Vạn Ninh (Khánh Hòa) là huyện đồng bằng có nhiều chân đất thuận lợi cho việc phát triển các loại cây trồng trên đất lúa. Những năm trước, phong trào phát triển rất mạnh, có lúc diện tích chuyển đổi lên tới hàng trăm ha, đem lại nguồn thu nhập khá cho bà con nông dân.
Vạn Ninh (Khánh Hòa) là huyện đồng bằng có nhiều chân đất thuận lợi cho việc phát triển các loại cây trồng trên đất lúa (CTTĐL). Những năm trước, phong trào phát triển rất mạnh, có lúc diện tích chuyển đổi lên tới hàng trăm ha, đem lại nguồn thu nhập khá cho bà con nông dân. Tuy nhiên, hiện nay sản xuất cây lúa có nhiều thuận lợi, giá cao, lại thành thục, trong khi các cây trồng khác “đầu ra” bất ổn, chi phí tăng, tốn nhiều công lao động nên diện tích chuyển đổi ngày càng sụt giảm.
Về Vạn Ninh hôm nay, khi nhắc đến chuyện chuyển đổi các loại CTTĐL như: đậu phụng (ĐP), đậu xanh (ĐX), ai nấy đều ngán ngẩm vì đầu ra bấp bênh, lợi nhuận không theo kịp chi phí đầu tư. Anh Võ Đông Sang (thôn Quảng Phước, Vạn Lương) lắc đầu ngao ngán: “Trồng chi những loại đó nữa anh, “đầu vào” thì có, “đầu ra” thì không”. Anh Sang cho biết, cách đây 4-5 năm, anh trồng mỗi năm 2-3 mẫu (1mẫu=0,5ha) ĐP; đầu tư mỗi sào 0,7 triệu đồng nhưng bán ra chỉ có 1 triệu đồng/sào. Tuy giá đậu có cao (đậu vỏ: 26.000đồng/kg; đậu nhân: 38.000đồng/kg) nhưng chi phí quá lớn, trả công lao động tính bằng giờ (1 giờ 12.000-15.000đ), hạch toán lỗ nên anh không còn thiết tha với việc chuyển đổi cây trồng khác và quay lại làm lúa cho “chắc ăn”. Cả cánh đồng thôn Quảng Phước rộng hàng chục ha, những năm trước đây rợp một màu xanh của ĐP, ĐX nhưng nay hoàn toàn thay thế bởi cây lúa. Tuy vụ này không có nước tưới nhưng bà con vẫn cố gắng đầu tư đào giếng lấy nước vì lúa đang có giá.
Ông Bùi Anh Được, Chủ tịch Hội Nông dân (HND) xã Vạn Lương cho biết, những năm trước, diện tích CTTĐL 1-2 vụ, chủ lực là cây ĐP, ĐX rất phát triển, diện tích có lúc lên đến hàng trăm ha. Tuy nhiên, hiện nay diện tích đang thu hẹp dần. Tuy diện tích ĐX có tăng hơn nhưng tổng diện tích chuyển đổi CTTĐL lại giảm đáng kể. Theo ông Được, chi phí đầu tư 1 ha ĐP khá cao, bình quân 7 triệu đồng/sào, năng suất 4 tấn/ha, nông dân có lãi vài chục triệu đồng/ha nhưng so với sản xuất lúa hiện nay có nhiều thuận lợi hơn (giá lúa cao, nông dân quen làm, các công đoạn đã được cơ giới hóa…) nên nông dân không còn quan tâm đến việc chuyển đổi. Hơn nữa, khó khăn về giống cũng làm bà con chán nản. Hiện tại, giống ĐP lấy từ các tỉnh Tây Nguyên đang khan hiếm nên bà con chỉ tập trung vào giống địa phương, hạt nhỏ, năng suất thấp. Trồng ĐX tuy có lời hơn ĐP do đầu tư ít hơn nhưng đòi hỏi công nhiều (thu hoạch 2-3 lứa/vụ), trong lúc việc huy động công rất khó khăn nên ĐX cũng chỉ phát triển trên những chân đất thích hợp.
 |
| Phong trào chuyển đổi cây trồng trên đất lúa ngày càng sụt giảm |
Nhiều yếu tố tác động gây bất lợi cho nhà nông nên việc chuyển đổi CTTĐL sụt giảm nghiêm trọng. Theo ông Đinh Văn Hiệp, Chủ tịch HND xã Vạn Phú, hiện diện tích CTTĐL chỉ còn khoảng 40 ha, trong đó ĐP 5ha, ĐX 35ha (ĐX có tăng hơn trước), so với thời kỳ “’hoàng kim” trước đây là 300ha thì chẳng “thấm tháp” gì. HND xã vẫn đang khuyến khích nông dân chuyển đổi để tăng thu nhập, làm giàu đất và quan trọng hơn là cắt đứt vòng phát triển sâu bệnh trên lúa khi tập quán người dân sản xuất quá nhiều vụ lúa trong năm.
Ông Đào Văn Lương, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Vạn Ninh cho biết, hiện diện tích CTTĐL đang sút giảm mạnh. ĐP là cây trồng chủ lực chuyển đổi từ 450ha những năm 2003-2004 nay chỉ còn chừng 60ha. Ngoài ra, các cây trồng khác như: ĐX, vừng, cây thực phẩm cũng không nằm ngoài tình trạng này. Nguyên nhân là trồng ĐP, ĐX đầu tư cao, tiêu thụ lại khó khăn, “đầu ra” không ổn định. Trong khi đó, giá lúa đang lên cao, thời gian đầu tư ngắn, chi phí thấp mà hiệu quả cao.
Việc khuyến khích chuyển đổi CTTĐL là chủ trương lớn của huyện nhằm mang lại thu nhập cao cho nông dân, đồng thời giảm bớt áp lực sản xuất lúa liên tục, dẫn tới nghèo kiệt đất và dễ phát sinh sâu bệnh. Những khó khăn trong việc canh tác CTTĐL hiện tại có nguy cơ “phá vỡ” thế chuyển đổi được gầy dựng từ nhiều năm trước, vì thế huyện cần có chính sách mới linh hoạt nhằm “vực dậy” phong trào.
QUANG VIÊN
