Yêu cầu cấp thiết

Người tiêu dùng rất cần thực phẩm sạch.

Toàn tỉnh hiện có 208 cơ sở giết mổ gia súc gia cầm (GSGC), nhưng chỉ có dưới 10 cơ sở giết mổ tập trung (GMTT). Đến nay, việc quy hoạch hệ thống các khu GM GSGC trong tỉnh vẫn chưa được thực hiện, mặc dù từ năm 2002, TP. Nha Trang đã lập Dự án xây dựng Khu GM GSGC tập trung.

20% có giấy phép kinh doanh

Trong tổng số 208 cơ sở GM GSGC của tỉnh có 13 cơ sở GM bò, 4 cơ sở GM gà và 191 cơ sở GM heo với số lượng GS GM hàng ngày lên đến 800 - 1.000 con heo (khoảng 70 - 80 tấn thịt hơi), 80 - 100 con trâu bò (khoảng 16 - 20 tấn), 1.000 GC. Các cơ sở GM chủ yếu tập trung ở Nha Trang. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), 2 cơ sở GMGS tập trung trên địa bàn tỉnh tại xã Diên Toàn, huyện Diên Khánh và xã Suối Tân, huyện Cam Lâm có quy mô nhỏ, phương tiện và trang thiết bị thô sơ. 4 cơ sở GMGC tập trung cũng trong tình trạng như vậy. Ngoài 2 cơ sở GMGS tập trung do hợp tác xã tổ chức quản lý và cơ sở GM đà điểu của Tổng Công ty Khánh Việt (tại Ninh Thân, Ninh Hòa), các cơ sở còn lại đều do hộ gia đình tổ chức sản xuất và quản lý, trong đó chỉ có khoảng 20% có giấy phép đăng ký kinh doanh. Cùng với những cơ sở trên, tại Nha Trang còn có 3 cơ sở GMGC do các hộ gia đình, tư nhân đầu tư xây dựng tại các xã Vĩnh Thái, Vĩnh Ngọc, Vĩnh Lương; trên địa bàn xã Ninh Xuân, huyện Ninh Hòa có lò mổ GC của doanh nghiệp Huỳnh Lai.

Do không được đầu tư một cách thích đáng; không có dây chuyền GM công nghiệp nên hầu hết các cơ sở không đảm bảo vệ sinh môi trường, trừ cơ sở GMGSGC Hương Giang (Vĩnh Lương, Nha Trang) và cơ sở của Tổng Công ty Khánh Việt. Tại những nơi GM thủ công, các công đoạn được thực hiện trên bệ chỉ cách mặt đất khoảng 20 - 30cm, hoặc trên nền xi măng. Vì vậy, các loại chất thải (lông, huyết) và nước thải rất dễ nhiễm vào thịt, đó là chưa kể thịt bị ô nhiễm từ chính những người tham gia GM. Quy trình kỹ thuật từ khâu nhập GSGC sống đến các công đoạn trong quá trình GM và nơi xuất sản phẩm không được thực hiện nghiêm túc (do GM thủ công) nên đã dẫn đến tình trạng tạp nhiễm chéo giữa các khâu. Trong khi đó, công tác quản lý về vệ sinh thú y hầu như quá tải, không thể thực hiện được. Hiêïn trên địa bàn tỉnh có quá nhiều cơ sở GMGSGC nhỏ lẻ, nằm rải rác trong các khu dân cư nên cán bộ thú y gặp rất nhiều khó khăn trong công tác kiểm tra. Chính vì vậy, quy trình kiểm tra từ công đoạn khám sống trước khi mổ đến công đoạn mổ đều bị buông lỏng.

Khu giết mổ tập trung - yêu cầu cấp thiết

Từ thực trạng trên cho thấy, xây dựng khu GM GSGC tập trung là một yêu cầu cấp thiết. Vấn đề này đã được đề cập từ rất nhiều năm nhưng vì nhiều lý do nên đến nay vẫn chưa thực hiện được. Năm 2002, TP. Nha Trang đã lập Dự án Xây dựng khu GMTT tại phường Vĩnh Hải, nhưng khi triển khai, thấy bất cập về vệ sinh môi trường nên dự án phải đình lại. Tháng 11-2007, Sở NN-PTNT đã có tờ trình số 894/SNN/KT về việc xin phê duyệt Đề án Quy hoạch hệ thống cơ sở GMGSGC tập trung của tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2008 - 2015. Sau khi xem xét, UBND tỉnh đã cho chủ trương đưa nội dung quy hoạch các khu GMTT vào Quy hoạch tổng thể của ngành Nông nghiệp. Và đến nay, công việc vẫn chưa có gì khả quan.

Ngoài khó khăn về quỹ đất, vấn đề đầu tư cho một khu GMGSGC cũng thật nan giải vì cần kinh phí khá lớn. Do chất thải nhiều và chất thải chứa nhiều mầm bệnh nguy hại đến người và động vật nên chi phí đầu tư về vật chất kỹ thuật, trang thiết bị khá cao, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải, chất thải. Trong lúc chi phí đầu tư cao, hoạt động GM thu lợi nhuận thấp và bị ràng buộc bởi nhiều yếu tố nên các nhà kinh doanh không mấy mặn mà. Chỉ khi nào Nhà nước can thiệp và hỗ trợ, khi ấy mới có thể đẩy nhanh được tiến độ triển khai các khu GMTT.

Trong điều kiện mức sống của người tiêu dùng chưa cao; sự quan tâm về an toàn vệ sinh thực phẩm còn thấp; tập quán, thói quen trong tiêu dùng, kinh doanh còn lạc hậu thì việc có những khu GMTT sẽ phần nào góp phần hạn chế việc mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

Nhận định về vấn đề này sau khi Ban Pháp chế HĐND tỉnh tiến hành giám sát tình hình chấp hành pháp luật  về môi trường trên địa bàn tỉnh (ngày 9-4), ông Hoàng Trọng Dân, Phó Ban Pháp chế cho biết: “Tình hình ô nhiễm môi trường do hoạt động GMGSGC diễn ra nghiêm trọng, gây bức xúc trong dư luận nhân dân. Quá trình GM vừa không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vừa gây ô nhiễm môi trường về không khí, nguồn nước, rác thải. Yêu cầu xây dựng khu GMTT là vấn đề cấp thiết. Hiện nay các địa phương làm công tác này chậm là do chưa chọn được mô hình đầu tư và cách thức quản lý phù hợp. Việc kêu gọi các nhà đầu tư vào kinh doanh lĩnh vực này gặp rất nhiều khó khăn”.

Tháng 3-2006, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 394 về việc khuyến khích đầu tư xây mới, mở rộng cơ sở GM, bảo quản, chế biến GSGC và cơ sở chăn nuôi GC tập trung, công nghiệp. Hy vọng các địa phương trong tỉnh sớm có giải pháp hữu hiệu triển khai Quyết định 394 của Chính phủ.

P.V