Nghề nuôi tôm và nỗi lo dịch bệnh

Vụ tôm 2009 đang bước vào thời điểm chính vụ, nhưng tại các huyện ven biển như: Vạn Ninh, Ninh Hòa, thị xã Cam Ranh và TP. Nha Trang, tôm nuôi đang bị chết hàng loạt.

Đang vào vụ nuôi, nhưng nhiều ao đìa ở Vạn Ninh vẫn bỏ hoang.

Vụ tôm 2009 đang bước vào thời điểm chính vụ, nhưng tại các huyện ven biển như: Vạn Ninh, Ninh Hòa, thị xã Cam Ranh và TP. Nha Trang, tôm nuôi đang bị chết hàng loạt. Theo báo cáo của các địa phương, do dịch bệnh bùng phát, từ đầu năm đến nay, đã có khoảng 1.500/2.360 ha đìa tôm nuôi bị chết, chiếm 63% tổng diện tích. Tuy đã được khuyến cáo dừng thả tôm nuôi ngay để kiểm soát mầm bệnh, nhưng nợ nần chồng chất khiến không ít hộ vẫn thả nuôi tiếp đợt 2, đợt 3. Và hậu quả là tôm tiếp tục chết, nợ lại chồng nợ…

Phong trào nuôi tôm sú ở Khánh Hòa manh nha từ những năm 90 và phát triển rầm rộ từ năm 1995 - 2000. Thời gian này, tuy chỉ là nuôi tôm tự phát, quảng canh, nhưng do vùng đa dạng sinh thái chưa bị phá vỡ nên môi trường ít bị ô nhiễm, lợi nhuận thu được vì thế rất lớn, chỉ cần “trúng” vài vụ, người nuôi tôm đã có hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng. Chính vì thế, một thời gian dài, hầu hết diện tích đất ngập mặn ven biển được khai thác tối đa để nuôi tôm. Nhiều gia đình đã thoát nghèo và giàu lên nhanh chóng. Tuy nhiên, do không được quy hoạch chi tiết vùng nuôi, lại thêm ô nhiễm môi trường và chất lượng giống không đảm bảo đã khiến người nuôi tôm trong tỉnh phải liên tiếp gánh chịu những mùa vụ thất bát.

Sau thất bại của con tôm sú, hầu hết diện tích ao, đìa, đầm phá được người dân chuyển sang nuôi tôm thẻ chân trắng. Tôm thẻ chân trắng nuôi nhanh lớn, phát triển tương đối đồng đều, thời gian nuôi ngắn và chi phí thấp. Tuy nhiên, theo cảnh báo của các nhà khoa học, tôm thẻ chân trắng cũng thường mắc những bệnh của tôm sú, mang hội chứng Taura gây nên dịch lớn và các bệnh khác có thể lây nhiễm sang đối tượng tôm bản địa, làm mất an ninh sinh thái, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, đồng thời có thể gây thiệt hại nghiêm trọng đến sản xuất và môi trường tự nhiên. Từ đầu tháng 2 đến nay, dịch bệnh ở tôm thẻ chân trắng xuất hiện tại nhiều địa phương trong tỉnh, khiến tôm chết hàng loạt với biểu hiện đỏ dọc thân, toàn thân, nổi đầu và dạt vào bờ… Theo báo cáo của ngành Nông nghiệp, dịch bệnh bắt đầu xuất hiện ở Vạn Ninh, tiếp đến là Ninh Hòa và thị xã Cam Ranh. Đến thời điểm này, có khoảng 1.500/2.360 ha ao đìa có tôm nuôi bị chết, chiếm 63% tổng diện tích nuôi tôm trong tỉnh. Cơ quan chức năng đã khuyến cáo người nuôi tôm nên ngưng thả nuôi tại các diện tích đã nhiễm bệnh, xử lý thật kỹ ao nuôi ở diện tích bắt đầu thả nuôi trong vụ; đồng thời lựa chọn, kiểm tra kỹ con giống và nguồn cung cấp giống, nhất là đối với tôm thẻ chân trắng. Nhưng hiện nay, phần lớn giống chưa được kiểm dịch, nguồn gốc không rõ ràng nên người nuôi khó kiểm soát được mầm bệnh.

Ngoài tôm sú, tôm thẻ chân trắng, nghề nuôi tôm hùm, cá biển bằng lồng tuy phát triển rộng rãi ở nhiều địa phương trong tỉnh nhưng vẫn được nhiều người coi là nghề “đánh bạc với trời”. Thực tế, mấy năm gần đây, đã có rất nhiều người nuôi tôm hùm lồng phải trắng tay, rơi vào cảnh nợ nần chồng chất do bè tôm gặp thiên tai, dịch bệnh. Toàn tỉnh có gần 30.000 lồng nuôi tôm hùm, nhưng đến thời điểm này, chỉ có khoảng 50% số lồng được thả nuôi. Trước khi xảy ra dịch tôm sữa (năm 2008), tôm giống được bán với giá từ 200 - 250 ngàn đồng/con, nay chỉ còn khoảng 60 - 70 ngàn đồng, nhưng người dân không mấy mặn mà. Liên tiếp 2 năm nay, bệnh sữa trên tôm hùm lồng đã gây thiệt hại cho người nuôi toàn tỉnh hơn 113 tỷ đồng.

Theo nhận định của cơ quan chức năng, ngoài các yếu tố về thời tiết, phần lớn tôm bệnh là do con giống đưa vào nuôi chưa qua kiểm dịch, không đảm bảo chất lượng. Bên cạnh đó, do người dân thả nuôi không đúng mùa vụ và mật độ như khuyến cáo, không tuân thủ nghiêm ngặt quy trình nuôi. Hầu hết diện tích nuôi chưa được quy hoạch chi tiết, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu, không có hệ thống cấp thoát nước, dẫn đến ô nhiễm môi trường, khó kiểm soát dịch bệnh.

Để nuôi trồng thủy sản phát triển bền vững, yếu tố then chốt là thực hiện nghiêm túc việc phát triển vùng nuôi theo quy hoạch, tăng cường công tác giám sát dịch bệnh, đào tạo, hướng dẫn kỹ thuật cho người nuôi. Đặc biệt, ngành chức năng cần sớm thành lập cơ quan y tế chuyên ngành Thủy sản để thường xuyên theo dõi, phát hiện, điều trị kịp thời khi dịch bệnh xảy ra.

An Khánh