Phát triển Khu Kinh tế Vân Phong: Cần cơ chế đặc thù

Khu Kinh tế Vân Phong là 1 trong 15 khu kinh tế ven biển của Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ thành lập với mục tiêu tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa,.....

Khu Kinh tế (KKT) Vân Phong là 1 trong 15 KKT ven biển của Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ thành lập với mục tiêu tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) tỉnh Khánh Hòa, khu vực Nam Trung bộ và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Việc thành lập KKT này đã đánh giá đúng thế mạnh, khai thác được tiềm năng của vùng phía Bắc tỉnh. Vì vậy, bước đầu, KKT đã tạo được sự hấp dẫn đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, các dự án đã không thực hiện đúng tiến độ. Trong ngày làm việc thứ ba, kỳ họp thứ 3 HĐND tỉnh khóa V, các đại biểu đã nghe báo cáo giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND tỉnh và thảo luận về vấn đề này.

. Dự án động lực đang chậm tiến độ

Sau khi khởi công, Cảng trung chuyển container quốc tế Vân Phong phải dừng lại do suy thoái kinh tế và điều chỉnh quy mô dự án.

Xác định được lợi thế của KKT Vân Phong về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, chính trị trong giao thương, dịch vụ trong nước và quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH của địa phương và khu vực Nam Trung bộ, Đảng bộ tỉnh khóa XV đã ra Nghị quyết về Chương trình huy động vốn đầu tư cho 3 vùng kinh tế trọng điểm giai đoạn 2006 - 2010; Nghị quyết về tập trung đẩy mạnh phát triển KKT Vân Phong giai đoạn 2007 - 2010. Theo các nghị quyết này, KKT Vân Phong là 1 trong 3 vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh… Việc phát triển KKT này có ý nghĩa rất quan trọng. Vì vậy, Chính phủ, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể. Trong đó, HĐND tỉnh khóa IV đã có Nghị quyết về huy động vốn đầu tư cơ sở hạ tầng (CSHT) KKT Vân Phong giai đoạn 2010 - 2014; UBND tỉnh ban hành các quyết định, quy định trình tự thủ tục đầu tư vào KKT với mục đích giảm bớt các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Nhờ vậy, bước đầu, KKT đã tạo được sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Để xứng đáng là vùng kinh tế động lực, những năm qua, Chính phủ đã 3 lần điều chỉnh, bổ sung mục tiêu phát triển cho KKT Vân Phong. Hiện nay, mục tiêu phát triển KKT này là: cảng container, công nghiệp lọc hóa dầu, trung chuyển dầu mỏ và sản phẩm dầu mỏ giữ vai trò chủ đạo.

Tính đến hết tháng 10-2011, KKT Vân Phong có 109 dự án đăng ký với tổng vốn đầu tư tương đương 14,24 tỷ USD, trong đó có nhiều dự án đầu tư lớn như: Trung tâm điện lực, Tổ hợp lọc hóa dầu Nam Vân Phong, Kho xăng dầu ngoại quan Vân Phong, Khu đô thị Tu Bông, Khu du thuyền cao cấp… Trên thực tế, đã có 40 dự án đi vào hoạt động, 13 dự án đang triển khai xây dựng, 33 dự án đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng số vốn đăng ký khoảng 2,4 tỷ USD. Tuy nhiên, với vai trò của một vùng kinh tế động lực, thúc đẩy phát triển KT-XH của tỉnh thì việc triển khai các dự án đầu tư tại KKT này khá chậm. Vốn đăng ký nhiều, nhưng các dự án thực hiện khối lượng thấp. Tính đến nay, tổng vốn đầu tư thực hiện chỉ đạt khoảng 460 triệu USD (chỉ bằng 3,23% so với tổng vốn đăng ký). Trong khi đó, các dự án đi vào hoạt động đều có quy mô nhỏ, hầu hết nằm ngoài các phân khu chức năng; các dự án động lực đang trong giai đoạn thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng, riêng dự án Cảng trung chuyển container quốc tế giai đoạn khởi động đang tạm dừng xây dựng để điều chỉnh lại thiết kế…

