Giống bưởi Thanh Trà đi vào quên lãng

Trước đây, vùng đất Diên Lâm (Diên Khánh, Khánh Hòa) có một giống bưởi ngon. Tuy nhiên, một thời gian sau, giống bưởi này đã đi vào quên lãng do chất lượng kém dần. Huyện và xã đã đưa các giống bưởi mới vào trồng nhưng cũng không hiệu quả…

. Tiếng thơm còn đọng

Về Diên Lâm hôm nay, nhắc lại giống bưởi ngày nào, những người lớn tuổi vẫn còn nhớ. Ông Nguyễn Khiêm (thôn Trung) cho biết: “Đó là giống bưởi Thanh Trà, quả nhỏ mà ruột đỏ, lại không dính múi, ngon không chê vào đâu được…”. Ông Khiêm kể, hồi đó, vùng đất này rất trù phú, cái tên Phú Cốc thể hiện điều đó. Ông Tú Ba - một người khá giả trong vùng có điều kiện đi đây, đi đó đã lấy được giống bưởi Thanh Trà về trồng, từ đó phát triển rộng ra.

“Hậu duệ” của một người trồng bưởi thời kỳ đó là chị Lê Thị Thơ (thôn Thượng). Chị Thơ tỏ ra tiếc nuối vì giống bưởi ngon nhưng bỗng chốc trở thành bưởi dở: “Không biết thế nào, tự nhiên giống bưởi ngon bây giờ không còn ngon nữa. Chất lượng của những cây bưởi xưa giảm sút hẳn, trái đèo, ăn vào có vị the và đắng…”. Vườn bưởi nhà chị Thơ cũng đã chuyển đổi qua nhiều loại cây trồng khác, có cả những cây bưởi giống mới. Tuy nhiên, giống bưởi mới cũng èo uột, phát triển kém và chất lượng giảm sút. Nhiều người dân Diên Lâm cho rằng, đó là do ảnh hưởng của việc Mỹ rải chất độc hóa học. Những năm 40 - 50 của thế kỷ trước, vùng đất này trù phú với nhiều giống cây ngon. Tuy nhiên, những năm sau đó (thời kỳ 1968 - 1970), có lúc, xã Diên Lâm bị Mỹ rải chất độc làm cây lá trơ trụi. Sau đó, nhiều cây trồng cũng “đổi tính” từ ngon thành dở. Không chỉ cây bưởi mà cả nhóm cây có múi hay nhiều loại cây khác đều khó phát triển.

Người trồng bưởi Diên Lâm nuối tiếc về giống bưởi ngon ngày nào

. Khó giữ

Giống bưởi ngon ngày nào giờ chỉ còn trong ký ức mỗi người, đặc biệt là người lớn tuổi. Tiếc nuối về giống bưởi ngon với những đặc tính nổi trội, những năm trước, Trạm Khuyến nông huyện đưa về một số giống bưởi mới. Tuy nhiên, các giống này cũng nhanh chóng ra đi vì không mang lại hiệu quả. Ông Huỳnh Văn Hóa (thôn Hạ) cho biết, mấy năm trước, cơ quan khuyến nông có chuyển giao một số giống cây có múi như: cam, bưởi trồng tại xã Diên Lâm. Thế nhưng chất lượng quả rất kém, bưởi có mẫu mã đẹp nhưng múi lép, không tróc, ăn có vị đắng, the, chua; còn cam sành trồng lâu ngày từ da sần chuyển thành da láng… “Không rõ vì sao trồng được mấy năm, cây bưởi, cây cam bỗng héo hon, còi cọc. Đem mẫu bệnh về cho cán bộ khuyến nông xem, họ cho rằng bị bệnh vi rút, chỉ còn cách đốt bỏ. Thế là tôi phải chặt và đốt hết vườn cây” - ông Hóa chua chát nói.

Thất vọng về giống bưởi, ông Hóa chuyển vườn bưởi thành vườn rau ngót, có kinh tế hơn. Ông Nguyễn Lạc (thôn Hạ) - một người trồng rau ngót so sánh: “Trồng bưởi thu hoạch khá cũng chỉ được 3,5 - 4 triệu đồng/năm, trồng rau ngót cho thu nhập lớn hơn gấp nhiều lần. Cũng mảnh vườn ấy, thu một lứa rau ngót được 10 triệu đồng, một năm 6 lứa”.

Người dân Diên Lâm cho rằng, đất Diên Lâm đã bị nhiễm chất hóa học nên không cây nào phát triển tốt. Cũng do chất hóa học mà chất lượng của trái cây, ngay cả các giống mới cũng bị kém phẩm chất. Ông Phan Thanh Hoài - Chủ tịch Hội Nông dân xã cho biết, hiện nay, bưởi Diên Lâm không còn nhiều bởi không đạt chất lượng mong muốn. Giờ đây, giống bưởi ngày xưa cũng đã thoái hóa. Một phần do hiệu quả kinh tế không cao, người dân không còn mặn mà canh tác. Hơn nữa, đất Diên Lâm thiếu nước, đào sâu xuống thường gặp đá tảng, do vậy, trồng trọt gặp khó khăn…

Những khó khăn về cây trồng của xã Diên Lâm rất mong được các nhà khoa học, ngành Nông nghiệp nghiên cứu, giải đáp.

Q.V

Ông Lê Tài - cán bộ Khuyến nông huyện: Hiện nay, huyện chưa có chủ trương khôi phục giống bưởi xưa. Thời gian qua, huyện cũng đưa một số giống có múi mới vào trồng nhưng kém hiệu quả. Vấn đề đất bị nhiễm chất hóa học chưa được kiểm chứng, còn một số vùng đất trồng bưởi kém chất lượng là do thiếu một số nguyên tố vi lượng, kali…