11:08, 04/08/2010

Bài 6: Tiêu thụ nông sản qua hợp tác xã, tại sao không?

Lâu nay, các hợp tác xã nông nghiệp vẫn hoạt động ì ạch, chậm phát triển. Một trong những nguyên nhân là “tắc” trong dịch vụ đầu ra cho nông sản. Thuế giá trị gia tăng 5% “đánh” vào dịch vụ đầu ra nông sản làm cho...

Lâu nay, các hợp tác xã nông nghiệp (HTXNN) vẫn hoạt động ì ạch, chậm phát triển. Một trong những nguyên nhân là “tắc” trong dịch vụ đầu ra cho nông sản. Thuế giá trị gia tăng (GTGT) 5% “đánh” vào dịch vụ đầu ra nông sản làm cho HTX không còn “sức kháng cự” với tư thương. Kết quả, HTX không làm, tư thương càng “khoái” bởi loại bỏ được đối thủ đáng gờm.

. Tắc “đầu ra”

Hỗ trợ HTX thu mua, tạm trữ lúa gạo là việc làm cần thiết để cải thiện giá lúa gạo
Hầu như HTX nào cũng ngán đầu tư dịch vụ thu mua nông sản và hiện nay còn rất ít HTX duy trì dịch vụ này như một cách “làm nghĩa vụ công ích”, vì chẳng thu được đồng lãi nào. Ông Lương Công Vân, Chủ nhiệm HTX Ninh Quang I (Ninh Hòa), một người tâm huyết với sự phát triển của HTX thở dài khi nói đến chuyện thu mua nông sản cho xã viên: “Mấy năm nay, không phải chỉ Ninh Quang mà các HTX khác làm dịch vụ này đều “kêu trời” bởi chuyện thuế 5%. Theo quy định, khi HTX thu mua lúa của xã viên thì không chịu thuế nhưng khi bán lúa thì bị “đánh” thuế GTGT 5%. Khoản thuế này khiến HTX khó cạnh tranh được với “con buôn” bởi đâu còn đồng lời nào? Trong khi đó, tư thương không bị đánh thuế nên có thể linh động trong mua bán nông sản và “hạ gục” HTX ngay tại “sân nhà”. Ông Vân bức xúc: “Tại cuộc họp mới đây giữa lãnh đạo tỉnh và các HTX, đại diện Cục Thuế cho rằng, tại sao Công ty 584 mua cá của ngư dân, đầu vào không lãi, đầu ra chịu thuế 5% vẫn có lãi mà các HTX lại kêu?”. HTX Ninh Quang I lập luận: “Nếu chúng tôi mua lúa của nông dân chế biến thành sản phẩm khác thì không cần đề nghị miễn thuế nhưng đây là thu mua lúa bán ra, cũng là lúa nhưng không qua công đoạn chế biến nào nên việc chịu thuế là vô lý”. Lý giải này được lãnh đạo tỉnh đồng tình. Nhưng cũng chính vì thế mà các HTX không “mặn mà” thu mua lúa tiêu thụ cho nông dân. Tuy sản phẩm chủ yếu của các HTXNN hiện nay là cây lúa nhưng đầu ra lại bỏ ngỏ cho nông dân “tự bơi”, tư thương nhũng nhiễu nên một số HTX chuyển sang sản xuất lúa giống, có lợi hơn.

Đồng quan điểm với ông Vân, ông Nguyễn Trường Sanh, Chủ nhiệm HTXNN Diên Lạc (Diên Khánh) cho rằng: Ngành Thuế đã làm đúng luật nhưng như vậy gây thiệt thòi cho HTX, cũng là thiệt thòi cho nông dân.

. Giải pháp nào?

HTX không thể bao tiêu lúa cho nông dân dẫn đến hậu quả lớn: HTX khó phát triển, nông dân không thể bán sản phẩm được giá do bị tư thương thao túng thị trường lúa gạo.

Khánh Hòa hiện có 21.000ha đất trồng lúa, sản lượng hàng năm khoảng 220.000 tấn. Việc sản xuất lúa là thế mạnh của các HTXNN. Đầu ra cho cây lúa trông chờ vào HTX nhưng HTX lại không làm được nên nông dân buộc phải bán cho tư thương. Vô hình trung, điều đó cho tư thương một lợi thế có một không hai trên thương trường: không “đánh” cũng hạ được “đối thủ”! Cần biết, tư thương là thành phần dễ lũng đoạn thị trường, giá lúa gạo trồi sụt đều do tư thương quyết định. HTX còn “sống” thì chắc chắn sẽ là “đối trọng” đáng gờm của tư thương. Tư thương muốn làm gì cũng phải dè chừng động thái của HTX. Nay HTX lâm vào cảnh bế tắc, tư thương thỏa sức tung hoành. Cuộc chiến tuy chưa “mở màn” nhưng HTX đã “thua non” ngay từ phút đầu! HTX “chết”, nông dân mất chỗ dựa, thị trường phó thác cho tư thương làm mưa làm gió!

Làm gì để “hồi sinh” HTX khi chỉ vì khoản thuế GTGT 5% mà các HTX đành “nhường chỗ” cho tư thương? Khuyến khích HTX chế biến ư? Không thể, bởi nguồn vốn quá lớn, trong khi tiềm lực của HTX rất nhỏ, lại không ai cho vay mượn. Và nếu được cho vay thì HTX cũng không dám làm bởi “ôm rơm rặm bụng”. Hơn nữa, HTX nào cũng đưa vào dây chuyền lau bóng gạo thì các HTX lại vô tình trở thành cạnh tranh với nhau. Chỉ có cách là Nhà nước hỗ trợ khoản thuế này mới hy vọng “cứu nguy” cho HTX.
HTX thực hiện được dịch vụ tiêu thụ lúa gạo trong dân thì sẽ “cứu nguy” tối ưu cho thị trường nông sản. Với tiềm lực của mình, HTX sẵn có hệ thống sân phơi, kho tàng nên việc thu mua, tạm trữ chờ giá là rất khả quan. Điều này cũng phù hợp với chính sách của Chính phủ trong lúc này là khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp thu mua tạm trữ lương thực. Trong khi Khánh Hòa hầu như không có doanh nghiệp nào đứng ra thu mua, tạm trữ thì HTX là tổ chức thích hợp để làm việc này. Nếu được, Nhà nước cần đầu tư hỗ trợ cho các HTX hoàn thiện hệ thống sân phơi, kho tàng (đã xuống cấp qua nhiều năm) để có thể bảo đảm tạm trữ lương thực hiệu quả. Đó cũng là kênh tiêu thụ quan trọng giúp nông dân trút được nỗi lo.

QUANG VIÊN

Bài 7: Thiếu thông tin, nông dân thua thiệt!