Ăn chay… ngày trăng không tròn ở Nha Trang

Khách thưởng thức món chay ở quán ăn Cô Tấm đường Hồng Bàng, Nha Trang.

Ăn chay ngày nay không còn giới hạn ở các tín đồ Phật giáo hay ở các tôn giáo khác; giờ đây ăn chay đã trở thành xu hướng chung, là nghệ thuật ẩm thực mới được nhiều người dân trên thế giới hướng tới. Ngoài lý do tôn giáo, ăn chay thật ra là ăn kiêng, một biện pháp chủ động để giữ gìn sức khỏe một cách khoa học. Chính vì thế, không như ngày xưa, thường người ta chỉ ăn chay trong ngày rằm, mùng một, giờ đây mọi người có thể ăn chay quanh năm. Các quán ăn chay ở Nha Trang không ngày nào vắng khách, kể cả khách Tây cũng tìm đến thưởng thức. Có quán còn được ghi tên vào guide - book (sách hướng dẫn du lịch)…

Không như nhiều người vẫn nghĩ, ăn chay mang tính kiêng khem, khắc khổ. Ngược lại, món chay là kết quả của sự thăng hoa trí tuệ trong nghệ thuật ăn uống, nó đòi hỏi rất nhiều tính sáng tạo của người đầu bếp. Cũng là rau củ nhưng họ có thể tạo ra rất nhiều món ăn khác nhau với những hương vị riêng. Còn nhớ trong buổi tiệc buffet chay lần đầu tiên được tổ chức ở khách sạn Yasaka-Saigon-Nhatrang trong mùa Vu lan năm ngoái, nhiều thực khách đã ngỡ ngàng vì sự đa dạng, hương vị hấp dẫn, bổ dưỡng và đẹp mắt của các món chay. Tiếc là những buổi tiệc như thế không được tổ chức thường xuyên để những người không thích ăn chay có dịp thưởng thức và hiểu thêm về tác dụng phòng bệnh của bữa cơm chay thanh tịnh. Theo Đông y truyền thống, ăn chay có tác dụng thanh bình vị (làm cho dạ dày yên ổn), kiện tỳ trường vị (làm cho mạnh lá lách và kích thích bao tử)…

Ở Nha Trang, quán ăn chay không nhiều, tất cả chỉ đếm trên đầu ngón tay. Điều lạ là tên các quán chay thường có chữ Thiên: Thiên Ý, Thiên Hương… hay chữ Lạc: An Lạc, Âu Lạc… Hầu hết những quán này đều bán dưới dạng cơm bình dân, nghĩa là thức ăn được chế biến sẵn và thường bán dưới dạng cơm dĩa. Giá mỗi dĩa cơm dao động từ 7.000 - 10.000 đồng nên các món ăn cũng không có gì đặc sắc. Buổi sáng, các quán còn có thêm các món: phở, bún, mì hay các loại bánh để thực khách dùng điểm tâm. Bên cạnh các món ăn thông thường được chế biến từ rau, củ, đậu, nhiều quán còn có những món chay “thời thượng” nhập khẩu từ Đài Loan hay sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh như: nem, mực, lạp xưởng, chả lụa, cá, tôm, gà…

Với những người lần đầu tiên đi ăn chay, chắc hẳn sẽ ngạc nhiên vô cùng khi thấy thực đơn của các quán chay mà cũng có cá thu xốt cà, mực xào hay cá hấp… Và bạn sẽ còn ngạc nhiên hơn khi thấy những con tôm nhỏ nhắn đỏ hồng không khác gì tôm thật nằm trong dĩa gỏi, món mực xào có mùi mực đặc trưng không lẫn vào đâu được, còn lát cá thu thì giống như thật với lõi xương ở giữa và lớp da màu đen nhạt bao quanh… Thời gian đầu, những món chay có tên gọi… rất mặn này được thực khách ưa chuộng vì lạ, song giờ đây sở thích ấy cũng phai nhạt dần, đặc biệt khách du lịch nước ngoài không bao giờ ăn các loại thực phẩm chay này. Họ chỉ yêu thích những món ăn được chế biến từ đậu hũ mềm mại, đậm đà cùng rau và nấm tươi ngon. Chắc vì lẽ đó mà quán chay Âu Lạc (28C Hoàng Hoa Thám, Nha Trang) được nhiều khách nước ngoài tìm đến và được ghi vào guide - book. Anh Toàn - chủ quán cơm chay Âu Lạc cho biết: “Tôi cũng không hiểu vì sao quán ăn của tôi lại được ghi tên vào cuốn sách ấy. Thực đơn của quán rất đơn giản, chỉ khi nào có khách đặt tôi mới nấu những món cầu kỳ. Tôi cũng không có bí quyết đặc biệt gì, chỉ dùng thực phẩm thật tươi, sạch và tuyệt đối không dùng phụ gia”. Những ngày rằm hay vào dịp lễ khách đông, anh Toàn thường phải đi chợ nhiều lần trong ngày để chọn thực phẩm tươi, dùng hết trong ngày. Những người khách nước ngoài thích đến quán của anh vì bao giờ anh cũng để họ tự chọn món ăn mình yêu thích. Món “ruột” được nhiều người ưa thích ở đây là món tôm ram. Món ăn được chế biến từ đậu xanh hầm chín, xay nhuyễn trộn chung với khoai lang mật rồi cuốn với bánh tráng chiên giòn, sau đó nhúng qua một lớp nước xốt đặc biệt. Chỉ đơn giản vậy nhưng món ăn này rất ngon, có vị ngọt thơm, dẻo lại giòn tan, màu sắc tự nhiên, ăn hoài không ngán. Anh Toàn kể: “Đây là một món ăn rất đơn giản do tôi tự nghĩ ra theo yêu cầu của khách, vì tôi không thích dùng thực phẩm chế biến sẵn”.

