Vụ mùa năm 2004, người trồng xoài ở thị xã Cam Ranh bội thu, nhưng giá xoài “chưa bao giờ thấp hơn thế”. Nỗi buồn chưa nguôi thì mùa xoài 1 năm sau đó...
 |
| Anh Diệp Thế Thanh đang giải thích tác hại của bệnh thán thư đối với cây xoài. |
Vụ mùa năm 2004, người trồng xoài ở thị xã Cam Ranh bội thu, nhưng giá xoài “chưa bao giờ thấp hơn thế”. Nỗi buồn chưa nguôi thì mùa xoài 1 năm sau đó, khi giá xoài nằm ở mức tạm chấp nhận được thì đợt nắng hạn “lịch sử” năm 2005 lại khiến cây xoài cho trái to chỉ bằng… trái cóc. Chán nản, vụ xoài năm nay, nhiều người dân đã “bỏ rơi” vườn xoài của mình mặc cho sâu bệnh hoành hành. Sản lượng xoài năm nay may ra chỉ bằng 1/3 năm trước.
° Xoài mất mùa:
Nếu như thị xã Cam Ranh là vùng trọng điểm về cây xoài của tỉnh Khánh Hòa, thì loại cây trồng này ở xã Cam Hải Tây được coi là cây trồng chủ lực. Trong số 3.100 ha xoài vụ mùa năm 2006 của thị xã Cam Ranh, xã Cam Hải Tây có trên 1.200 ha.
Anh Diệp Thế Thanh, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Cam Hải Tây cho biết: “Vụ mùa 2006 bắt đầu từ tháng 12-2005, thời điểm cây xoài chuẩn bị ra hoa, kết quả. Đúng thời điểm này, một đợt sâu lông nhiều chưa từng thấy đã ăn hết hoa, lá non, khiến xoài không đậu quả. Nguyên nhân của đợt sâu này là do “dư âm” của đợt nắng hạn trước đó. Đa số người dân đành chờ xem thời tiết có thuận lợi hay không? Hoa xoài có ra nhiều hay không? Rồi mới quyết định sẽ đầu tư. Tuy nhiên, cây xoài lại cần đầu tư chăm sóc, bón phân, tưới tiêu, phòng trừ sâu bệnh… trước khi ra hoa. Có như vậy xoài mới không bị sâu phá hoại, nhưng qua mấy mùa thất bại, người dân sợ đầu tư thêm sẽ thua lỗ. Hơn nữa, không ít gia đình đã kiệt vốn”.
Chúng tôi đến một vườn xoài bạt ngàn gần Quốc lộ 1A. Những gốc xoài ở đây bằng 2 người ôm, xum xuê cành lá và… sâu lông, tuyệt nhiên không thấy quả nào, dù đã vào thời điểm cây xoài cho quả non. Anh Thanh cho biết: “Thời gian này sâu đã hóa thành bướm, nên còn lại ít, với lại hoa xoài đâu nữa mà ăn. Cách đây vài tháng sâu lông nhiều lắm, nếu rung mạnh cành xoài, thì trên 1m2 đất sẽ lượm được khoảng 1 lon sữa bò sâu lông, nhiều như thế chẳng cây nào chịu nổi. 90% xoài vùng này hầu như không có trái. Hầu hết do bị sâu lông và rầy bông xoài (rầy nhảy) tấn công. Loại rầy này chích hút ở hoa và đọt lá non làm cho hoa và lá non khô héo, nếu ra trái cũng dễ rụng trái non. Đồng thời xoài còn bị bệnh thán thư - một loại bệnh làm cho lá, hoa và trái xoài bị khô rụng. Ở Cam Hải Tây chỉ có khoảng 30% hộ dân chăm sóc diệt trừ sâu, bệnh nên tầm ảnh hưởng không đáng kể, còn lại coi như mất trắng”. Quả thật, những cây xoài cho năng suất hàng tấn quả giờ chỉ còn cành và lá, nhưng cành lá cũng không được nguyên vẹn, xanh tốt.
° Vẫn còn lối ra:
 |
| Sâu lông là tác nhân chính khiến cây xoài không có quả trong mùa vụ này. |
Sự “thờ ơ” của người dân đối với vườn xoài của mình một phần vì đầu tư chăm sóc không có lời, thậm chí ngay cả nước tưới cũng không có. Hơn nữa, trong 1.200 ha xoài của xã Cam Hải Tây thì giống xoài Tây chiếm 1.050 ha, giống xoài này hiện không còn phù hợp với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng nơi đây nữa vì khả năng chống chịu bệnh kém, năng suất thấp. Riêng 150 ha xoài cát Bồ Trắng và xoài cát Hòa Lộc đều cho sản lượng cao và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn giống xoài Tây. Vụ mùa năm 2005, giá xoài cát Hòa Lộc ở mức 6.000 - 8.500 đồng/kg, còn giá xoài cát Bồ Trắng 10.000 - 14.000 đồng/kg, giống xoài này cho năng suất rất cao, có cây cho trên 1 tấn quả, lại ít bị sâu bệnh. Tuy nhiên, để chuyển đổi giống cây trồng, số vốn mà người dân bỏ ra không phải là nhỏ. Nhiều hộ dân sau mấy vụ xoài thất bát, đồng vốn đã cạn kiệt. Có lẽ phương án khoanh nợ đọng và cho nhân dân tiếp tục vay vốn đầu tư giống là điều nên áp dụng trong lúc này.
Hiện nay, không chỉ Cam Hải Tây, mà hơn 5.000 ha xoài trong tỉnh Khánh Hòa đều cần chuyển đổi giống, bởi phần lớn diện tích xoài hiện nay đang điêu đứng vì sâu bệnh. Ngoài sâu lông, cây xoài còn phải chống chọi với bệnh thán thư, một loại bệnh đang có chiều hướng bùng phát mạnh trong thời gian gần đây. Theo Phòng Kinh tế thị xã Cam Ranh, năng suất bình quân vụ xoài năm 2005 đạt 2,5 tấn/ha, tổng sản lượng đạt 7.750 tấn quả. Tuy nhiên, vụ xoài năm nay năng suất rất có thể chỉ còn 1 tấn/ha. Với sản lượng này, số tiền bán xoài chưa đủ chi phí nước tưới. Hướng của địa phương là sẽ chuyển diện tích xoài Canh Nông kém hiệu quả sang giống xoài chất lượng cao như: xoài cát Hòa Lộc, xoài cát Bồ Trắng… ở những nơi có điều kiện nước tưới.
Về vấn đề nước tưới cho xã Cam Hải Tây, Ông Nguyễn Dương, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: “Hệ thống kênh cấp 3 dẫn nước từ kênh chính Nam về xã hiện sắp hoàn thành, xã sẽ xin đầu tư xây dựng thêm một kênh dẫn nước nữa. Bên cạnh đó, UBND xã đang có tờ trình xin hỗ trợ từ Trung tâm Khuyến nông tỉnh về giống xoài mới và giống đậu tương xen canh. Vừa qua, Hội Nông dân xã đã mời cán bộ Bảo vệ thực vật thị xã và Trung tâm Khuyến nông tỉnh tổ chức 2 buổi phổ biến cho bà con nông dân về phương pháp phòng trừ sâu, dịch bệnh”.
Như vậy, về lâu dài, việc chuyển đổi giống xoài có năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt là hướng đi thích hợp ở Cam Ranh. Còn hiện nay, người dân đang “lực bất tòng tâm” mặc cho sâu bệnh phá hoại vườn xoài của mình.
HỒNG ĐĂNG
