Cá ngừ là nguồn thủy sản quý, rất được ưa chuộng trên thế giới nên có giá trị xuất khẩu đứng thứ 3 ở Việt Nam (sau tôm và cá tra). Tuy nhiên, do những “rào cản” về thương mại quốc tế, thương hiệu “cá ngừ Việt Nam” gặp không ít khó khăn khi xuất khẩu vào Mỹ, EU.
Cá ngừ là nguồn thủy sản quý, rất được ưa chuộng trên thế giới nên có giá trị xuất khẩu đứng thứ 3 ở Việt Nam (sau tôm và cá tra). Tuy nhiên, do những “rào cản” về thương mại quốc tế, thương hiệu “cá ngừ Việt Nam” gặp không ít khó khăn khi xuất khẩu vào Mỹ, EU. Chính vì thế, việc thành lập Hiệp hội Cá ngừ Việt Nam (HHCNVN) sẽ giúp các doanh nghiệp, tổ chức, ngư dân tháo gỡ những vướng mắc trên, góp phần khẳng định thương hiệu cá ngừ đại dương (CNĐD) Việt Nam trên thị trường quốc tế.
° Thách thức không ít
Hiện nay, nghề khai thác CNĐD tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh: Phú Yên, Bình Định và Khánh Hòa với đội tàu 1.044 chiếc, tổng công suất 146.000CV, sản lượng khai thác hàng năm đạt gần 10.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 100 triệu USD. Đây hiện là đội tàu khai thác xa bờ lớn nhất Việt Nam. Theo khảo sát của Hội Nghề cá Việt Nam, CNĐD là loài cá di cư rộng, trữ lượng đi qua vùng biển Việt Nam (không kể cá ngừ bố mẹ sinh sản) khoảng 45.000 tấn, tập trung chủ yếu ở ngoài khơi miền Trung. Mùa vụ khai thác chính kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Hiện nay, ngành khai thác, thu mua, vận chuyển, bảo quản và chế biến, tiêu thụ cá ngừ có hơn 10.000 lao động; tuy nhiên, do giá xăng dầu tăng cao và các “rào cản” về kỹ thuật, thương mại quốc tế vào những thị trường chính nên giá trị xuất khẩu có xu hướng giảm. Thực tế, nguồn lợi CNĐD ở Việt Nam chưa được điều tra, khảo sát và nghiên cứu đầy đủ về tập tính di cư, kết đàn… để đảm bảo khai thác đồng bộ và bền vững; năng suất khai thác có dấu hiệu giảm sút. Tàu thuyền, trang bị khai thác quy mô nhỏ, ngư cụ và phương pháp đánh bắt còn đơn điệu, thủ công, tính chuyên nghiệp thấp. Bên cạnh đó, việc tổ chức sản xuất trên biển còn đơn lẻ, hệ thống cơ sở thu mua, dịch vụ hậu cần thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng được nhu cầu đánh bắt, dịch vụ thương mại hiện đại. Mặt khác, công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm; đào tạo lao động lành nghề chưa được quan tâm đúng mức. Cơ chế chính sách phát triển khai thác, dịch vụ, thị trường và xuất khẩu còn nhiều khó khăn, bất cập. Từ năm 2007 đến nay, một số nước trong liên minh châu Âu như: Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… đã từ chối nhập khẩu cá ngừ và cá kiếm của Việt Nam. Lý do: EU là thành viên của Ủy ban Nghề cá Tây và Trung Thái Bình Dương (WCPEC) nên họ chỉ nhập khẩu các loại cá đánh bắt được trong khu vực do Ủy ban này quản lý, bao gồm các vùng biển đặc quyền kinh tế của các nước có bờ biển nằm trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, do Việt Nam chưa có Hiệp hội Cá ngừ như các nước, không phải là thành viên của WCPEC nên không được xuất khẩu vào các nước này.
° Cơ hội mới
 |
| Chế biến cá ngừ tại Công ty TNHH Hải Vương |
Bên cạnh đó, Hiệp hội thực hiện chuyển giao, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới nhằm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, tiết kiệm chi phí sản xuất cho người khai thác, chế biến và tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu trên thị trường thế giới; kiến nghị Nhà nước về các cơ chế, chính sách liên quan đến quy hoạch, sản xuất, nghiên cứu khoa học, đào tạo, thương mại thị trường và các vấn đề khác trên biển có liên quan đến ngư dân; đồng thời là kênh chuyển tải các chính sách hỗ trợ của Chính phủ cho nghề sản xuất CNĐD của ngư dân và các doanh nghiệp. Ngoài ra, tổ chức hỗ trợ nhau trong phòng, chống bão, hải tặc, thực hiện cứu hộ, cứu nạn trên biển và tham gia bảo vệ an ninh quốc phòng trên biển.
Có thể nói, khai thác, chế biến CNĐD không chỉ đem lại thu nhập chính cho ngư dân đánh bắt xa bờ, đưa ngoại tệ về cho đất nước mà còn góp phần khẳng định chủ quyền lãnh hải của Việt Nam ở biển Đông, đặc biệt là hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Tuy nhiên, Hiệp hội và ngành Nông nghiệp các tỉnh cần điều tra, đánh giá, liên kết các chủ tàu thành những tổ hợp, hợp tác xã và hỗ trợ ngư dân trong kỹ thuật bảo quản nguyên liệu, tìm hiểu ngư trường, đồng thời quản lý các cơ sở thu mua, chống tư thương ép giá… Có như vậy, nghề câu CNĐD mới phát triển bền vững.
ANH TUẤN
.
