Ngon và ngọt

Măng cụt Vĩnh Thạnh có chất lượng ngon hơn nơi xuất xứ.

Ai đã từng thưởng thức vị ngon của trái măng cụt (MC) Vĩnh Thạnh (ngoại thành Nha Trang) mới cảm nhận được vị ngon của nó so với MC ở các nơi khác. Chính dải đất ven sông được bồi đắp bởi phù sa của dòng sông Cái đã làm nên vị ngọt thanh cho cây MC - loài cây có nguồn gốc từ Nam bộ. Tiếc thay, diện tích dành cho những nhà vườn ngày một thu hẹp vì quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ.

ĐẶC SẢN VÙNG VEN

Theo con đường liên thôn, chúng tôi được Hội Nông dân (HND) xã Vĩnh Thạnh đưa đi xem khu vườn của ông Nguyễn Xuân Hải (thôn Phú Vinh). Đây là khu vườn có số lượng cây MC khá tập trung so với nhiều nhà vườn khác trong vùng. Vài năm trở lại đây, khu vườn của ông Hải đã trở thành “điểm đến” của khách du lịch khi kết hợp du lịch miệt vườn với tham quan ngôi nhà cổ hơn trăm năm tuổi. Ông Hải nhớ lại những ngày đầu đưa cây MC về trồng: “Thấy có người trồng MC thành công, tôi cũng muốn trồng thử. Ngày đó, tôi đưa về xe cây giống gồm 4 loại: MC, sầu riêng (SR), chôm chôm và dâu Xiêm (mỗi thứ 25 cây) mua từ Diên Lạc (Diên Khánh). Nhưng xem ra, ở đây chỉ có cây MC là dễ trồng, ngập lụt vẫn không chết…”.

Ông Hải cho biết, cây MC rất phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây. Cây phát triển xanh tốt, thậm chí không cầu kỳ về phân tro. Mỗi năm, khi ra bông là cây bắn ra lứa đọt non, mỗi đọt một trái. Tỷ lệ đậu quả đến 80 - 90% số bông, nhưng nhà vườn chỉ giữ lại một nửa. Cây MC có tuổi thọ hơn 200 năm trong khi SR chỉ 100 năm. Cây 5 tuổi đã bắt đầu cho quả bói, nhưng đến 8 tuổi, cây mới cho quả ổn định. Những cây sung mãn có thể cho đến 50kg quả. Sau mỗi vụ thu hoạch, nhà vườn chỉ cần “bồi dưỡng” cho cây một lứa phân và một lứa nước là đủ. Theo ông Hải, MC Vĩnh Thạnh 1 năm cho 2 lứa quả: vụ tháng 4 - 5 và vụ tháng 11 - 12 âm lịch. Trong đó, vụ 2 bán được nhiều tiền do lệch vụ so với Nam bộ.

Bà Hải đem đĩa MC ra mời khách. Những quả MC cuối vụ, trái nhỏ nhưng khi tách vỏ ra thấy thịt chắc, cơm dày. Phải nói rằng, MC Vĩnh Thạnh có vị ngọt thanh rất lạ. Ông Hải khoe, trước đây từng có một vị Thứ trưởng ngành Nông nghiệp ghé thăm và đánh giá rất cao SR, MC nơi đây. MC Vĩnh Thạnh thơm, ngọt thanh, không nhão, không hạt; trong đó, loại măng gương có tép lớn, trong như gương, giòn, ăn rất ngon. Ông còn bày cách chọn trái MC ngon bằng cách cho hết vào hồ nước, trái chìm thì bỏ, trái nổi thì lấy vì cơm ngon, hương vị đậm đà.

NỖI LÒNG CỦA NHÀ VƯỜN

Chính phù sa của con sông Cái đã đem đến hương vị đặc biệt cho MC Vĩnh Thạnh. Người dân ở đây cho biết, MC Vĩnh Thạnh có giá cao hơn MC miền Nam. Vị ngon lạ lùng của MC Nha Trang cuốn hút nhiều người tìm mua để thưởng thức. Chưa có một nghiên cứu khoa học nào nhắc đến tác động của phù sa đối với cây trái Khánh Hòa, nhưng có một điều chắc chắn là, khí hậu, thổ nhưỡng của dải đất ven sông Cái đã làm nên vị ngọt của MC Vĩnh Thạnh, giúp nó có hương vị đặc biệt hơn cả nơi xuất xứ.

Gọi là nhà vườn cho oai, chứ thực ra, nơi đây không có nhà vườn nào lớn đến vài héc-ta. Tập quán trồng cây theo kiểu “cái gì cũng có” khiến các khu vườn trở nên mất trật tự. Ngay như vườn cây nhà ông Hải, số lượng MC khá nhiều nhưng cũng chỉ vài ngàn mét vuông. Chính tập quán đó đã khiến giống MC với nhiều ưu thế vượt trội chưa tạo được sức mạnh hàng hóa. Những năm qua, cùng với chủ trương cải tạo vườn tạp của xã, cây MC được bà con quan tâm nhân rộng. Tuy nhiên, số lượng cũng còn hạn chế, mỗi nhà chỉ trồng vài cây. Đến nay, diện tích MC ở Vĩnh Thạnh vẫn chưa đến 2 héc-ta, nhưng hầu như thôn nào cũng có.

Bên cạnh việc trồng MC phân tán, không tạo được sản phẩm hàng hóa, cây MC Vĩnh Thạnh còn đang đứng trước nguy cơ mai một. Quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ khiến nhiều nhà vườn thu hẹp diện tích, nhường chỗ cho các công trình xây dựng. Nhiều người lo lắng, cây MC - “đặc sản” của Vĩnh Thạnh sẽ không tồn tại bao lâu nữa. Và khi chưa có giải pháp lâu dài để giữ gìn loại trái cây ngon đặc sản này, cây MC Vĩnh Thạnh có thể bị “xóa sổ”.

QUANG VIÊN