Thiếu nguyên liệu, mất thị phần đang khiến cho các cơ sở sản xuất nước mắm tại Nha Trang lâm vào cảnh khó khăn. Đây là hậu quả của việc làm ăn thiếu tính chiến lược trong các cơ sở sản xuất...
Thiếu nguyên liệu, mất thị phần đang khiến cho các cơ sở sản xuất (CSSX) nước mắm tại Nha Trang lâm vào cảnh khó khăn. Đây là hậu quả của việc làm ăn thiếu tính chiến lược trong các CSSX…
Tự làm khó mình
3 tháng trở lại đây, hầu hết các CSSX nước mắm tại Nha Trang đều lâm vào cảnh kinh doanh ế ẩm. Mặt hàng nước mắm đóng chai hầu như không bán được ở ngoài thị trường. Thị trường khu vực miền Bắc vốn là nơi tiêu thụ chủ yếu của nước mắm Nha Trang nhưng hiện nay tất cả các cơ sở đều mất thị phần ở khu vực này. Ông Nguyễn Hoài Sơn - Giám đốc Doanh nghiệp (DN) tư nhân Nước mắm Châu Sơn (phường Vĩnh Trường, TP. Nha Trang) cho biết: “Mấy tháng trở lại đây, thị phần ở khu vực phía Bắc đều bị các công ty chuyên sản xuất nước chấm công nghiệp (SXNMCN) thâu tóm. Người tiêu dùng không còn mấy mặn mà với các sản phẩm nước mắm truyền thống. Trước đây chúng tôi bán hàng trăm ngàn lít mỗi tháng, nhưng hiện nay chỉ bán được 30% so với thời đó”. Bà Nguyễn Thị Bội Lan - Phó Giám đốc Công ty TNHH Hương Lan ngao ngán: “Vài tháng trở lại đây, Công ty không bán được lít nước mắm nào ở khu vực Hà Nội và các tỉnh lân cận. Thậm chí ngay cả ở chợ Đầm, số lượng bán ra cũng rất nhỏ giọt, mỗi tháng chỉ được mấy trăm lít”.
 |
| Các cơ sở nước mắm ở Nha Trang bây giờ chỉ sản xuất cầm chừng. |
Sở dĩ nước mắm Nha Trang rơi vào tình cảnh bi đát như hiện nay là do hệ quả của việc bán nước mắm thô cho các hãng SXNMCN. Quá trình mất thị phần bắt đầu từ năm 2007, khi thương hiệu nước mắm Chinsu bắt đầu tiếp cận với các nhà thùng ở Nha Trang hợp đồng thu mua nguyên liệu. Gần như sản phẩm nước mắm Nha Trang được bao tiêu toàn bộ. Không chỉ có vậy, nếu DN nào có lượng sản phẩm lớn bán cho họ còn được thưởng rất cao. “Do thấy lợi trước mắt, nhiều DN đã bỏ hết các thị trường quen thuộc để chuyên tâm vào cung cấp nước mắm thô cho các hãng SXNMCN. Chính từ đó, các hãng sản SXNMCN tha hồ chiếm lĩnh thị phần. Chỉ vì lợi nhuận trước mắt mà nước mắm Nha Trang tự đánh mất mình” - ông Nguyễn Hoài Sơn nói.
