Chăn nuôi nhỏ lẻ ở Khánh Hoà - dễ tổn thương

Chăn nuôi nhỏ lẻ không kiểm soát được dịch bệnh.

Chưa bao giờ người chăn nuôi nhỏ lẻ ở Khánh Hoà lại phải đối mặt với tình trạng dịch bệnh nặng nề như hiện nay. Tuy chăn nuôi nhỏ lẻ có những giá trị cần ghi nhận nhưng đã đến lúc, người chăn nuôi nhỏ lẻ cần thay đổi phương thức sản xuất khó kiểm soát dịch bệnh này.

NAO NÚNG VÌ DỊCH PHỨC TẠP

Mỗi ngày 2 lần, sáng chiều, ông D. (Diên Sơn) lại lụi cụi với mớ rau trong vườn, thêm phần cơm thừa mỗi bữa ăn và chút cám gạo xay sẵn để chuẩn bị bữa ăn cho đàn gà vài chục con. Ông bảo: “Già rồi, còn làm gì được nữa, nuôi dăm ba con cho vui cửa vui nhà. Nuôi gà để phụ thêm cho cái giỗ, cải thiện một chút cho con cháu lâu lâu về thăm ông ấy mà…”. Nhưng ông D. cũng bày tỏ lo lắng không biết vì sao đàn gà của ông thỉnh thoảng lại có vài con lăn ra chết dù ông đã phòng bệnh thường xuyên cho chúng.

Cùng suy nghĩ như ông D, chị T. (Phước Hải, Nha Trang) cũng không giấu được sự lo ngại về tình hình dịch bất thường trên gia súc. Năm ngoái, dịch heo tai xanh (DHTX) đã cướp đi của chị bầy heo đang chuẩn bị xuất chuồng, thiệt hại khá nặng nề. “Tôi đã hết cách, cũng tiêm phòng, làm vệ sinh đầy đủ, nấu chín thức ăn chăn nuôi, nhưng chẳng hiểu sao vẫn dính dịch bệnh. Heo của nhiều người nuôi ở đây mắc dịch trước nhưng chẳng ai thông báo, thế là dịch lây lan không sao ngăn được…”, chị T. bày tỏ. Dịch bệnh lây lan nhanh làm người chăn nuôi hoang mang. Tuy không hiểu kỹ về cơ chế sinh bệnh nhưng người chăn nuôi hiện nay cũng đã biết áp dụng nguyên tắc phòng bệnh. Nhưng dù vậy, dịch bệnh vẫn không “buông tha”. Những người như ông D. chị T. và nhiều người chăn nuôi nhỏ lẻ khác thấy nao núng trước tình hình dịch bệnh trên gia súc, gia cầm ngày càng phức tạp.

MỖI HỘ CHĂN NUÔI TIỀM TÀNG MỘT Ổ DỊCH?

Theo bác sĩ Nguyễn Tường Hải (Trung tâm Khuyến nông - Khuyến lâm tỉnh), trong điều kiện nuôi nhỏ lẻ, người chăn nuôi thường thiếu kiến thức, kinh nghiệm, vốn, đầu tư thức ăn, dinh dưỡng, vệ sinh thú y, khó áp dụng các mô hình tiến bộ kỹ thuật, chất lượng con giống không bảo đảm. Bên cạnh đó, việc chăn nuôi chắp vá, bầy đàn hỗn loạn, nhiều chủng loại cũng làm phát sinh dịch và khó kiểm soát. Kiểu chăn nuôi nhỏ lẻ cũng dễ làm “ô nhiễm” mầm bệnh. Chăn nuôi nhỏ lẻ không thúc đẩy được trình độ chăn nuôi thâm canh tiên tiến, mạnh ai nấy làm, không quan tâm đến tình trạng dịch bệnh lây lan. Chế độ cách ly không nghiêm ngặt cũng là nguyên nhân phát tán mầm bệnh ra ngoài. Chăn nuôi nhỏ lẻ rất dễ bị tổn thương và người chăn nuôi nhỏ lẻ khó đối phó với dịch.

Theo ông Nguyễn Lương Thao, chuyên viên phụ trách công tác chăn nuôi, thú y (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), chăn nuôi nhỏ lẻ chính là nguyên nhân phát sinh dịch bệnh. Hàng năm, Nhà nước phải bỏ ra rất nhiều tiền của để dập dịch, chưa kể mỗi xã phải trả thù lao cho một cán bộ thú y hoạt động. Số tiền đó, nếu tính trên bình diện cả nước với hơn 10 ngàn xã là không nhỏ. Địa phương nào không có cán bộ thú y thì tình hình dịch bệnh tại đó không được theo dõi thường xuyên. Các địa bàn ở đô thị đã có tình trạng này mà DHTX vừa qua ở Nha Trang là một ví dụ. Do không có cán bộ thú y nên không được phát hiện sớm, phường Phước Hải đã để xảy ra dịch. Ông Thao cho biết, khái niệm “ổ dịch”, xét theo các điều kiện kỹ thuật, vốn, đối tượng thì rõ ràng từng hộ chăn nuôi có thể là một ổ dịch tiềm tàng. Trong điều kiện chăn nuôi như hiện nay, tình trạng phát sinh dịch là khó tránh khỏi.

Không thể phủ nhận giá trị của chăn nuôi nhỏ lẻ nếu tính từ khi con người biết chăn nuôi. Chăn nuôi nhỏ lẻ giải quyết nhiều vấn đề của kinh tế hộ như: xoá đói giảm nghèo, tăng thu nhập, cải thiện dinh dưỡng hàng ngày, giải quyết việc làm, đặc biệt là các đối tượng thất nghiệp, phụ nữ, trẻ em, người tàn tật… Với cách chăn nuôi không cần nhiều vốn và kỹ thuật cao, dễ học, dễ làm, dễ truyền đạt, trong một thời gian nhất định, người chăn nuôi sẽ thu được sản phẩm. Chăn nuôi nhỏ lẻ còn góp phần giữ lại những đặc tính di truyền quý giá của nhiều giống loài có giá trị như: gà Ác, gà Ri, gà tre, lợn rừng… Chăn nuôi nhỏ lẻ cũng giữ được phẩm chất thịt, trứng mà chăn nuôi công nghiệp không có. Nhiều nhà hàng, khách sạn, quán ăn hiện yêu cầu sản phẩm được cung cấp phải là gia cầm, gia súc thả vườn, không sử dụng thức ăn công nghiệp. Chính những giá trị đó khiến chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn là bài toán hóc búa đối với các nhà quản lý trong quá trình thực hiện mục tiêu chuyển đổi từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung.

QUANG VIÊN