Ngân hàng “nội” sẽ mất thị phần?

Khách hàng hiện vẫn tin tưởng vào ngân hàng trong nước. Ảnh: T.H

Những ngày qua, không chỉ giới Tài chính - Ngân hàng (NH) mà ngay cả người dân cũng quan tâm đặc biệt đến sự kiện 2 NH “ngoại” đầu tiên là Standard Chartered và Hồng Kông - Thượng Hải (HSBC) được cấp phép thành lập NH 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam. Sự kiện này làm rộ lên thông tin NH Việt Nam sẽ khó cạnh tranh được và làm thay đổi thị phần của các NH hiện nay.

Trao đổi với báo giới nhân sự kiện Standard Chartered được mở chi nhánh NH 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam, ông Ashok Sud, Tổng Giám đốc Standard Chartered Việt Nam đã không ngần ngại tuyên bố: “Mọi NH, của Việt Nam hay nước ngoài, bất kể quy mô nào, thậm chí kể cả các tiệm cầm đồ ngoài phố…, đều được xem là đối thủ cạnh tranh”. Trong 4 - 5 năm tới, Standard Chartered sẽ mở 20 - 30 chi nhánh tại Việt Nam. Standard Chartered cam kết hiện diện ở Việt Nam với tầm nhìn dài hạn… Trên các báo, người ta dùng nhiều động từ mạnh để nói về sự kiện này như: “cạnh tranh khốc liệt”, “đè bẹp”, “thôn tính”… Nhiều câu hỏi được đặt ra: Các NH trong nước đã chuẩn bị gì cho sự cạnh tranh này? Thị phần của các NH sẽ bị chia cắt ra sao? Có hay không việc sáp nhập các NH nhỏ?…

Thực ra, không chờ đến khi các NH “ngoại” được cấp phép thành lập NH 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam thì vấn đề này mới đặt ra. Năm 2007, khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), NH là ngành được đánh giá chịu tác động lớn nhất, cạnh tranh gay gắt nhất và sẽ có nhiều biến động. Nhưng theo báo cáo của NH Nhà nước (NHNN), thị phần tín dụng của các NH thương mại (NHTM) trong nước hiện vẫn chiếm tỷ trọng lớn, khoảng trên 80% (trong đó khối NHTM cổ phần chiếm gần 30%, chưa tính NHTM cổ phần ngoại thương), số còn lại là của khối NH liên doanh và NH nước ngoài. Điều này cho thấy tác động của việc gia nhập WTO đến hệ thống NH Việt Nam chưa lớn. Cũng là bởi thời gian gia nhập chưa dài, các NH nước ngoài vẫn phải tuân thủ những quy định về huy động tiền gửi VND từ các thể nhân Việt Nam mà các NH này không có quan hệ tín dụng. Tuy nhiên, lãnh đạo một NHTM cổ phần cho biết, sự cạnh tranh của các NH nước ngoài với các NH trong nước đang gia tăng đáng kể. Cách đây 2 năm, NH “ngoại” nào có 300 nhân sự đã là đáng kể, nhưng đến nay, con số này đã tăng 100 - 200%. Ngoài ra, theo lộ trình cam kết gia nhập WTO, từ ngày 1-1-2011, các NH nước ngoài tại Việt Nam sẽ được đối xử như các NHTM trong nước.

Thực ra, không phải chờ đến khi Việt Nam chính thức là thành viên của WTO, các NH nước ngoài mới bắt đầu tìm hiểu thị trường tài chính - NH Việt Nam mà trước đó, họ đã tham gia vào thị trường tiền tệ Việt Nam thông qua góp vốn cổ phần trong các NHTM cổ phần “nội”. Hầu hết các NH nước ngoài có mặt tại Việt Nam đều nằm trong “top” 1.000 NH lớn trên thế giới. Mới đây, trong cuộc họp giữa các NHTM, ông Phạm Huy Hùng - Chủ tịch Hội đồng quản trị NH Công thương Việt Nam (VietinBank) đã phải cảnh báo, thị phần của VietinBank từ 20% trước kia, nay đã sụt xuống còn 8%. Muốn giữ thị phần, các NH Việt Nam buộc phải liên kết với nhau để tạo sức mạnh cạnh tranh.

Bàn về vấn đề này, ông Đoàn Vĩnh Tường, Giám đốc Chi nhánh NHNN tỉnh nói: “Khi được phép hoạt động ở Việt Nam, các NH nước ngoài tác động rất lớn đến hoạt động của các NH trong nước. Sự có mặt của họ sẽ khiến môi trường tài chính Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn. Các NH nước ngoài với thế mạnh NH hiện đại, công nghệ cao, sản phẩm đa dạng, tiện ích… chắc chắn sẽ thu hút một bộ phận khách hàng Việt Nam. Điều này là tất yếu, vì NH nước ngoài có công nghệ tốt hơn, lại đã hoạt động theo thông lệ quốc tế từ lâu. Do vậy, để cạnh tranh với các NH nước ngoài, NH trong nước phải nâng cao năng lực tài chính, chất lượng hoạt động, phục vụ để tạo niềm tin cho người dân gửi tiền vào NH. Niềm tin ấy phải được xây dựng trên cơ sở thông tin minh bạch và kịp thời”. Ngoài ra, theo phân tích từ NHNN, cho vay hiện vẫn là mảng hoạt động chính của các NH Việt Nam. Trong khi đó, xu hướng của các NH trên thế giới hiện nay là thu lợi nhuận chủ yếu dựa vào hoạt động dịch vụ. Chính vì phụ thuộc chủ yếu vào cho vay nên năm 2008, việc NHNN thắt chặt tiền tệ, khống chế tăng trưởng tín dụng 30% đã ảnh hưởng rõ rệt tới doanh thu, lợi nhuận của các NH Việt Nam. Vì vậy, “để phát triển thành NH hiện đại, phù hợp với xu thế thế giới và khu vực, các NH trong nước cần có ngay chiến lược chiếm lĩnh thị trường dịch vụ nếu không muốn chậm chân trong cuộc cạnh tranh giành thị phần. Theo dự kiến, đến năm 2010, sự thay đổi về thị phần của các NH nước ngoài so với NH trong nước chưa lớn, nhưng về lâu dài, con số thị phần có thể sẽ nghiêng về phía các NH nước ngoài, nếu các NH trong nước không chuẩn bị sẵn sàng để giữ vững và phát triển thị phần của mình từ hôm nay” - ông Tường khẳng định. 

LÊ NGUYÊN