Hình thành mặt bằng giá gạo mới?

Giá gạo sắp tới liệu có giảm?

Gần 20 ngày sau “cơn sốt” gạo, nhiều người dân ở Khánh Hoà vẫn đang bức xúc khi mặt hàng này có nguy cơ không trở về được mức giá cũ. Có hay không việc hình thành một mặt bằng giá mới? Và vai trò tham gia bình ổn giá gạo của Nhà nước nằm ở đâu?

° Giá gạo nay đã khác

Tuy không còn ở mức “trên trời” như ngày 27-4 (là thời điểm xảy ra “cơn sốt”) nhưng giá gạo trên địa bàn tỉnh vẫn còn ở mức cao. Gạo loại thường hiện có giá 9.000 - 11.000 đồng/kg, gạo loại II (Gò Công, Lộc Phượng…) giá 12.000 - 15.000 đồng/kg và loại I (Bông lúa vàng, Đài Loan, thơm Thái…) khoảng 16.000 - 18.000 đồng/kg. Như vậy, so với thời điểm trước khi xảy ra “cơn sốt”, giá gạo hiện nay đã tăng trung bình 2.000 - 6.000 đồng/kg tùy loại.

Gạo tăng giá, đặc biệt là các loại gạo ngon có nguồn gốc từ miền Nam đã khiến nhiều người phải chuyển sang dùng loại gạo thường hoặc mua thêm ít gạo thơm đắt tiền trộn vào gạo thường để ăn. Giới kinh doanh gạo nhận định, những loại gạo thường, gạo địa phương đang trở nên hút hàng. Những ngày gần đây lại râm ran nguồn tin, gạo từ Diên Khánh, Ninh Hòa, Vạn Ninh tới 880.000 - 900.000 đồng/tấn, tức tăng thêm hơn 200.000 đồng/tấn. Một tư thương cho biết, hiện tại họ chưa bán loại gạo này theo giá mới bởi vẫn còn lô hàng nhập về theo giá cũ, nhưng sau đó sẽ phải tính toán lại. Chị Quỳnh Như ở Bình Tân (Nha Trang) bức xúc: “Trước “cơn sốt”, gạo Gò Công giá chỉ 10.000 đồng/kg, cao nhất cũng chỉ 11.000 đồng/kg; giờ đã lên tới 15.000 đồng/kg. Giá gạo tăng thế này, tôi đành mua gạo dẻo rồi trộn chút lá dứa lấy mùi thơm vậy”.

Không riêng gạo, những mặt hàng được chế biến từ gạo cũng được dịp tăng giá theo. Hiện, giá các loại bánh phở đã tăng thêm 2.000 đồng/kg: Bánh phở Bắc và bánh phở Nam ở mức giá tương ứng 8.000 đồng/kg và 12.000 đồng/kg. Anh S., chuyên bỏ sỉ bánh phở cho các quầy bán lẻ tại chợ Đầm than: “Gạo nguyên liệu tăng 2.000 - 3.000 đồng/kg. Người bán không chịu giảm. Nếu giá không trở lại như cũ, e chúng tôi không thể hạ giá thành xuống được. Chưa kể giá than, củi cũng đang rập rình tăng. Cứ đà này, tính toán không kỹ, không khéo còn lỗ nặng”.

Bên cạnh đó, bắt đầu xuất hiện hiện tượng tăng giá theo kiểu dây chuyền ở những mặt hàng hoàn toàn không được chế biến từ gạo. Hiện giá mì gói đã tăng thêm vài trăm đồng/gói, còn giá các món ăn từ thịt, cá ở các quán ăn cũng tăng trung bình 1.000 - 2.000 đồng. Còn nhớ, thời điểm xảy ra “sốt” gạo, nhiều người tranh thủ “rinh” về vài thùng mì để dự trữ; và cơ sở kinh doanh mì lại được dịp nâng giá vì lý do khan hàng…

° Ai điều tiết, phân phối gạo?