Lâm vào bế tắc
Thời gian gần đây, với sự ra đời ồ ạt của nhiều hãng SXNMCN, nước mắm Nha Trang có nhiều sự lựa chọn hơn để cung cấp nước mắm nguyên liệu. Song, trong làm ăn kinh tế, mọi thứ không hề đơn giản. 3 tháng nay, nhiều hãng SXNMCN từ chối mua sản phẩm nước mắm nguyên liệu của các nhà thùng tại Nha Trang. Nếu có mua, họ cũng mua với giá rẻ hơn nhiều so với thị trường. Không cam phận, nhiều DN phản kháng bằng cách quay lại đóng chai, bán ra thị trường, tuy nhiên lúc này thị phần đã rơi hoàn toàn vào tay những công ty SXNMCN. Thêm vào đó, hiện nguồn nguyên liệu cá cơm cũng rất thiếu, giá thành lại cao. Cách đây gần 2 tháng, sản lượng cá cơm ngư dân đánh bắt được khá nhiều, ai cũng nghĩ năm nay sẽ trúng mùa cá cơm, nhưng chỉ được khoảng hơn 10 ngày, sản lượng đã hết. Các cơ sở muốn duy trì sản xuất lại phải đi tìm mua các nguồn cá của Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Thuận, Bình Thuận... với giá thành cao, chất lượng lại không đảm bảo vì phải mất nhiều thời gian vận chuyển. Chính điều đó đã đẩy các CSSX nước mắm tại Nha Trang vào bế tắc. Ông Nguyễn Hoài Sơn chua chát: “Nhiều người vay ngân hàng mở rộng CSSX, nhưng đến khi chiếm lĩnh được thị phần, các công ty SXNMCN quay lại ép giá, gây khó khăn cho DN cung cấp nước mắm thô bằng cách lập nên các hàng rào kỹ thuật, yêu cầu rất nghiêm ngặt trong chất lượng. Những cơ sở có tiềm lực còn cầm cự được, chứ các cơ sở nhỏ bị phá sản hàng loạt”.
 |
Việc ế ẩm trong tiêu thụ sản phẩm không chỉ khiến DN khó khăn, mà hàng trăm người lao động chuyên làm mắm cũng rơi vào tình cảnh thất nghiệp. Anh Nguyễn Văn Bình (trú đường Chế Lan Viên, phường Phước Long, TP. Nha Trang) cho biết: “Vào thời điểm này năm trước, người lao động chúng tôi làm không hết việc. Còn bây giờ, đến 90% công nhân làm nước mắm đều thất nghiệp”. Bà Nguyễn Thị Bội Lan cũng thừa nhận, hiện DN của bà cũng chỉ có 6 lao động, trong khi đó bình thường phải hơn 100 lao động. Đây cũng là tình cảnh chung của hầu hết các CSSX nước mắm tại Nha Trang. Ông Đỗ Hữu Việt - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Nha Trang cho biết: “Hiện toàn Hiệp hội có gần 30 CSSX nước mắm thành viên, với năng lực sản xuất khoảng 25 triệu lít nước mắm/năm. Trong đó có đến 70% lượng nước mắm sản xuất được bán theo dạng nguyên liệu cho các tập đoàn, DN SXNMCN. Từ năm 2006, khi nước mắm Nha Trang được bán làm nguyên liệu cho các đơn vị này thì cũng là lúc thị trường nước mắm truyền thống của Nha Trang đã mất dần. Nếu như trước đây, nước mắm truyền thống Nha Trang chiếm thị phần hơn 5% trong cả nước thì nay chỉ còn khoảng 1 - 2%. Không chỉ mất thị phần, việc trở thành vùng sản xuất nguyên liệu còn khiến cho các cơ sở bị phụ thuộc nhiều vào các tập đoàn, DN SXNMCN. Nếu họ không thu mua nước mắm nguyên liệu nữa thì các CSSX của chúng ta rất dễ bị phá sản”.
Để thoát khỏi tình trạng như hiện nay, các CSSX nước mắm tại Nha Trang cần tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm nước mắm truyền thống, nhất là đầu tư xưởng sản xuất đạt tiêu chuẩn, tăng cường công tác tiếp thị bán hàng, mở rộng kênh phân phối. Ngoài ra, cần tăng cường sự liên kết, cùng nhau xây dựng thương hiệu nước mắm Nha Trang truyền thống đủ mạnh để có thể cạnh tranh trên thị trường.
ĐÌNH LÂM - BÍCH LA
