Giải pháp sản xuất hàng loạt và bảo vệ tài nguyên rừng

Với việc đưa ra ý tưởng trồng cây sanh bằng hạt, ông Đỗ Phi Trường (thôn Vĩnh Đông, Cam An Nam, Cam Lâm, Khánh Hòa) đã được mọi người thán phục bởi hiệu quả mà phương pháp này đem lại.

Với việc đưa ra ý tưởng trồng cây sanh bằng hạt, ông Đỗ Phi Trường (thôn Vĩnh Đông, Cam An Nam, Cam Lâm, Khánh Hòa) đã được mọi người thán phục bởi hiệu quả mà phương pháp này đem lại. Cây sanh trồng từ hạt cho phép sản xuất hàng loạt với quy mô lớn mà không phải lo tìm cành, ngọn, đồng thời dễ dàng chọn lọc, tạo dáng cho cây… Hơn hết, phương pháp này còn góp phần bảo vệ rừng khi cây sanh đang có giá.

Căn nhà nhỏ của ông Trường nằm sâu trong thôn Vĩnh Đông nhưng rất dễ nhận ra bởi cây sanh đã “bò” ra tới ngõ. Ông Trường chia sẻ: “Mấy năm trước, tôi đưa ra ý tưởng trồng cây sanh bằng hạt, anh em trong giới chơi cây cảnh bảo tôi “khéo đem củi về rừng”. Vậy mà mấy năm nay, cây sanh có giá, việc tìm kiếm cây sanh trồng khan hiếm, họ mới hiểu ra điều tôi tâm đắc là đúng…”. Ông Trường cho biết ý tưởng đó xuất hiện khi ông bắt đầu làm quen với nghề chơi cây cảnh. Ông tâm đắc bởi những lẽ rất đơn giản: nếu không trồng bây giờ thì sẽ không có cây để chiết, ghép, nhân giống về sau. Nhưng muốn chiết, ghép phải bỏ tiền ra mua, tốn kinh phí, trong khi nhà nông không dồi dào về tài chính; hơn thế, nếu khai thác từ rừng là vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng, đồng thời làm cạn kiệt tài nguyên rừng… Vì vậy, ông Trường quyết định phát triển cây sanh từ hạt. Ông Trường trồng cây sanh còn vì lý do kinh tế. Ông nhận định: Thời “manh nha” chơi cây cảnh, cây sứ 5 năm tuổi đã có giá 500 ngàn đồng, lúc đó con mình mới học lớp 4. 8 năm sau, con vào đại học, cây sứ có giá 5 triệu đồng, nếu trồng 10 cây thì cũng đủ tiền cho con ăn học. So với sứ, me, cây sanh có dáng đẹp hơn, phát triển nhanh, dễ trồng và có thể sản xuất hàng loạt, nếu 1 cây giá 200 ngàn đồng thì cây sanh chính là cây trồng không cây nào sánh kịp.

Cây sanh trồng bằng hạt cho phép người trồng có thể sản xuất hàng loạt cây sanh con mà không lo phải tìm kiếm cành, ngọn để chiết ghép tạo giống ban đầu. Bình quân một trái sanh cho ít nhất 300 hạt. Như vậy, chỉ cần 10 trái có thể sản xuất một vườn cây sanh hàng ngàn cây. Cây sanh từ khi non đến khi trưởng thành mất 3 - 4 năm. Người ta quan sát không thấy cây sanh ra hoa nhưng phát hiện quả. Quả sanh sẻ trái nhỏ, sanh bầu lớn hơn nhưng trái chín đều chuyển từ xanh, vàng đến đỏ thẫm, đây cũng là lúc có thể lấy trái để nhân giống. Chính những người chơi sanh chuyên nghiệp cũng nghĩ rằng chỉ một trái sanh tạo ra một cây.

Những ngày đầu mày mò trồng sanh bằng hạt, ông Trường chiêm nghiệm, cây sanh trồng bằng hạt dễ mọc nhưng rất dễ chết. Chỉ cần để vòi phun hơi lớn, tưới đẫm; phun có chứa thuốc tăng trưởng hay hóa chất; để ốc bươu, cóc vàng “lội” qua hay để cây dưới tán vườn là có thể triệt tiêu toàn bộ công lao của người trồng sanh, bởi cây sanh trồng bằng hạt rất mẫn cảm với tác động của môi trường. Sau một thời gian trồng, ông Trường rút ra bí quyết để đạt hiệu quả, đó là: hạt gieo trong chậu (vị trí cao, không bị côn trùng quấy phá…), phải đặt dưới mái che sau khi làm đất tơi xốp, có độ màu, đủ dinh dưỡng, bảo đảm độ ẩm, khử trùng, diệt côn trùng… Đặt chậu ở ngoài nắng, mưa sẽ gây bất lợi cho cây. Việc tưới nước cũng rất cẩn thận, dùng bình phun nhẹ dạng sương để giữ ẩm hàng ngày. Nếu tưới đẫm, cây sanh non sẽ nhanh chóng chết. Theo ông Trường, cây cao 1 - 2cm phải đưa ngay vào bầu, tách sớm sẽ chống suy cho cây và cây con cũng hình thành củ tốt hơn. Độ cao này tương ứng với tuổi cây 50 - 60 ngày. Khi vào bầu, tiếp tục che nắng mưa, duy trì chế độ tưới phun. Khi cao 1m cây lớn rất nhanh, tất nhiên đất vào bầu cũng phải được xử lý bảo đảm dinh dưỡng, màu và sạch…

Đến nay, ông Trường đã sản xuất hơn 10 ngàn cây sanh bằng hạt và được tiêu thụ hết. Bình quân, một cây sanh cao 30 - 40cm, có giá bán 12 - 15 ngàn đồng, cây cao hơn giá 20 ngàn đồng. Ông Trường cho rằng, cây sanh trồng bằng hạt đem lại nhiều lợi ích. Với hàng ngàn cây sanh bán ra, việc đầu tiên là cái lợi cho môi trường sống: môi trường xanh hơn, mát hơn, đẹp hơn. Cây sanh được người trồng sanh chăm chút, tạo dáng còn có ý nghĩa về mặt tâm linh, văn hóa. Đó là chưa kể giá trị về kinh tế, thu nhập mà phương pháp này mang lại.

So với các loại cây cảnh khác, đặc biệt trong nhóm bồ đề, sanh, sộp thì cây sanh là quý nhất và được sử dụng rộng rãi nhất. Cây sanh đang ngày càng có giá và hấp dẫn người chơi cây cảnh tìm kiếm cây con nhân giống. Giải pháp nhân giống bằng hạt chính là biện pháp cho phép sản xuất cây sanh hàng loạt, quy mô lớn; đồng thời là giải pháp thay thế cho việc hủy hoại cây rừng một khi nhiều loại cây cảnh chưa có biện pháp chủ động thay thế.

Hoài An