Ai được lợi?

Nuôi heo rừng lai ồ ạt có thể làm xung đột giữa cung và cầu.

Vài năm trở lại đây, phong trào nuôi heo rừng lai (HRL) diễn ra rầm rộ khắp các tỉnh, thành trong nước, đặc biệt là vùng Đông Nam bộ. Nuôi HRL ồ ạt vô tình đẩy giá con giống lên cao gấp nhiều lần so với giá trị thực của nó. Nhiều người lao vào nuôi HRL nhưng không tính toán hiệu quả kinh tế, trước mắt chỉ làm lợi cho các cơ sở kinh doanh, sản xuất con giống.

° Rầm rộ nuôi HRL

Những năm gần đây, thịt HRL trở thành món ăn khá phổ biến của các nhà hàng, quán nhậu từ thành thị đến nông thôn. Không khó để tìm thấy món thịt HR ở bất cứ quán nhậu nào, từ bình dân đến sang trọng. Do HR bị cấm săn bắt, nguồn cung khan hiếm nên một số người nhanh nhạy nắm bắt thị trường đã kịp thời du nhập một số giống HR từ các nước xung quanh như: Thái Lan, Malaysia về nuôi và cho sinh sản hoặc lấy giống từ HR Việt Nam theo cách gài bẫy, săn bắt. Như vậy, việc cung cấp HRL giống trên thị trường hiện nay từ 2 nguồn: giống Thái Lan đã được thuần hóa cho sinh sản và giống Việt Nam hoang dã lai tạo với heo đen của đồng bào dân tộc thiểu số. Cách phối này sinh ra thế hệ F1 với đặc điểm HRL có bộ lông sọc. Với cách làm này, các cơ sở sản xuất kinh doanh HRL trong nước đã tung ra thị trường một số lượng khá lớn con giống HRL hàng năm. Ở Khánh Hòa hiện nay, phong trào nuôi HRL phát triển mạnh, từ thành phố cho đến vùng sâu. Nhiều dự án xóa đói giảm nghèo cũng đang nhắm tới xây dựng mô hình nuôi HRL. Nhiều hộ dân chưa biết hiệu quả kinh tế của nó cũng đua nhau làm chuồng trại nuôi HRL, làm cho phong trào diễn ra rầm rộ.

Nhìn chung, việc nuôi HRL cơ bản không khác so với cách nuôi heo nhà, thậm chí còn dễ hơn. Tuy là thế hệ lai nhưng HRL vẫn giữ nhiều đặc tính di truyền hoang dã như tập tính đào bới, ăn củ quả. Nhiều người nuôi có kinh nghiệm cho biết, HRL rất dễ nuôi, khả năng chống chịu bệnh tật tốt, thức ăn phong phú, dễ kiếm. Hệ số tiêu tốn thức ăn của HRL khoảng 1,2kg thức ăn cho 1kg tăng trọng. Từ giai đoạn sơ sinh đến cai sữa, HRL có tỷ lệ chết cao hơn các giai đoạn khác (chủ yếu là bị tiêu chảy do thức ăn không phù hợp). Các dòng heo Thái Lan có thể ăn được cả thức ăn công nghiệp giống như heo nhà. Giai đoạn đầu khi heo còn nhỏ, người ta thường nuôi nhốt để dễ quản lý, chăm sóc, sau đó mới chăn thả. 

° Ai được lợi?

Điều đáng lưu ý là hiện nay, giá con giống HRL đang bị đẩy lên quá cao so với giá trị thực của nó. Giá con giống thường ở mức 250 - 300 ngàn đồng/kg, gấp 6 lần so với heo thường. Bình quân mua 1 con heo giống phải trả từ 3 - 6 triệu đồng, tùy theo cân nặng. Đây quả là kết quả siêu lợi nhuận, vì vậy nghề sản xuất giống HRL trở thành nghề hái ra tiền… Thử làm một bài toán đơn giản: nuôi một con HRL, tiền con giống hết 3 triệu đồng (heo 10kg), chi phí thức ăn (sau 5 - 6 tháng nuôi) hơn 1 triệu đồng (chưa tính khấu hao chuồng trại, thuốc thú y, chăm sóc…), đến khi xuất bán chỉ được hơn 4 triệu đồng (bình quân 50kg, giá heo hơi 80.000 đồng/kg), người nuôi chắc chắn bị lỗ. Nếu nuôi nhiều, may ra lãi ít. Khi phong trào nuôi HRL phát triển mạnh, các cơ sở sản xuất HRL giống càng “trúng đậm”. Tuy các cơ sở này “hét” giá… trên trời nhưng người mua vẫn chấp nhận bởi cho rằng HRL là đối tượng quý hiếm, khó tìm. Khi càng có nhiều người đổ xô vào nuôi thì giá giống HRL càng leo thang.

Thực ra, nuôi HRL vẫn là một mô hình mới, mang tính chất thử nghiệm. Người chăn nuôi cần biết rằng, đây chỉ là một phân khúc của thị trường nhỏ, dành riêng cho những thực khách có tiền. Một khi thị trường chưa ổn định, các công đoạn của quá trình mua bán, trao đổi chỉ nằm trong tay một số ít người thì việc ép giá, ép cấp và ăn chặn là không thể tránh khỏi. Nhiều người đặt câu hỏi: Liệu khi thị trường phát triển ồ ạt thì ai là người tiêu thụ sản phẩm (sản phẩm cao cấp) và đầu ra của sản phẩm đi về đâu? Rốt cuộc người nuôi vẫn là người gánh chịu thiệt thòi.

Thịt HRL là thực phẩm cao cấp, nuôi HRL đang trở thành phong trào. Không phủ nhận giá trị của loại đặc sản mới này làm phong phú thêm thực đơn các quán nhậu, càng không thể phủ nhận nuôi HRL là một mô hình góp phần giảm thiểu tình trạng săn bắt, hủy hoại động vật rừng. Tuy nhiên, việc nuôi ồ ạt HRL có thể dẫn đến những khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm, dịch bệnh… Và, giá con giống còn cao như hiện nay là điều không thể chấp nhận. Cần có sự điều hòa giữa người bán con giống và người chăn nuôi để phong trào nuôi HRL có cơ hội phát triển bền vững.

HOÀI AN