Vì sao chưa giảm lãi suất cho vay?

Ảnh minh họa.

Những ngày qua, việc các ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước và cổ phần trong nước đồng loạt giảm lãi suất (LS) cho vay được thông tin khá rầm rộ trên các phương tiện thông tin đại chúng. Mức giảm tuy không nhiều,  khoảng 0,5 - 1%/năm so với mức LS cho vay tối đa (21%/năm) nhưng cũng đủ làm “ấm lòng” doanh nghiệp (DN). Tuy nhiên, trên địa bàn Nha Trang, mặt bằng LS cho vay của các chi nhánh NHTM lại chưa giảm. Thậm chí, có chi nhánh NHTM cổ phần, sau khi hạ LS huy động tiền gửi tiết kiệm nhằm hạ LS cho vay được mấy ngày lại phải tăng LS huy động tiền gửi lên cho “bằng chị bằng em”, tránh thiệt thòi.

Hỏi ra mới biết, NH trên vừa hạ LS huy động thì ngay lập tức, nguồn vốn huy động của NH giảm theo, từ mức 1.300 tỷ đồng tụt xuống còn 1.200 tỷ đồng chỉ sau vài ngày. Khách hàng thấy giảm LS huy động nên đã rút ra để gửi tiền vào NH khác có mức LS cao hơn. Giám đốc chi nhánh NH trên than thở: “LS cao quá, DN không chịu nổi chi phí trả lãi NH. Nếu tình hình này kéo dài, có nguy cơ DN mất khả năng trả nợ, kinh tế đi xuống. Hậu quả là NH sẽ phải trả giá vì nợ xấu tăng cao. Đây chính là vòng xoáy mà cuối cùng NH phải chịu hậu quả”. Cả NH và khách hàng đều không muốn LS cao như hiện nay, nhưng vì sao LS cho vay của các chi nhánh NHTM trên địa bàn chưa hạ?

Điểm qua thị trường NH đến 1-9, nhìn chung, hầu hết mức LS cho vay VND chưa giảm. LS cho vay phổ biến của các NHTM Nhà nước là 20,5%/năm, thấp nhất 19,5 - 19,8%/năm, cao nhất 21%/năm. Mặt bằng LS phổ biến của các NHTM cổ phần vẫn là 21%/năm (1,75%/tháng). Trong khi đó, LS huy động đã được cải thiện, không còn cảnh các NH áp dụng biểu LS “ngược”, tức là cực cao ở những kỳ hạn ngắn và thấp hơn ở kỳ hạn dài. Trật tự cơ cấu LS từ thấp đến cao theo kỳ hạn gửi đã được tái lập, cho thấy sự cải thiện đáng kể về tính thanh khoản của các NH. Tuy nhiên, theo một chuyên gia NH, tính thanh khoản có thể tăng lên nhưng chưa đủ để NH giảm LS mà chủ yếu dựa trên những tính toán về lợi nhuận và khả năng thu hút vốn. Ngoài ra, thời gian qua, tuy LS cao nhưng nguồn vốn huy động của các NH tăng không đáng kể. Trong khi đó, mức chênh lệch LS huy động và cho vay quá hẹp khiến nhiều NH khó đạt được lợi nhuận như kỳ vọng. Và thực tế, nhiều NH giảm LS huy động nhưng LS cho vay rất ít đả động đến.

Nhiều NH thừa nhận, hiện khoảng 60 - 70% nguồn vốn huy động của NH có kỳ hạn từ 6 tháng trở xuống. Hiện nay, khách hàng thường không gửi tiền có kỳ hạn dài. Nguồn vốn huy động được, các NH chủ yếu cho khách hàng truyền thống (quan hệ lâu năm, có uy tín, sử dụng dịch vụ trọn gói và mua bảo hiểm của NH…) vay, những nhu cầu vay mới hầu như không được đáp ứng. Bởi lẽ, ngoài việc cho vay không có lợi nhuận, các NH còn rất e ngại khả năng trả nợ của khách hàng. Giá nguyên vật liệu tăng cao trong 6 tháng đầu năm, cộng thêm sức tiêu dùng của người dân giảm sút đã khiến tình hình sản xuất kinh doanh của các DN, đặc biệt là DN vừa và nhỏ thêm khó khăn. LS cao, DN không lo nổi chi phí trả lãi NH, lúc đó, chắc chắn NH phải đối mặt với tình trạng nợ quá hạn gia tăng. Thực tế, đã nhiều DN không có khả năng trả nợ hoặc có tiền nhưng không muốn trả vì với mức LS vay cũ chỉ tối đa 12%/năm, nếu bị phạt nợ quá hạn cũng vẫn thấp hơn LS vay mới hiện nay. Bên cạnh đó, trả nợ xong lại khó vay vốn trở lại… Đây là lý do tại sao các NH rất thận trọng trong việc cho vay. Và theo các NH, LS cao là rào cản kỹ thuật để buộc khách hàng giảm bớt nhu cầu vay NH.

Trong tháng 8, nền kinh tế đã có những dấu hiệu hồi phục. Chỉ số CPI tháng 8-2008 chỉ tăng ở mức 1,56%, thấp hơn rất nhiều mức tăng của các tháng trước đó. Ngoài ra, từ 1-9, NH Nhà nước quyết định giữ nguyên LS cơ bản 14%/năm nhưng tăng LS tiền gửi dự trữ bắt buộc đối với nội tệ tại NH Nhà nước từ 1,2% lên 3,6%/năm. Động thái này cho thấy, trong chính sách tiền tệ, vẫn ưu tiên kiềm chế lạm phát. Nhưng việc tăng LS tiền gửi dự trữ bắt buộc cũng tác động tới việc giảm chi phí huy động vốn, tạo điều kiện cho các NHTM giảm LS cho vay. Vì vậy, đã đến lúc các NHTM trên địa bàn nên thực hiện các giải pháp hạ LS cho vay để hỗ trợ DN và ổn định thị trường.

THU HIỀN