Vẫn triển khai, dù khó khăn

Châu Âu là thị trường xuất khẩu thủy sản chủ yếu của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam nói chung và của tỉnh Khánh Hòa nói riêng. Chính vì vậy, việc áp dụng Quy định (QĐ) EC 1005/2008 (hay còn gọi là QĐ IUU) trước mắt sẽ khiến DN và ngư dân gặp không ít khó khăn, ...

Châu Âu là thị trường xuất khẩu thủy sản chủ yếu của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam nói chung và của tỉnh Khánh Hòa nói riêng. Chính vì vậy, việc áp dụng Quy định (QĐ) EC 1005/2008 (hay còn gọi là QĐ IUU) trước mắt sẽ khiến DN và ngư dân gặp không ít khó khăn, nhưng đây là điều bắt buộc nếu không muốn sản phẩm thủy sản xuất khẩu của Việt Nam bị đánh bật ra khỏi thị trường tiêu thụ rộng lớn này.

Ngày 29-9-2008, Cộng đồng châu Âu thông qua QĐ IUU nhằm thiết lập hệ thống kiểm soát, phòng ngừa, ngăn chặn, xóa bỏ các hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định trước khi xuất khẩu vào thị trường châu Âu. Bởi các hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp sẽ là mối đe doạ nghiêm trọng đến đa dạng sinh vật biển và việc khai thác bền vững tài nguyên này. Theo Điều 10, Chương 3 của QĐ IUU, các chủ tàu, thuyền trưởng phải khai báo đầy đủ, chính xác các thông tin ghi trong giấy chứng nhận thủy sản khai thác và chịu trách nhiệm trước pháp luật về những thông tin khai báo của mình; phải cung cấp hồ sơ, giấy tờ liên quan khi cơ quan cấp giấy chứng nhận thủy sản khai thác yêu cầu… Ngày 1-1-2010, Cộng đồng châu Âu buộc tất cả các nước muốn xuất khẩu sản phẩm thủy sản vào thị trường này phải tuân thủ các điều khoản có trong QĐ IUU. Để thực hiện QĐ này, ngày 4-12-2009, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Quyết định số 3477/QĐ-BNN-KTBVNL về việc ban hành Quy chế chứng nhận thủy sản khai thác xuất khẩu vào thị trường châu Âu - một thời gian quá ngắn để hướng dẫn cho cho các DN, ngư dân thực hiện quy chế này. Ngoài ra, Theo Quyết định 3535/QĐ-BNN-QLCL của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì lô hàng thủy sản xuất khẩu phải đảm bảo các chỉ tiêu cảm quan, ngoại quan, các chỉ tiêu vi sinh, hóa học…

Các doanh nghiệp rất cần sự phối hợp của ngư dân trong việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

Được biết, trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của tỉnh Khánh Hòa năm 2009 (đạt 546 triệu USD), thì giá trị hàng thủy sản xuất khẩu đã chiếm khoảng 1/3. Rõ ràng, thực hiện việc truy xuất ngồn gốc thủy sản khai thác có ảnh hưởng không nhỏ đến giá trị kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Để thực hiện tốt QĐ của Cộng đồng châu Âu cần sự hợp tác giữa DN và ngư dân; trong khi đó, DN thì lúng túng, còn chủ tàu cũng gặp không ít khó khăn. Một số DN cho biết, điều họ lo lắng là quy định này không chỉ áp dụng với các DN mà còn liên quan đến các đối tượng khác như chủ tàu đánh cá, cơ quan chức năng… nên việc triển khai QĐ này sẽ rất khó đồng bộ. Trò chuyện cùng chúng tôi tại cảng cá Hòn Rớ, ông Nguyễn Văn Hải - một chủ tàu cá ở Bình Định lo lắng: “Vì phải lênh đênh trên biển nhiều ngày nên không phải lúc nào chúng tôi cũng cập một cảng cố định, do đó các tàu cá thường bán cho các chủ vựa thu mua thủy sản, sau đó sẽ ra khơi đánh bắt tiếp nên không biết sẽ tập huấn ở đâu”. Còn ông Nguyễn Văn Năm, một chủ tàu đánh cá ở Hòn Rớ tâm sự: “Chúng tôi mong muốn cơ quan chức năng hướng dẫn cụ thể cách ghi tờ khai để chúng tôi yên tâm ra khơi đánh bắt”.

Thực hiện Quy định IUU, các chủ tàu phải khai báo chính xác đầy đủ các thông tin trong tờ khai chứng nhận thủy sản.

Được biết, sau khi nhận được bản quy chế truy xuất nguồn gốc thủy sản, để tránh sự lúng túng trong thực hiện, Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh đã mở nhiều lớp tập huấn cho các DN, chủ tàu, chủ vựa thu mua thủy sản tại các địa phương có biển trong toàn tỉnh. Tuy nhiên, việc triển khai này gặp không ít khó khăn, số lượng đối tượng cần hướng dẫn, tập huấn rất nhiều trong khi thời gian thực hiện lại quá ngắn, mỗi lớp tập huấn chỉ có vài chục người tham gia. Chỉ tính riêng đội tàu thuyền hoạt động trong lĩnh vực khai thác và đánh bắt thủy sản trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 10 nghìn chiếc, trong đó đội tàu đánh bắt xa bờ có hàng nghìn chiếc, các chủ tàu ít có thói quen ghi nhật ký khai thác, vì vậy để tập huấn hết cho các đối tượng này cần rất nhiều thời gian.

Việc thực hiện QĐ về truy xuất nguồn gốc thủy sản thời gian tới sẽ còn gặp nhiều khó khăn do DN chế biến, xuất khẩu thủy sản chủ yếu thu mua nguyên liệu qua các thương lái, chủ vựa cá tại các cảng; các thương lái này lại thu mua cá từ nhiều tàu khác nhau. Việc buộc DN, ngư dân ghi rõ nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm không phải một sớm một chiều có thể làm được. Nhưng đó là điều bắt buộc phải làm bởi châu Âu là thị trường tiêu thụ lớn các sản phẩm thủy sản chế biến, các DN nếu không muốn sản phẩm của mình bị loại khỏi thị trường này thì phải nghiêm túc thực hiện. Theo phân tích của các DN, QĐ IUU thực chất là các rào cản về mặt thủ tục. Trước mắt, khi thực hiện QĐ này, chắc chắn giá trị kim ngạch xuất khẩu hàng thủy sản vào thị trường châu Âu sẽ giảm, nhưng đây là điều bắt buộc nên phải “thích nghi” để vượt qua rào cản này.

Thực hiện việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác là việc làm không dễ, thế nhưng, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường xuất khẩu của các DN chế biến thủy sản của tỉnh, tác động mạnh mẽ đến thu nhập của ngư dân. Vì vậy, cần đẩy nhanh việc tập huấn cho các đối tượng bị điều chỉnh của QĐ IUU. Cơ quan chức năng cần hướng dẫn cụ thể để các DN, ngư dân nắm rõ, hiểu rõ cách ghi tờ khai chứng nhận nguồn gốc thủy sản… giúp họ sớm ổn định sản xuất và để ngành xuất khẩu thủy sản sớm vượt qua “rào cản” này.

THỦY BA