Cách đánh giá phù hợp với thực tế

Trong trào lưu thành lập ngân hàng như hiện nay, Quyết định 06/2008/QĐ-NHNN ngày 12-3-2008 của Ngân hàng Nhà nước ban hành Quy chế xếp loại NH thương mại cổ phần...

Ảnh minh họa.

Trong trào lưu thành lập ngân hàng (NH) như hiện nay, Quyết định (QĐ) 06/2008/QĐ-NHNN ngày 12-3-2008 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành Quy chế xếp loại NH thương mại cổ phần (TMCP) được xem là khá chặt chẽ để kiểm soát chất lượng tín dụng của mỗi NH TMCP. Đây cũng sẽ là kết quả để mỗi NH “soi” lại mình, đồng thời giúp khách hàng và các đối tác nhìn nhận chính xác hơn về khả năng và chất lượng phục vụ của các NH.

Năm 2007 được đánh giá là một năm đầy “hưng phấn” của ngành NH Việt Nam với sự ra đời hàng loạt NH mới từ đủ mọi thành phần kinh tế. Chỉ tính riêng số lượng NHTM trong nước đã lên đến con số 53, trong đó 46 NH TMCP. Trong mắt nhiều nhà đầu tư, NH luôn được xem là ngành siêu lợi nhuận. Bởi lẽ trong năm qua, lợi nhuận thu về của các NH được tính bằng con số hàng nghìn tỷ đồng. Thậm chí, nhiều đơn vị đạt mức lợi nhuận xấp xỉ vốn điều lệ. Thế nhưng, kết quả thanh tra tín dụng mới đây cho thấy chất lượng tín dụng của các NHTM thấp, nhất là ở nhóm các NH mới thành lập. Cụ thể từ đầu năm đến nay, khi NHNN đưa ra nhiều chính sách thắt chặt tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát, các NH bắt đầu bộc lộ nhiều điểm yếu. Một số NH rơi vào thế bị động, khó đảm bảo được tính thanh khoản, gây tâm lý hoang mang cho khách hàng. Vì vậy, QĐ 06/2008 của NHNN ban hành Quy chế xếp loại NH TMCP được xem là giải pháp hữu hiệu, khá chặt chẽ để kiểm soát chất lượng tín dụng của mỗi NH TMCP.

Trong quy chế xếp loại NH TMCP, NHNN đưa ra 8 tiêu chí chấm điểm như sau: vốn tự có; chất lượng tài sản (gồm cả nợ xấu); chất lượng các khoản đầu tư; cơ cấu tài sản có nội bảng; chất lượng các khoản cam kết ngoại bảng; năng lực quản trị; kết quả hoạt động kinh doanh và khả năng thanh khoản. Cụ thể, với tiêu chí kinh doanh, ngoài mức điểm cao dành cho các tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận cao, NHNN khá ưu ái cho những trường hợp có thu dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn. NH nào có tỷ lệ thu dịch vụ ít nhất từ 8% trở lên trong tổng thu nhập mới được điểm cao… Những NH không đảm bảo an toàn vốn (tối thiểu 8%) sẽ bị trừ tới 8 điểm; vốn điều lệ không đủ vốn pháp định cũng bị trừ điểm. Ngay cả việc tăng vốn không hiệu quả vẫn có thể bị trừ. Với các NH có nợ xấu trên 3% đến 5% sẽ bị trừ 10 điểm; nếu để vượt trên 5% đến 10% bị trừ tới 15 điểm. Trường hợp nợ xấu trên 10% có thể bị trừ tới 25 điểm. Đáng chú ý là NHNN cũng đưa chất lượng của các khoản đầu tư chứng khoán của các thành viên vào bảng chấm điểm. Trường hợp có tỷ lệ dự phòng giảm giá chứng khoán trên tổng số dư các khoản đầu tư trên bảng cân đối kế toán không lớn hơn 1% có thể đạt tối đa 5 điểm, hoặc ngược lại. Trường hợp NH nào có bộ máy kiểm tra, kiểm toán nội bộ yếu kém, ngay cả nội bộ quản trị mất đoàn kết… cũng bị trừ từ 3 - 6 điểm. Riêng trường hợp đang bị đặt trong diện bị kiểm soát đặc biệt sẽ lĩnh 0 điểm cho tiêu chí quản trị.

Sau khi chấm cộng hoặc trừ điểm dựa vào “ba-rem” các tiêu chí, tổng điểm sẽ cho kết quả chung để NHNN đánh giá và xếp loại các thành viên. NH được xếp loại A phải đạt từ 80 điểm trở lên và có điểm số của từng chỉ tiêu quy định không thấp hơn 65% số điểm tối đa của từng chỉ tiêu đó. NH xếp loại B phải đạt từ 60 đến 79 điểm và có điểm số của từng chỉ tiêu quy định không thấp hơn 50% số điểm tối đa của từng chỉ tiêu đó, hoặc có điểm số cao hơn 79 điểm nhưng có điểm số của ít nhất một chỉ tiêu từ trên 50 đến 65% số điểm tối đa của chỉ tiêu đó. Các NH chỉ có điểm số từ 50 đến 59 điểm, có điểm số của từng chỉ tiêu quy định không thấp hơn 45% số điểm tối đa của từng chỉ tiêu, hoặc có tổng số điểm cao hơn 59 điểm nhưng có điểm số của ít nhất một chỉ tiêu từ trên 45% đến dưới 50% số điểm của chỉ tiêu đó sẽ nhận hạng C. Loại D kém nhất được áp cho những NH có tổng số điểm dưới 50 điểm, hoặc có tổng số điểm cao hơn 50 điểm nhưng có điểm số của ít nhất một chỉ tiêu thấp hơn 45% số điểm tối đa của chỉ tiêu đó.

Trên cơ sở thang điểm và các tiêu chí cụ thể trên, hàng năm các NH TMCP sẽ tự đánh giá xếp loại và gửi về NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố; các đầu mối này sẽ đánh giá và kiểm tra cụ thể. Tháng 6 hàng năm, Thống đốc NHNN sẽ phê chuẩn kết quả đánh giá xếp loại này. Để Quy chế xếp loại NH TMCP phát huy hiệu quả chính xác, công khai, thiết nghĩ các kết quả đánh giá của từng NH nên được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đây cũng là kết quả để mỗi NH “soi” lại mình, đồng thời giúp khách hàng và các đối tác nhìn nhận chính xác hơn.

LÊ NGUYÊN