Món gà quay... chay, trông chẳng khác gì gà thật.

Một quán chay khác cũng khá nổi tiếng ở Nha Trang là quán Cô Tấm trên đường Hồng Bàng. Đây là một địa chỉ được nhiều người tìm đến khi có nhu cầu tiếp khách bằng cơm chay. Các nhà hàng, khách sạn cũng thường chọn địa điểm này để giới thiệu cho du khách. Không gian của quán tuy nhỏ nhưng cách bày biện trang nhã, mang đậm chất  thiền. Quán nhỏ nên trong ngày rằm, dịp lễ… bạn sẽ phải đợi rất lâu nếu không đặt chỗ trước. Thực đơn của quán phong phú với hơn 40 món ăn, từ món khai vị như đậu hũ non chiên xù, bông cải chiên giòn đến các món chính: cua chiên xù, cá vàng hấp, mì Ý xào kiểu Thái, mì sợi xào hải sản, các món cơm, lẩu và gần 10 loại gỏi… Quán không chế biến sẵn mà chỉ nấu khi khách gọi món. Chính vì thế, các món ăn ở đây đều luôn nóng sốt và thơm ngon. Ông Lê Văn Đệ - chủ quán cho biết: “Vệ sinh an toàn thực phẩm là vấn đề mà quán Cô Tấm luôn đặt lên hàng đầu. Do vậy, từ việc lựa chọn nguyên liệu đến chế biến, tất cả đều hết sức kỹ lưỡng để giữ cho món ăn vừa thanh, vừa có vị mới hấp dẫn thực khách”. Những món ăn được ưa chuộng nhất ở quán ăn này là món gỏi gà, cơm chiên Cô Tấm, bánh xèo gạo lứt, lẩu Thái Lan… Gỏi gà ở đây là căn xé sợi trộn với rau răm và hành tây. Ông Đệ giải thích: “Lâu nay, người ta cứ nghĩ ăn chay là không được ăn hành, nhưng thực ra hành cũng là thực vật, rất tốt cho sức khỏe”. Ở quán Cô Tấm, các loại thức ăn chay chế biến sẵn cũng được dùng rất hạn chế, thỉnh thoảng chỉ được điểm vào để tạo cảm giác gần gũi cho những thực khách lần đầu thay đổi khẩu vị từ mặn sang chay. Ông Đệ có ý định tìm một địa điểm thoáng đãng và thanh tịnh để phát triển quán ăn Cô Tấm thành một nhà hàng cơm chay đúng nghĩa theo xu hướng hiện nay, đó là ngày càng có nhiều người ăn chay, trong đó có những ngôi sao ca nhạc, diễn viên điện ảnh, người mẫu nổi tiếng trên thế giới, nhiều tổ chức bảo vệ môi trường kêu gọi ăn chay, không sát sinh để bảo vệ môi trường…

Nếu muốn ăn chay trong một không gian tĩnh lặng của chốn thiền, khách có thể đến quán Thiền Duyệt nằm trong khuôn viên chùa Long Sơn hoặc đến các chùa trong ngày rằm hay mùng một. Thông thường sau những bữa cơm cúng ngọ, nhà chùa bao giờ cũng sẵn lòng mời khách thập phương cùng thưởng thức bữa cơm chay. Và chắc chắn bạn sẽ được thưởng thức những bữa cơm chay ngon tuyệt do chính tay các vị sư, các ni cô chế biến - những đầu bếp cự phách và am hiểu về nghệ thuật ăn chay.

BÍCH KHUÊ