Mới đây, trong cuộc trao đổi về công tác bình ổn thị trường gạo, ông Cao Đình Phần - Phó Giám đốc Sở Công thương thừa nhận, hiện giá gạo khó kiểm soát. Bởi gạo phân phối trên địa bàn chủ yếu do tư thương điều tiết nên khá manh mún, nhỏ lẻ; trong khi đó, hệ thống phân phối gạo của Nhà nước lại chưa có để tạo đối trọng, giúp người tiêu dùng có được mức giá mua hợp lý. Chính kẽ hở đó đã khiến giá gạo tăng cao. Ông Phần cho biết, trong cuộc họp giao ban chiều 2-5, Thường trực UBND tỉnh cũng nhận định, có hiện tượng găm hàng nhằm đẩy giá gạo lên cao ở một số cơ sở kinh doanh gạo tư nhân trong ngày 27-4. Tuy vậy, cho đến nay, các ngành chức năng chưa có được bằng chứng đối với những trường hợp vi phạm cụ thể. Một cán bộ ngành Quản lý thị trường nhận định, số lượng hộ kinh doanh gạo trên địa bàn tỉnh quá nhiều, nhưng do quy mô nhỏ, nên rất khó quy kết về hành vi đầu cơ, ghim hàng. Thị trường Khánh Hòa lại thiên về tiêu thụ hơn là sản xuất gạo, lượng gạo trên thị trường phần lớn phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ nơi khác. Trong khi đó, việc vận chuyển, phân phối, điều tiết giá bán lại do tư thương định đoạt, vì gạo không nằm trong danh mục các mặt hàng Chính phủ định giá. Vả lại, cũng đâu có địa điểm mua nào khác ngoài những đại lý này để người dân có thể so sánh giá? Hiện nay, người tiêu dùng mua gạo chủ yếu dựa vào những chỗ quen, bởi với hàng chục loại gạo khác nhau, người mua chỉ cảm thấy an tâm là gạo không bị pha trộn nếu mua ở chỗ quen. Một tác động từ bên ngoài nhưng không kém phần quan trọng, là tình hình khan hiếm gạo của thế giới đã đẩy giá gạo xuất khẩu lên cao, khiến các doanh nghiệp Nhà nước tăng cường tìm kiếm nguồn gạo xuất khẩu, từ đó bỏ ngỏ khâu phân phối trong nước cho tư thương. Hạt gạo, trước khi đến tay người tiêu dùng, đã phải đi qua quá nhiều khâu trung gian: trồng trọt, thu mua tại ruộng, chế biến thô, vận chuyển, đánh bóng, đóng gói, đầu nậu gom hàng… Vì thế, giá gạo đã bị đẩy lên cao hơn nhiều so với giá thực. Trong chuyện này, rõ ràng, chính quyền chưa có giải pháp toàn diện để điều tiết thị trường gạo.

Tại Nha Trang, 6 ngày sau “cơn sốt” gạo mới có một đơn vị trực thuộc Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Công ty Cổ phần Lương thực Nam Trung bộ - Chi nhánh Khánh Hòa) tung ra duy nhất một loại gạo với giá bán thấp hơn giá thị trường 500 đồng/kg. Tính đến chiều 13-5, đơn vị này đã bán ra tổng cộng 6 loại gạo, với giá từ 9.500 - 13.500 đồng/kg. Theo ông Đậu Công Nghị - Giám đốc Công ty, việc làm này đã giúp hạ được 500 đồng/kg giá gạo loại thường trong thành phố. Ông Nghị còn cho biết thêm, Công ty sẽ duy trì việc bán đại trà cho đến khi giá gạo thực sự bình ổn. Tuy nhiên, có một thực tế là người dân cũng chỉ đến Công ty mua gạo khi chênh lệch giá thấp hơn so với bên ngoài. Cụ thể như tại Ninh Thuận, do giá gạo không quá cao nên gạo của Công ty tung ra bán không chạy. Trong khi  đó, tại Nha Trang, 25 tấn gạo (chủ yếu loại thường) của Công ty bán hết chỉ trong 10 ngày. Hiện Công ty chưa mở rộng các điểm bán lẻ tại các huyện, thị xã trong tỉnh vì sợ không thu hồi được vốn.

Xem ra, còn nhiều việc phải làm để người dân địa phương có thể sớm an tâm về giá gạo. Với việc Chính phủ chỉ đạo không tăng giá 10 mặt hàng thiết yếu đến hết tháng 6-2008, giới kinh doanh chắc chắn có tâm lý trữ hàng càng nhiều càng tốt, bởi họ lo ngại, hết thời hạn này, nguy cơ tăng giá xăng dầu, điện… càng hiện hữu, đẩy giá các mặt hàng khác tăng theo. Và như vậy, việc dự trữ, găm mặt hàng gạo cũng không phải là ngoại lệ.

P.T