Hơn 100 năm qua, nước mắm ở phường Vĩnh Trường (TP. Nha Trang) đã được người tiêu dùng biết đến bởi vị đậm đà, thơm ngon đặc trưng của nó. Sản xuất nước mắm cũng là nghề chính đem lại nguồn thu nhập, cuộc sống no đủ cho người dân nơi đây.
Hơn 100 năm qua, nước mắm ở phường Vĩnh Trường (TP. Nha Trang) đã được người tiêu dùng biết đến bởi vị đậm đà, thơm ngon đặc trưng của nó. Sản xuất nước mắm cũng là nghề chính đem lại nguồn thu nhập, cuộc sống no đủ cho người dân nơi đây.
. Nghề “cha truyền con nối”
Ông Phan Tiến Đỉnh là một “lão làng” trong nghề sản xuất nước mắm ở phường Vĩnh Trường. Ông Đỉnh năm nay tròn 80 tuổi nhưng có thâm niên gần 60 năm sản xuất nước mắm. Do có bí quyết gia truyền, nước mắm của gia đình ông có tiếng là thơm, ngon nhất làng. Nghề làm mắm đã gắn với cuộc đời, những kỷ niệm buồn vui của ông cùng gia đình. Khi được hỏi về bí quyết làm mắm ngon, không ngần ngại, ông Đỉnh lấy cho chúng tôi xem cuốn sách “Nghề mắm gia truyền” đã cũ, ngả màu. Cuốn sách được ông cất giữ trong tủ từ lâu, thỉnh thoảng rảnh rỗi ông lại lấy ra đọc. “Trước đây, cả làng có hơn 40 hộ làm nghề mắm nhưng chủ yếu để sử dụng trong gia đình, một phần cung cấp cho người dân TP. Nha Trang. Lúc đó, nước mắm không có bảng hiệu, tiếp thị như ngày nay nhưng chất lượng, danh tiếng vẫn được nhiều nơi biết đến như một trong những đặc sản của địa phương” - ông Đỉnh kể.
 |
| Ông Phan Tiến Đỉnh bên chiếc thùng gỗ hơn 50 năm đựng nước mắm của gia đình. |
Nhờ theo nghề cổ truyền nên nhiều gia đình trong làng đã “ăn nên làm ra”. Ông Lê Văn Banh, 71 tuổi (ở đường Lê Tam, TP. Nha Trang) cho biết: “Ngày trước, người dân trong làng không bán hết cá nên để lại làm mắm. Lúc đầu chỉ có vài gia đình làm mắm, sau đó cứ tăng dần. Đến nay, làng đã trở thành làng mắm cổ truyền được nhiều người biết đến. Nhờ làm mắm mà gia đình tôi đã nuôi các con học thành tài, gia đình khá giả hơn”.
. Sống còn và phát triển cùng nghề làm mắm
Hơn 100 năm qua, người dân phường Vĩnh Trường sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt, nuôi trồng và chế biến thủy hải sản, trong đó nghề chính là làm mắm. Nghề chế biến nước mắm không chỉ đem lại lợi nhuận cho các chủ cơ sở mà còn giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. Tuy nhiên, hiện nay làng nghề đang đứng trước nhiều khó khăn vì giá cả thị trường thay đổi thất thường; giá cá, muối ngày càng tăng nên giá nước mắm cũng tăng theo, dẫn đến khó bán được sản phẩm. Bên cạnh đó, thị trường ngày càng xuất hiện nhiều địa chỉ sản xuất nước mắm quy mô lớn nên làng làm mắm Vĩnh Trường phải đối mặt với sự cạnh tranh về giá cả và chất lượng. Thêm vào đó, các hộ sản xuất chưa liên kết để tạo thương hiệu chung cho cả làng nghề mà chỉ tạo thương hiệu riêng cho cơ sở sản xuất của mình, vì vậy khó cạnh tranh với thị trường hiện nay.
Tuy khó khăn nhưng nhiều gia đình vẫn kiên trì với nghề mắm cổ truyền. Một số gia đình làm mắm quy mô nhỏ thì bán sỉ, lẻ cho các chợ, cửa hàng, vùng sâu vùng xa trong tỉnh. Những gia đình có vốn thì đầu tư mở rộng, làm nước mắm với quy mô lớn. Hiện nay, nhiều gia đình làm mắm cổ truyền đã mở rộng kinh doanh thành cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, công ty…; nước mắm được đăng ký thương hiệu, đo lường chất lượng hàng năm, được tiêu thụ ở nhiều nơi trong nước hoặc bán cho các công ty lớn như Công ty Cổ phần Công nghiệp Masan để sản xuất nước mắm Nam Ngư, nước mắm Chinsu… Những kinh nghiệm làm mắm từ thời cha ông vẫn người dân được giữ lại nhưng đã giảm bớt một số khâu sản xuất, các phương pháp thủ công được thay thế bằng máy móc để người lao động ít tốn thời gian và công sức. Nhiều gia đình đã đầu tư mua máy bơm để lọc nước mắm; xây dựng các hồ lớn chứa khoảng 30 - 40 tấn cá… Tuy nhiên, để phát triển hơn, trong tương lai, các cơ sở sản xuất cần liên kết với nhau để xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm, mở rộng quy mô sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Trải qua nhiều năm, nhiều thế hệ nhưng nghề làm mắm ở phường Vĩnh Trường vẫn được người dân trong làng gìn giữ và ngày càng phát triển. Nước mắm đã góp phần không nhỏ làm thay đổi diện mạo cuộc sống của người dân nơi đây.
THU TRANG
