Làm gì để tăng trưởng bền vững?

Hiện nay, nhiều trang trại trồng cây ăn quả ở Khánh Hòa đã cho thu nhập trên 100 triệu đồng/năm.

Những năm qua, cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn (NNNT) ở Khánh Hòa đã đạt được thành tựu rất quan trọng. Bên cạnh các hoạt động kinh tế - xã hội được mở rộng, phát triển, đời sống và thu nhập của người dân không ngừng được cải thiện, diện mạo nông thôn không ngừng đổi mới. Tuy nhiên, so với nhu cầu và khả năng, nhất là yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế thì tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế NNNT diễn ra còn chậm, không tương xứng với tiềm năng và lợi thế sẵn có, chưa đáp ứng yêu cầu so với đòi hỏi phát triển nền sản xuất nông nghiệp (SXNN) bền vững.

Khánh Hòa có địa hình tương đối phức tạp, thấp dần từ Tây sang Đông, độ dốc lớn và bị chia cắt bởi mạng lưới sông ngòi khá dày đặc nên chỉ hình thành những đồng bằng nhỏ hẹp. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa và mang tính chất khí hậu đại dương, trong đó mùa khô kéo dài, lượng mưa phân bố không đều đã dẫn đến hạn hán, ngập úng. Đây là điều kiện không thuận lợi cho SXNN và hình thành các vùng chuyên canh đối với các loại cây trồng. Qua báo cáo phân tích kết quả tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản cho thấy, quá trình tích tụ ruộng đất trong nông thôn ngày một chuyển biến nhanh, số hộ có quy mô sử dụng diện tích cây hàng năm, cây lâu năm, diện tích rừng trồng từ 3 đến 10 ha trở lên ngày càng tăng. Các cây trồng chính có lợi thế phát triển tại địa phương có xu hướng phát triển nhanh như: mía, rau đậu, xoài, điều. Các loại cây trồng với chất lượng giống tốt, năng suất cao như: Cát Hòa Lộc, cát Chu, xoài Úc… có diện tích ngày càng tăng.

Những năm gần đây, tuy gặp nhiều khó khăn do biến động thị trường, thiên tai dịch bệnh, nhưng SXNN vẫn tiếp tục phát triển, tăng trưởng bình quân gần 4%/năm; cơ cấu sản xuất nông, lâm, thủy sản đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng sản xuất hàng hóa, trong đó chăn nuôi và thủy sản chiếm trên 63%; sản lượng lương thực quy thóc tăng hơn 1 lần so với năm 2000. Kết quả sự phát triển về kinh tế ở nông thôn đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng đẩy mạnh sản xuất các loại nông sản hàng hóa có nhu cầu thị trường và có giá trị kinh tế cao. Trong tỉnh đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với công nghiệp chế biến, làm cho các giá trị kinh tế ngày càng cao như chế biến, thủy sản, hạt điều, đường… góp phần nâng giá trị xuất khẩu ngành nông nghiệp đạt hơn 400 triệu USD/năm, chiếm 60% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.

Tuy nhiên, so với nhu cầu và khả năng, nhất là yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế thì tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế NNNT ở Khánh Hòa diễn ra còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế sẵn có, chưa đáp ứng yêu cầu so với đòi hỏi phát triển nền SXNN bền vững. Tuy đã hình thành một nền nông nghiệp hàng hóa, nhưng nhìn từ góc độ hiệu quả kinh tế thì vẫn còn ở trình độ thấp. Hiệu quả sử dụng vốn chưa cao, vốn đầu tư vào các khu vực kém phát triển vẫn chủ yếu hướng vào việc xóa đói, giảm nghèo hơn là tập trung vào mục tiêu thị trường - mở cửa, do đó chưa phát huy được tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Công nghiệp chế biến nông, lâm nghiệp và thủy sản chưa được chú trọng đầu tư đúng mức. Khả năng cạnh tranh hàng nông sản trên thị trường chưa cao. Việc ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ vào quá trình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp còn chậm. Hầu hết các loại cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh thấp. Hệ thống quản lý thủy nông, thú y, bảo vệ thực vật, cung ứng giống, vật tư chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa nông nghiệp. Công tác bảo quản sau thu hoạch, bao bì, nhãn hiệu hàng hóa, thương hiệu vẫn chưa đáp ứng được tiêu chuẩn trong quá trình hội nhập. Bên cạnh đó, quá trình công nghiệp hóa NNNT chưa được quan tâm đúng mức, các máy móc thiết bị hiện đại chưa nhiều, tỷ trọng nông sản qua chế biến công nghiệp đạt thấp… Đặc biệt, các hình thức sản xuất ở nông thôn còn manh mún và hiệu quả không cao.

Tuy định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã được xác định, nhưng chưa có chương trình đồng bộ và hệ thống. Một số cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển NNNT chưa sát với thực tế, chưa tính hết tiềm năng và lợi thế của từng vùng miền và địa phương. Bên cạnh đó, hướng đầu tư còn dàn trải nên kém hiệu quả; cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, hệ thống giao thông xuống cấp nghiêm trọng do thiếu nguồn kinh phí cho việc duy tu, bảo dưỡng định kỳ; lực lượng lao động có trình độ kỹ thuật cao còn thiếu; quan hệ cung - cầu trên thị trường, cũng như mối liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản chưa đồng bộ…

Trong nền kinh tế hội nhập, mỗi địa phương không thể ôm đồm sản xuất nhiều cây, nhiều con mà phải khai thác các lợi thế so sánh về điều kiện sản xuất để tạo ra các sản phẩm có sức cạnh tranh cao trên thị trường. Trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa NNNT, Khánh Hòa cần hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp hàng hóa lớn, đa dạng, phát triển nhanh và bền vững, có năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh cao.

AN KHÁNH