Bấp bênh nghề nuôi tôm

Tuy đã vào vụ nuôi tôm chính, nhưng hiện nay, các địa phương chỉ thả nuôi được 1.800ha, chiếm 36% tổng diện tích ao, đìa trong toàn tỉnh Khánh Hòa. Hiện tượng tôm nuôi bị chết xảy ra trên diện rộng cùng với tác động của cơn “bão giá”… đã cho thấy độ rủi ro của nghề này là rất lớn. Hơn 20 năm qua, nghề nuôi tôm đã giúp nông dân đổi đời; nhưng bây giờ, con tôm bỗng “trở chứng”, khiến nhiều nông dân “liêu xiêu”.

. Có còn hấp dẫn?

Để nuôi tôm đạt kết quả cao, ngoài chất lượng tôm giống, người nuôi cần tuân thủ các yếu tố về môi trường, kỹ thuật chăm sóc.

Phần lớn người nuôi tôm trong tỉnh đều cho rằng, hiện nay, tình hình thời tiết biến đổi, vốn đầu tư cho sản xuất tăng quá cao, giá tôm nguyên liệu liên tục giảm, sức tiêu thụ của con tôm trên thị trường yếu dần… là nỗi lo của ngành chức năng và người dân. Ông Võ Tám - một người nuôi tôm ở xã Vạn Long (huyện Vạn Ninh) bức xúc: “Những năm gần đây, tôm nuôi bị chết liên tục, trong khi chi phí sản xuất lại quá lớn, tôm nguyên liệu sụt giảm nghiêm trọng đã khiến nhiều nông dân phải “kêu trời” vì hết vốn đầu tư. Nhiều mặt hàng như: thức ăn cho tôm đã tăng từ 25 - 45 ngàn đồng/bao (loại 20kg); thuốc thú y thủy sản cũng tăng từ 10 - 15 ngàn đồng/chai, gói (tùy loại), chưa kể những vật tư, thiết bị phục vụ cho việc nuôi tôm cũng tăng lên từng ngày”. Vào thời điểm này, giá thu mua tôm của các thương lái tuy có tăng lên chút ít, nhưng theo nhiều người dân, mức giá này tỷ lệ nghịch với chi phí của nông dân. Hiện tại, tôm thẻ chân trắng nguyên liệu loại 30 con/kg dao động khoảng 60 - 70 ngàn đồng/kg; tôm loại 40 con/kg từ 40 - 50 ngàn đồng/kg nên người nuôi không có lãi, thậm chí nếu xảy ra dịch bệnh thì xem như trắng tay. Năm ngoái, cứ 1 tấn tôm thẻ chân trắng đầu tư khoảng 50 triệu đồng, còn nay có thể lên đến 70 triệu đồng. Đây là chi phí quá lớn mà phần lớn người nuôi tôm trong tỉnh không thể kham nổi. Ngân hàng cũng “ngán” cho dân nuôi tôm vay, vì họ đã thấy được mức độ rủi ro của con tôm.

. Cần một giải pháp bền vững

Thời gian qua, hiện tượng tôm chết hàng loạt ở Khánh Hòa được nhìn nhận là do chất lượng giống không đảm bảo. Ngoài ra, còn có các yếu tố khác như: việc thực hiện kỹ thuật nuôi chưa đúng mùa vụ, yếu tố môi trường, thời tiết… Qua điều tra thực tế từ các địa phương có tôm chết nhiều như: Vạn Ninh, Ninh Hòa, những hộ nuôi tôm bị thiệt hại lớn là do kinh tế hạn hẹp nên chọn mua giống giá rẻ, không rõ xuất xứ và nuôi theo phong trào, chưa nắm được kỹ thuật. Giống này vận chuyển đường dài đã bị yếu và sốc nên hao hụt nhiều. Những hộ mua tôm giống trôi nổi thường bị thiệt hại nhiều hơn hộ mua giống của những cơ sở có uy tín. Cũng do thiếu vốn, chưa nắm được kỹ thuật nuôi nên những hộ này cho tôm ăn không đủ, chăm sóc không đúng, điều kiện nuôi không đảm bảo, ao nông nên nhiệt độ nước thay đổi nhanh, thậm chí còn nóng lên khi trời nắng… khiến tôm bị chết.

Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III, ao đầm nuôi tôm ở Khánh Hòa chưa đảm bảo điều kiện kỹ thuật, nhiều diện tích nuôi tôm lâu năm nên môi trường bị suy thoái và mầm bệnh vẫn lưu tồn. Mặt khác, do nguồn nước bị thiếu và ô nhiễm, con giống không đảm bảo chất lượng và chưa thực hiện kiểm dịch triệt để; việc thả nuôi không tuân thủ quy tắc, thả giống rải vụ quanh năm, kể cả khi thời tiết không thuận lợi nên dịch bệnh dễ phát sinh trong quá trình nuôi. Bên cạnh đó, việc người nuôi quá lạm dụng sử dụng thuốc, hóa chất và chế phẩm xử lý môi trường đã hạn chế kết quả nuôi. Biểu hiện rõ nhất là nông dân thường phải kéo dài thời gian nuôi từ 3 - 4 tháng; do vậy, chi phí thức ăn, thuốc điều trị bệnh cho tôm, công chăm sóc… tăng đáng kể, đến khi thu hoạch, trừ chi phí, nhiều hộ dân hòa vốn, thậm chí là lỗ. Việc có lãi hay không, nông dân chỉ còn biết “nhờ trời”. Chính vì lẽ đó, không ít hộ nuôi tôm công nghiệp ở Khánh Hòa đã “chia tay” con tôm để chuyển sang nuôi các loài thủy sản khác.

Hiện nay, ngành Nông nghiệp đang nỗ lực chỉ đạo các địa phương, nông dân phát triển, nhân rộng nhiều mô hình sản xuất, nuôi trồng các loài thủy sản có hiệu quả cao và bền vững; trong đó chú trọng xây dựng vùng nuôi an toàn, mở rộng diện tích nuôi tôm thâm canh cải tiến năng suất cao, phát triển diện tích nuôi các loài có giá trị kinh tế cao như: cá chẻm, cá mú, cá bớp… Bên cạnh xây dựng và triển khai thực hiện quy hoạch lại các vùng nuôi tôm, ngành còn khuyến khích các doanh nghiệp, cá nhân tham gia quản lý chất lượng sản phẩm tôm nguyên liệu từ khâu nuôi cho đến chế biến xuất khẩu.

Để nghề nuôi tôm đạt kết quả tốt, ngoài mua tôm giống có nguồn gốc rõ ràng, thả nuôi đúng thời vụ, người nuôi tôm cần tuân thủ triệt để các yếu tố về môi trường, kỹ thuật chăm sóc theo khuyến cáo của cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp nhằm tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, tạo điều kiện để người dân phát triển nghề nuôi một cách bền vững, hiệu quả hơn trong thời gian tới.

VŨ CA