Bệnh lùn sọc đen trên cây lúa đang hoành hành tại nhiều địa phương trong cả nước và diễn biến rất phức tạp. Tại Khánh Hòa, tuy chưa xảy ra bệnh lùn sọc đen nhưng sau khi thu hoạch xong vụ Đông - Xuân 2010, nhiều bà con đã gieo cấy lại ngay, chưa kịp diệt mầm bệnh, vệ sinh đồng ruộng…;
Bệnh lùn sọc đen (LSĐ) trên cây lúa đang hoành hành tại nhiều địa phương trong cả nước và diễn biến rất phức tạp. Tại Khánh Hòa, tuy chưa xảy ra bệnh LSĐ nhưng sau khi thu hoạch xong vụ Đông - Xuân 2010, nhiều bà con đã gieo cấy lại ngay, chưa kịp diệt mầm bệnh, vệ sinh đồng ruộng…; đây có thể là điều kiện để lây lan mầm bệnh nếu có. Do vậy, chủ động phòng, chống bệnh là việc làm hết sức cần thiết hiện nay.
 |
| Thăm đồng thường xuyên, chủ động phun trừ rầy là biện pháp hữu hiệu ngăn ngừa bệnh lùn sọc đen. |
Tác nhân gây bệnh LSĐ hại lúa là vi rút LSĐ phương Nam thuộc nhóm Fijivirus-2, họ Reoviridae và rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) là môi giới lây truyền loại vi rút này. Cây lúa bị bệnh có triệu chứng chung là: thấp lùn, lá xoăn xanh đậm hoặc vàng nhạt ở chót lá hoặc toàn bộ lá, gân lá mặt sau bị sưng, rách mép lá, nhăn lá, xuất hiện sọc phồng trắng ở gân phía dưới lá. Từ giai đoạn làm đòng đến khi cây lúa có lóng, cây bị bệnh thường nảy chồi trên đốt thân và mọc nhiều rễ bất định; bẹ và lóng thân xuất hiện nhiều u sáp và sọc đen. Khi bị nặng, cây lúa không trổ hoặc trổ không bình thường và hạt bị đen, giảm hoặc mất năng suất.
Để phòng trừ bệnh này, Thông tư của Bộ NN-PTNT hướng dẫn một số biện pháp phòng trừ như: Giai đoạn lúa từ gieo cấy đến đứng cái xuất hiện bệnh, bà con cần nhổ, vùi những cây lúa bị bệnh, cấy dặm lại những cây lúa khỏe; phun thuốc trừ rầy bằng các loại thuốc nội hấp trên ruộng bị bệnh và những ruộng xung quanh; bón cân đối các loại NPK (không bón thừa đạm), khi lúa chưa phục hồi ra lá mới thì chỉ nên bón phân lân và ka li. Giai đoạn lúa làm đòng trở đi, cần thường xuyên thăm đồng, quan sát kỹ ruộng bị bệnh LSĐ để phát hiện rầy lưng trắng. Nếu phát hiện có rầy lưng trắng phải phun ngay thuốc trừ rầy ở ruộng đó và những ruộng xung quanh, tránh để lây lan, sử dụng các loại thuốc theo thời kỳ sinh trưởng của lúa. Giai đoạn lúa phân hóa đòng và trổ bông, dùng thuốc nội hấp hoặc trừ rầy tiếp xúc hoặc kết hợp. Việc tiêu hủy hết ruộng lúa bị bệnh chỉ thực hiện khi ruộng lúa không còn khả năng cho năng suất (nhiễm nặng, khó hồi phục). Trước khi tiêu hủy phải phun trừ rầy bằng loại thuốc tiếp xúc để diệt môi giới truyền bệnh; tiêu hủy rồi cấy lại, gieo thẳng nếu còn thời vụ, trồng cây khác thay lúa nếu hết thời vụ và điều kiện cho phép (ngoại trừ cây bắp, bởi bắp cũng là cây trồng nhiễm bệnh LSĐ). Các địa phương cần sử dụng bẫy đèn để theo dõi rầy lưu trú nhằm xác định mật độ rầy và kiểm tra có vi rút hay không.
Tại Khánh Hòa chưa xảy ra dịch bệnh LSĐ, nhưng trên đồng ruộng hiện nay, các loại rầy nâu, rầy lưng trắng đang có cơ hội phát triển, xuất hiện trên nhiều chân ruộng ở giai đoạn làm đòng, trổ, đỏ đuôi, nhất là tại 2 huyện Ninh Hòa và Cam Lâm. Nguy hiểm hơn, sau khi thu hoạch xong vụ Đông - Xuân 2010, nhiều bà con đã gieo cấy lại ngay, chưa kịp diệt mầm bệnh, vệ sinh đồng ruộng. Đây rất có thể là điều kiện để lây lan mầm bệnh nếu có. Theo bà Trịnh Thị Thùy Linh - Chi cục trưởng Chi cục BVTV, tuy Khánh Hòa chưa xuất hiện bệnh LSĐ trên lúa nhưng công việc phòng, chống là rất cần thiết, bởi đây là một dịch bệnh nguy hiểm, có độ lây lan rất nhanh. Trong thời gian tới, đặc biệt là vụ Hè - Thu 2010, Chi cục sẽ đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền phòng, chống bệnh LSĐ và các bệnh dịch khác như: vàng lùn, lùn xoắn lá (VL-LXL) - là những bệnh do vi rút rất nguy hiểm; tiến hành mở nhiều lớp tập huấn về kỹ thuật phòng trừ dịch hại, trong đó lồng ghép kiến thức phòng, chống bệnh LSĐ và VL-LXL; hướng dẫn bà con tiêu diệt mầm bệnh, không để lúa chét trên đồng; sau khi thu hoạch, phải vệ sinh đồng ruộng, cày ải, cày dầm diệt mầm bệnh; thường xuyên thăm đồng, phát hiện và phòng trừ kịp thời việc xuất hiện và phát triển của rầy nâu, rầy lưng trắng, cắt đứt nguồn môi giới truyền bệnh. Chi cục đang triển khai việc mua sắm và lắp đặt bẫy đèn (dụng cụ thu hút rầy lưng trắng), sẽ cung cấp cho toàn bộ các trạm BVTV toàn tỉnh để phục vụ công tác phòng, chống dịch. Khi có dịch, đề nghị bà con bình tĩnh, phun thuốc trừ rầy kịp thời theo hướng dẫn khi mật độ hơn 3 con/m2, khu vực ruộng có bệnh và ruộng xung quanh; tiến hành tiêu hủy cây lúa bị bệnh và cấy dặm lại diện tích bị nhiễm; trường hợp nhẹ cần phun các loại phân bón lá và bón phân để phục hồi… Chi cục đã cử cán bộ đi tập huấn về phòng, chống bệnh LSĐ tại các tỉnh phía Bắc; hàng tuần theo dõi, chỉ đạo sát sao, nếu có nghi ngờ gửi mẫu cho Trung tâm Kiểm định trực thuộc Cục BVTV để phát hiện kịp thời. Hiện nay, ngành BVTV từ Trung ương đến địa phương đang chỉ đạo quyết liệt việc phòng, chống bệnh LSĐ.
QUANG VIÊN
