ nông sản nói chung, đậu đỏ nói riêng còn rất cần sự năng động của chính quyền, tính tích cực của Hội Nông dân, xây dựng các tổ liên kết làm cơ sở cho việc tìm kiếm đầu ra.
Q.V
Theo các tài liệu Đông y, đậu đỏ là cây thức ăn giàu protein cho người, gia súc, đồng thời là một cây phân xanh phủ đất, rất tốt đối với các đồi núi. Hạt đậu đỏ có giá trị dinh dưỡng cao, dùng làm nhân bánh, nấu chè, thổi xôi, hầm thịt, nấu canh..., có dược tính chữa viêm gan, vàng da, lợi tiểu, trừ mủ, tiêu độc, kháng khuẩn, hạ cholesteron và ngăn ngừa ung thư...
