“Để ngăn chặn thuốc lá lậu, phải làm đồng bộ”

Thuốc lá Jet được bán công khai cùng các mặt hàng khác.

Đó là phát biểu của Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng tại buổi làm việc với UBND tỉnh Khánh Hòa ngày 17-9. Nhận định này được đưa ra trong tình hình ngành thuốc lá - một trong những nguồn thu quan trọng của tỉnh, đang có dấu hiệu chựng lại.

° Bán công khai…

Tại Nha Trang, không quá khó để mua một bao thuốc lá ngoại như Hero, Jet, 555. Chỉ cần quan sát một tiệm bán lẻ thuốc lá trước cửa chợ Đầm (Nha Trang), có thể thấy cây thuốc Jet được ngụy trang bằng một lớp băng keo màu vàng nằm giữa những thương hiệu thuốc lá sản xuất trong nước. Tại một đại lý “có tiếng” ở chợ Đầm, trong vai người đang cần “hàng ngoại” để phân phối tại Cam Ranh, chúng tôi được bà chủ đi ngay vào vấn đề: “Muốn có hàng, em cứ mang tiền đến đây, sẽ có người dẫn đến “kho” lấy. Chỉ cần có tiền thì muốn bao nhiêu cũng được”. Cửa hàng này có “vỏ bọc” là cửa hàng bán tạp hóa, nhưng thực chất thường xuyên kinh doanh thuốc lá; đây là nguồn thu lớn của bà chủ. Không ai biết bà chủ này đã phân phối ra thị trường bao nhiêu gói thuốc lá lậu. Tiếp tục “thương thảo”, chúng tôi được biết, để an toàn cho “đầu nậu”, người mua phải đến tận nơi lấy hàng. Chỉ cần ra hiệu rồi đưa tiền là xong “phi vụ” làm ăn. Hỏi giá bỏ sỉ một cây Hero, bà chủ cho biết: “Giá thị trường là 92 ngàn đồng, nhưng chị sẽ bớt cho 500 đồng/cây”. “Còn 555, Jet… thì sao?” - chúng tôi hỏi tiếp. Bà chủ tỏ ra nghi ngờ: “Có mua thì lấy, đừng hỏi nhiều!”. Tại gian hàng của bà, chúng tôi thấy ngổn ngang những thùng thuốc lá của các thương hiệu sản xuất trong nước. Tại một số chợ khác như: Xóm Mới, Bình Tân, Vĩnh Hải…, cũng không khó tìm thấy những bao thuốc lá Malboro, Jet, Hero, 555 nhập lậu. Rõ ràng, hàng được tuồn về các đầu mối ở Nha Trang, sau đó phân phối cho một số cửa hàng bán sỉ và lẻ.

Tại buổi làm việc giữa tỉnh và Bộ Công thương ngày 17-9, bà Nguyễn Thị Tường Anh - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Khánh Việt (Khatoco) đã bày tỏ bức xúc: 8 tháng năm 2008, thuốc lá điếu Ngựa Trắng (White Horse) giảm 18% lượng bán ra so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi mặt hàng này chiếm 75% doanh thu hàng năm của Khatoco.

Tiêu hủy thuốc lá Jet nhập lậu.

° Gian nan chuyện chống buôn lậu

Tình trạng buôn lậu thuốc lá qua biên giới có thể nói là trầm trọng; nóng bỏng nhất là khu vực dọc tuyến biên giới miền Trung và Tây Nam bộ. Chính bà Tường Anh - Tổng Giám đốc Khatoco, khi đến cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Bình) để nắm tình hình cũng không tìm thấy bao thuốc lá lậu nào lọt qua. Nhưng nếu cho người khác đến thị sát, việc buôn lậu xem ra “sờ sờ trước mặt”. Để minh họa thực hư về việc ngăn chặn nạn buôn lậu thuốc lá, mới đây, Đài Truyền hình Việt Nam đã phát đi một phóng sự khá ấn tượng tại cửa khẩu Lao Bảo: Thuốc lá lậu qua biên giới Việt - Lào đã đi trót lọt ngay trước tầm kiểm soát của bộ phận Hải quan. Theo thống kê, mỗi năm, thị trường Việt Nam có khoảng 600 - 700 triệu bao thuốc lá nhập lậu. Tỷ lệ sản phẩm bị thu giữ chiếm chưa đầy 1% tổng số thuốc lá nhập lậu. Điều này cũng đồng nghĩa, Nhà nước thất thu ngân sách gần 3.000 tỷ đồng/năm đối với mặt hàng không được khuyến khích tiêu dùng này.

Ngày 17-9, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết, Bộ sẽ xem xét làm rõ việc kiểm soát hàng lậu qua biên giới, bên cạnh đó, lưu ý Khánh Hòa cần thắt chặt việc kiểm soát thuốc lá nhập lậu trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, do lực lượng mỏng, sự phối hợp kiểm tra giữa các ban ngành còn hạn chế, nên công tác chống buôn lậu thuốc lá ngoại còn hạn chế. Theo thống kê của Chi cục QLTT tỉnh, đến thời điểm này, lượng thuốc lá bị tịch thu trên địa bàn tỉnh là 8.035 gói. Riêng từ giữa tháng 8 đến nay, QLTT tạm giữ 390 gói. Để giải quyết rốt ráo vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã kiến nghị Bộ xem xét chế độ tiền lương cho đội ngũ kiểm soát viên. Theo bà Hằng, nếu trả lương  cao thì việc kiểm tra mới thật sự trong sạch.

P.T - T.T.L