Tạo tiền đề sử dụng hiệu quả kinh phí ngoài ngân sách

Lạc túc đồng hay lạc túc vịt là nguồn thu hoa lợi từ đồng ruộng sau mùa gặt (cho các chủ nuôi vịt thuê đồng để tận thu lúa rơi vãi).

Lạc túc đồng (LTĐ) hay lạc túc vịt là nguồn thu hoa lợi từ đồng ruộng sau mùa gặt (cho các chủ nuôi vịt thuê đồng để tận thu lúa rơi vãi). Tuy không nằm trong nguồn thu ngân sách nhưng thời gian qua, nguồn thu này cũng mang lại nguồn lợi đáng kể cho cơ sở, đóng góp vào chương trình kiên cố hóa kênh mương (KCHKM), sửa chữa, tu bổ kênh mương, giao thông nội đồng và các công việc khác. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay là, sau khi tỉnh đầu tư hoàn chỉnh hệ thống KCHKM thì việc quản lý nguồn thu này sẽ giao cho ai?

Sau khi ruộng đất được Nhà nước giao cho người dân theo Nghị định số 64/CP thì quyền sử dụng ruộng đất sẽ thuộc về người dân và họ có quyền quyết định trên mảnh đất được giao. Do vậy, việc thu hoa lợi từ LTĐ lẽ ra do chủ ruộng hưởng. Song, do ruộng đất manh mún, nhỏ lẻ, chủ nuôi vịt không thể hợp đồng với từng chủ ruộng để tận thu lúa rơi vãi cũng như tính toán cụ thể mức hoa lợi trên từng diện tích quá bé. Vì vậy, chủ nuôi vịt phải hợp đồng với một tổ chức đại diện là hợp tác xã nông nghiệp (HTXNN) hay UBND xã để thuê luôn cả cánh đồng từ vài héc-ta đến vài chục héc-ta. Hoa lợi thu được cũng không thể chia lại cho người dân mà được chuyển sang phục vụ sản xuất và lợi ích chung của cộng đồng.

Thời gian qua, nguồn thu LTĐ vẫn được HTXNN quản lý (đối với nơi có HTX) hoặc UBND xã quản lý (nơi không có HTX). Nguồn thu này được dùng vào việc góp vốn đối ứng xây dựng hệ thống kênh mương hay sửa chữa hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng và một số nhiệm vụ, công tác khác ở cơ sở. Nhưng hiện nay, tỉnh có chủ trương đẩy nhanh việc hoàn thiện hệ thống kênh mương kiên cố hóa, phần vốn đối ứng của cơ sở không cần phải đóng góp. Từ đó nảy sinh vấn đề: nguồn thu LTĐ sẽ giao cho ai quản lý?

Nguồn thu lạc túc đồng đóng vai trò quan trọng đối với cơ sở

Theo ông Trương Hữu Lan - Chi cục trưởng Chi cục PTNT, để thu LTĐ bền vững, đòi hỏi các chủ thể, ngoài tuân thủ các nguyên tắc giao kết hợp đồng, còn cần thực hiện nghiêm túc các quy định của Bộ NN-PTNT về công tác thú y như: Thông tư 92/2007 ngày 19-11-2007; Quyết định 1405 ngày 16-1-2007 về quản lý đàn vịt chạy đồng, phòng, chống cúm gia cầm (CGC)… Đây cũng là giải pháp quan trọng nhằm kiểm soát CGC ở cơ sở, không để xảy ra hoặc tái phát dịch bệnh.

Theo đề xuất của Chi cục PTNT, việc thu, chi nguồn lợi LTĐ nên giao cho HTXNN là phù hợp nhất. Nơi chưa có HTXNN thì có thể giao cho Hội Nông dân (HND) xã, bởi đây là tổ chức đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nông dân. Việc quản lý thu, chi của những đơn vị này cũng phù hợp với nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Với mức thu, chi hàng năm của từng đơn vị xã hay HTX không lớn - khoảng vài chục triệu đồng, thì việc quản lý, phân bổ nguồn vốn từ LTĐ cũng phù hợp với năng lực của các chủ thể này. Nhưng quan trọng là, việc thu chi LTĐ phải được lấy ý kiến của người dân; phải mở sổ theo dõi; có kiểm tra, thanh tra, hướng dẫn thực hiện trên cơ sở quy định cụ thể của cơ quan chức năng; ít ra phải giữ ổn định mức thu. Các khoản chi tạm thời đề xuất như: sửa chữa hệ thống kênh mương, giao thông nội đồng; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ (ở những khoản mục mà Nhà nước không chi); mua bảo hiểm tai nạn cho xã viên; bù đắp thuế VAT 5% đối với các HTX có dịch vụ tiêu thụ nông sản cho nông dân…

Có thể nói, LTĐ là nguồn kinh phí quan trọng giúp cơ sở tháo gỡ bớt khó khăn, có kinh phí chi dùng vào những mục đích cần thiết và cũng góp phần kiểm soát CGC tái phát. Việc tham mưu UBND tỉnh ban hành một chính sách hợp lý, hợp tình sẽ tạo tiền đề để sử dụng kinh phí ngoài danh mục ngân sách hiệu quả nhất.

QUANG VIÊN