. Vốn đầu tư cơ sở hạ tầng thấp

Bên cạnh tiến độ thực hiện các dự án động lực chậm, khủng hoảng kinh tế toàn cầu, công tác lập quy hoạch, quản lý đầu tư cũng đã ảnh hưởng đến việc đầu tư xây dựng ở KKT Vân Phong. Trong khi đó, một điều ai cũng biết là muốn nhà đầu tư khẩn trương thực hiện dự án thì công tác xây dựng CSHT phải được đặt lên hàng đầu. Theo nhu cầu vốn đến năm 2015, KKT này cần khoảng 10.055 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn ngân sách Trung ương là 2.165 tỷ đồng, nguồn vốn tỉnh 730 tỷ đồng, nguồn vốn khác 5.905 tỷ đồng, vốn trái phiếu địa phương 1.700 tỷ đồng (hiện đang tạm dừng). Thế nhưng, từ năm 2006 đến nay, các dự án đầu tư về CSHT ở đây chỉ được Trung ương và tỉnh bố trí thực hiện khoảng hơn 761 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương bố trí đạt 29%, ngân sách địa phương đạt 20%. Tính đến hết tháng 10-2011, các dự án đầu tư CSHT được giải ngân khoảng 473 tỷ đồng, tiến độ giải ngân đạt 97% kế hoạch…

Từ những số liệu nói trên cho thấy, thời gian qua, vốn bố trí cho đầu tư CSHT KKT Vân Phong khá ít, chưa đáp ứng được nhu cầu cũng như quy mô của một KKT trọng điểm ở vùng Nam Trung bộ. Tính bình quân, mỗi năm, KKT này chỉ được đầu tư khoảng 130 tỷ đồng. Với số vốn này, bắt buộc các dự án CSHT có liên quan phải “liệu cơm gắp mắm”. Và hệ quả là các dự án CSHT bị chậm và chưa đồng bộ…

Cần sớm “cởi trói” cho Vân Phong

Bên cạnh những yếu tố khách quan làm các dự án đầu tư chậm tiến độ có một phần bất cập trong công tác quản lý nhà nước. Tuy công tác lập, thẩm định, điều chỉnh quy hoạch cơ bản phù hợp với định hướng phát triển KT-XH của tỉnh, nhưng do việc điều chỉnh của Chính phủ về các ngành chủ đạo trong KKT nên quy hoạch chung phải liên tục được điều chỉnh cho phù hợp. Mặt khác, quy hoạch KKT này mang tính dài hạn (đến 2030), việc thực hiện quy hoạch chưa có lộ trình cụ thể, rõ ràng nên tác động không nhỏ đến đời sống của người dân… Để đảm bảo thúc đẩy nhanh các dự án tại KKT Vân Phong, cơ quan chức năng tỉnh cần nghiên cứu chính sách đền bù giải tỏa theo cơ chế đặc thù. Chính vì vậy, trong buổi làm việc mới đây giữa Thường trực HĐND tỉnh với UBND tỉnh, Ban quản lý KKT Vân Phong, các sở, ngành liên quan, thị xã Ninh Hòa và huyện Vạn Ninh, đồng chí Lê Thanh Quang - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh chỉ đạo, các địa phương trong KKT Vân Phong cần chủ động thu hút đầu tư; UBND tỉnh cần có chính sách đền bù, giải tỏa hợp lý, chính sách đối với những hộ bị giải tỏa trắng cần có ưu đãi hơn so với giải tỏa một phần. Đặc biệt, UBND tỉnh phải trực tiếp chủ trì tổ chức tiếp xúc đối thoại với đại diện người dân vùng bị giải tỏa để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, kịp thời có chính sách phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Với định hướng hợp lý trong việc tạo ra quỹ đất sạch của Thường trực HĐND tỉnh; sự quyết tâm của các cơ quan chức năng, hy vọng, KKT Vân Phong sẽ có những khởi sắc trong thời gian tới.

Đ.H