Đổi mới doanh nghiệp Nhà nước - Chủ động để hội nhập

Đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm được Công ty Cổ phần Nước khoáng Khánh Hòa chú trọng.

Hơn 15 năm thực hiện sắp xếp, chuyển đổi doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), Khánh Hòa đã có kế hoạch để hoàn thành mục tiêu đề ra. Phần lớn những DN đã được sắp xếp đều hoạt động có hiệu quả, sẵn sàng bước vào môi trường hội nhập. Tuy nhiên hiện nay, vẫn còn những đơn vị như thể bị trói chân vì không biết đi về hướng nào…

Tại Khánh Hòa, việc đổi mới và sắp xếp DNNN khá thành công. Qua 3 đợt sắp xếp, số lượng DNNN đã giảm từ 140 DN (năm 1990) xuống còn 14 DN (sau năm 2005). Vận dụng tình hình thực tế, địa phương đã chủ động giúp các đơn vị nâng cao vai trò tự chủ hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD); giúp DN có khả năng quyết đoán trong nền kinh tế thị trường. Điều đó đã thành công thông qua sự trưởng thành, làm ăn hiệu quả ở từng DN. Qua 36 DN đã chuyển đổi hoạt động trên 1 năm, cho thấy: bình quân doanh thu tăng gần 1,4 lần so với trước chuyển đổi; nộp ngân sách tăng hơn 1,4 lần; lợi nhuận sau thuế tăng trên 2,3 lần; cổ tức đạt bình quân trên 16,8%/năm. Nhiều DN sau chuyển đổi đã có mức cổ tức đạt 100%/năm… Sự khởi sắc đó đã tạo ra động lực mới trong SXKD, nâng cao tinh thần trách nhiệm của cổ đông và người lao động (NLĐ) đối với DN. Các DN cũng chủ động tiết kiệm chi phí quản lý, nâng cao năng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm… Nhiều DN mạnh dạn đầu tư mua sắm trang thiết bị, đổi mới công nghệ, mở rộng ngành nghề, tăng cường liên doanh, liên kết, học hỏi kinh nghiệm SXKD để nâng cao hiệu quả hoạt động. Điển hình có: Công ty Cổ phần Chế biến lâm - thủy sản, Công ty Cổ phần Chế biến thủy sản Nha Trang (F17), Công ty Cổ phần Phụ liệu may, Công ty Cổ phần Nước khoáng Khánh Hòa… Sự thành công của các DN này từng bước góp phần tô điểm thêm diện mạo và nâng cao vị thế cạnh tranh của các loại hình DN địa phương.

Có thể nhận thấy trước đây, khi có chủ trương sắp xếp lại DNNN, phần lớn các DN và cơ quan quản lý trực tiếp đã không đồng tình. Bởi lẽ, trong chừng mực nào đó, quyền hạn và uy thế của các thành phần này bị giảm dần. Mặt khác, các DN lại không muốn tự chủ, tự chịu trách nhiệm với nguồn vốn. Sự trì trệ của một vài DN làm ăn không hiệu quả kéo dài cũng chính từ những vấn đề trên… Việc kiên quyết sắp xếp, chuyển đổi hình thức hoạt động DN của địa phương đã từng bước minh chứng: hiệu quả SXKD của DN sẽ tăng cao một khi trách nhiệm gắn liền với đồng vốn mà NLĐ, nhà đầu tư bỏ ra. Vì thế, các DN hoạt động có hiệu quả hay không, hoặc năng lực của người quản lý DN có giỏi hay không đều được thể hiện khi không còn bao cấp của Nhà nước.

Trong quá trình tạo “sức đề kháng với môi trường mới”, bên cạnh các DN làm ăn hiệu quả vẫn còn nhiều DN hoạt động SXKD kém. Ngoài nguyên nhân khách quan do biến động của tình hình thị trường thế giới, việc quản lý, lập kế hoạch SXKD cũng thể hiện rõ. Tính đến năm 2005, có 10 DN tỷ lệ cổ tức dưới 10% (chiếm 28% số lượng DN đã chuyển đổi); trong đó, có 6 DN có tỷ lệ cổ tức chưa đến 7% (mức cổ tức này thấp hơn lãi suất tiền gửi). Ngoài ra, có 4 DN không hề có cổ tức (chiếm 13%). Những DN nói trên sẽ làm cho những DN chuẩn bị chuyển đổi luôn phập phồng lo âu…

Nói như thế, nhưng thế mạnh của việc sắp xếp, chuyển đổi DNNN vẫn là làm cho các DN chủ động hơn trong hoạt động SXKD. Nếu như những năm trước, việc chuyển đổi mô hình hoạt động là áp lực thì hiện nay, thuận lợi đã gần kề. Bởi lẽ, tính từ ngày 1-7-2006, Luật DN năm 2005 có hiệu lực, các DN ở mọi thành phần kinh tế đều bình đẳng. Do vậy, những DN đã chuyển đổi trước sẽ có nhiều thời gian hơn để chuẩn bị hội nhập; đồng thời có thêm thời gian chuẩn bị và kinh nghiệm trong việc lựa chọn mục tiêu SXKD. Trong khi đó, các DNNN sẽ phải loay hoay thích nghi dần với sự bình đẳng DN. Theo ông Vương Đình Nuôi - Phó Trưởng Ban Đổi mới và Phát triển DN tỉnh Khánh Hòa: “Tiếng là DNNN, nhưng phần vốn ngân sách trong các DN không lớn (chỉ khoảng 1/3 vốn DN). Muốn hoạt động SXKD, các đơn vị phải huy động vốn bằng nhiều cách như: vay ngân hàng, phát hành cổ phiếu trên thị trường, phát hành trái phiếu qua thị trường chứng khoán…” Vì thế, khi thực hiện Luật DN các DNNN vẫn phải nỗ lực.