Những người canh giữ đảo yến

Lều canh đảo yến trên đỉnh Du Hạ.

Bao nhiêu năm, đảo yến (Nha Trang) vẫn là điều bí mật với nhiều người. Bởi đây là nơi chỉ những người canh giữ kho “vàng trắng” và khai thác tổ yến được lui tới. Cả khi tour du lịch Đảo Yến - Hòn Nội mở ra, du khách cũng chỉ được đặt chân lên Hòn Nội, và nhón chân nhìn vào một hang yến ở Hòn Sam. Dù vậy, điều mà các du khách bắt gặp trong quá trình tham quan ấy, là hình ảnh những chiếc lều chênh vênh trên vách núi. Đó là nơi ở của những người canh giữ đảo yến. 

Hiện Công ty Yến sào Khánh Hòa đang quản lý và khai thác yến trên 8 đảo: Hòn Ngoại, Hòn Nội, Hòn Hố, Hòn Chà Là, Hòn Đụn, Hòn Mun, Hòn Nọc và Hòn Xà Cừ. Xa nhất về phía Bắc là Hòn Chà Là, cách Cảng Nha Trang 40 hải lý; xa nhất về phía Nam là Hòn Ngoại, cách Cảng Nha Trang 27 hải lý. Số lượng đàn chim yến ở Khánh Hòa ước tính khoảng 500.000 con. Đó là loài chim yến hàng, tên khoa học là yến Hông Xám (Collocalia Fuciphaga Germani). Mỗi năm, tổ yến được khai thác 2 kỳ. Kỳ một vào khoảng tháng 4 - 5, sau đó chim yến làm tổ lại, đẻ trứng và chim con phát triển, đủ lông cánh để bay vào khoảng tháng 8. Hiện giá 1kg yến sào là 60 triệu đồng. Vì có giá trị cao như vậy nên ngoài việc kiểm tra chặt chẽ khâu khai thác, việc canh giữ các hòn đảo suốt bốn mùa, nhất là vào mùa khai thác, để tránh người lạ xâm nhập hang yến luôn cần tới hàng trăm công nhân bảo vệ. Đã từng xảy ra những cuộc đụng độ với những người lợi dụng đêm tối đến trộm tổ yến. 

Để được làm công nhân  bảo  vệ đảo yến không đơn giản, trước tiên cần yêu nghề, chấp nhận sống xa nhà và có sức khỏe tốt, dẫu đây là một nghề khá độc đáo: tối ngày sống với biển trời mênh mông, nhất là ở những hòn đảo nhỏ như Chà Là, Hòn Đụn. Do các đảo yến không có nước nên phải thường xuyên tiếp tế nước, thức ăn và rau xanh. Hiện nay, ngoài các đảo nhỏ, các đảo như Hòn Nội, Hòn Nọc đã phủ sóng điện thoại di động nên việc liên lạc tương đối dễ dàng. Tuy nhiên, để liên lạc với đất liền, các đảo dùng hệ thống vô tuyến điện. Các bảo vệ mỗi khi chèo thuyền ra chốt ở các chiếc lều ban đêm đều liên lạc liên tục với tổng đài bằng vô tuyến điện. Công nhân bảo vệ đảo yến sống luôn trên đảo. Nhằm cải thiện đời sống công nhân bảo vệ các đảo yến, Công ty Yến sào đã trang bị hệ thống quạt gió tạo điện, xây các nhà ở kiên cố và thường xuyên cung cấp sách báo cũng như trang bị tivi để các công nhân không có cảm giác xa đất liền.

Tôi đã từng theo tàu ra các đảo nhỏ. Tại đây, cuộc sống của công nhân bảo vệ buồn hơn vì đảo không rộng, ngay cả chỗ cập tàu cũng khó. Tôi đã sống cùng các anh công nhân bảo vệ  trên đảo Hòn Nội vài ngày. Điểm đặc biệt là khu vực quanh đảo yến rất nhiều cá, chỉ cần nhấp câu là có cá để ăn. Hàng ngày, các anh thường câu cá và giải trí bằng cách đọc sách báo, xem tivi và ca hát. Vào chạng vạng, các ca trực bắt đầu chốt lên các lều đã định. Mỗi lều được phân bố ca kíp để “chong mắt” quan sát đất trời. Trong đêm, giữa mênh mông biển cả, nhìn từ xa, mỗi chiếc lều đôi khi chỉ thấy đốm lửa nhỏ từ ngọn đèn dầu. Khi đó, chiếc radio là phương tiện giải trí trong đêm của người giữ đảo yến. Âm thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam lẫn trong tiếng sóng vỗ trập trùng. Những đêm biển động, biển gầm rú ghê gớm. Ngay trên đỉnh Du Hạ - đỉnh cao nhất của Hòn Nội, có khi gió thổi mạnh đến mức chiếc lều, dù đã được níu chặt bằng dây thừng, dây cáp, vẫn bị rung lên. Đêm ngủ, có anh phải cột chân mình vào cột nhà, đề phòng lỡ mê ngủ, bước chân ra lều giữa đêm, không định hướng kịp là có thể dễ dàng rơi xuống biển.

Anh Võ Văn Cam, một công nhân bảo vệ lâu năm ở đảo yến, nay là đội trưởng, cho biết, đa số công nhân canh giữ đảo yến là người ở phường Vĩnh Trường (Nha Trang). Với họ, nghề canh giữ đảo yến đã trở thành nghề truyền thống, cha truyền con nối. Việc tuân thủ kỷ luật, yêu biển cả đã ngấm vào máu thịt.

Nếu có một chuyến ra đảo yến, bắt gặp những chiếc lều chông chênh trên vách đá, bạn sẽ cảm nhận được phần nào công việc của những người làm nhiệm vụ canh giữ kho “vàng trắng” của quê hương.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG