Khó khăn còn đến bao giờ?

Có rất nhiều lý do khiến kinh tế nông thôn (KTNT) chưa thật sự phát triển. Để thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) nông nghiệp...

Kỳ 3: TÌM ĐÂU RA “CHẤT LƯỢNG NHÀ NÔNG”?

Hiện nay, lao động nông thôn rất cần có trình độ để tiếp cận công nghệ mới (Hàng thủ công mỹ nghệ ở HTX Vĩnh Phước).

Có rất nhiều lý do khiến kinh tế nông thôn (KTNT) chưa thật sự phát triển. Để thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH-HĐH) nông nghiệp, nông thôn, các Hợp tác xã (HTX) và lao động nông thôn cần có kiến thức nhất định. Thế nhưng đến nay, ngoài nguồn nhân lực già cỗi có trình độ hạn chế, ít nhạy bén ở các HTX thì việc tìm kiếm lực lượng hậu bị lại rất khó khăn.

° MÔ HÌNH “BA CÂY CHỤM LẠI…”

Từ sự hoạt động không hiệu quả của rất nhiều HTX và đầu ra của sản phẩm bấp bênh đòi hỏi các ngành nghề từ nông - công - thương ở nông thôn phải liên kết lại để phát triển. Đây mới chỉ là bước khởi đầu nhỏ lẻ ở một số HTX nhưng đã có sự khởi sắc, giúp người nông dân có thu nhập ổn định.

Mô hình liên doanh liên kết này đã được nhiều HTX tại Ninh Hòa khởi xướng. Từ một đơn vị chuyên sản xuất các sản phẩm mây tre lá, HTX Thủ công mỹ nghệ (TCMN) xuất khẩu Vĩnh Phước đã tận dụng được rất nhiều nhân lực tại các HTX nông nghiệp (HTXNN) khác trong huyện. Đây là một trong những phương thức liên kết các HTX để giải quyết việc làm cho xã viên (XV) lúc nông nhàn; tận dụng các sản phẩm ở địa phương như: lá buông, bẹ chuối, lục bình… để sản xuất sản phẩm xuất khẩu. Hiện tại, đơn vị đã liên kết với 7 HTXNN để giải quyết gần 4.000 lao động nhàn rỗi với mức thu nhập bình quân từ 250.000 - 300.000 đồng/người/tháng…

Ngoài ra, Liên hiệp HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp (SXKDDVTH) Ninh Hòa cũng đang khởi sắc. Tuy hoạt động chưa lâu nhưng Liên hiệp HTX đã đảm nhận được vai trò chế biến, tiêu thụ sản phẩm cho các HTX thành viên từ các mặt hàng: tiểu thủ công nghiệp, muối I-ốt, lúa, gạo đến sản xuất nước tinh khiết, kinh doanh nhà nghỉ cùng các dịch vụ nông nghiệp khác để giải quyết đầu ra cho hàng ngàn nông hộ ở trong và ngoài các HTX. Hiện nay, ở Diên Khánh, các HTX cũng bước đầu phối hợp với một số cơ sở sản xuất hàng TCMN để tạo thu nhập cho XV… Theo ông Nguyễn Văn Ái: Những chuyển biến trên đã khẳng định được một bước nhận thức mới của cán bộ HTX và XV trong vai trò thúc đẩy phát triển KTNT. Nếu trước khi có Nghị quyết Trung ương 5, vai trò các HTX bị lu mờ thì nay, những HTX kiểu mới đang bắt đầu hình thành và phát triển.

° BĂN KHOĂN “CHẤT LƯỢNG NHÀ NÔNG”

Sự liên kết của các HTX là hướng đi đúng để phát triển KTNT. Song, ở nhiều địa phương, chính quyền còn can thiệp sâu vào công việc nội bộ của các HTX. Hiện tại đã có luật và các văn bản thi hành nhưng nhiều cán bộ quản lý HTX vẫn thụ động, không dám thực hiện các dịch vụ mới khi chưa có ý kiến chỉ đạo trực tiếp của chính quyền cơ sở. Đội ngũ cán bộ quản lý các HTX và người lao động nông thôn hiện rất hạn chế về năng lực cũng như khả năng nhạy bén tiếp cận với cơ chế thị trường và những tiến bộ khoa học kỹ thuật. Riêng cán bộ quản lý HTX, có nhiều người đã công tác lâu năm nhưng chưa qua đào tạo. Trong 224 cán bộ quản lý các HTX nông - ngư nghiệp, có đến 25% chưa qua đào tạo; 49% trình độ sơ cấp; 18,5% trung cấp, cao đẳng; 7,5% có trình độ đại học tại chức. Trong khi đó, Liên minh HTX tỉnh là một đơn vị đóng vai trò quan trọng để giúp các HTX và các doanh nghiệp ngoài quốc doanh phát triển thì cũng chỉ tổ chức đào tạo ở mức cầm chừng qua các lớp học ngắn ngày, không đáp ứng được yêu cầu thực tế, làm cho các HTX phải hoạt động mò mẫm. Bên cạnh đó, việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý HTX năm 2005 theo đề án của Chính phủ phê duyệt nhằm sát hạch, cấp chứng chỉ cho Chủ nhiệm, Kế toán trưởng và Trưởng Ban kiểm soát vẫn chưa thấy chuyển động.

Về phía người lao động nông thôn, do nhiều trường hợp canh tác tự phát nên khả năng làm ăn ổn định trên mảnh đất của mình còn rất hạn chế. Mặt khác, người lao động có trình độ, đủ tiêu chuẩn để đáp ứng việc làm ở các doanh nghiệp vùng nông thôn vẫn còn nan giải, làm cho sự phát triển KTNT gặp không ít khó khăn. Theo ông Lương Công Vân - Giám đốc Liên hiệp HTX SXKDDVTH Ninh Hòa: “Muốn CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn, ngoài việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cần có kế hoạch nâng cao trình độ dân trí, phải mở mang được tầm nhận thức của nông dân. Thực tế hiện nay, lao động nông thôn dư thừa nhưng tìm người lao động theo tiêu chuẩn lại rất khó”.

Ngoài những khó khăn trước mắt, về lâu dài để tìm ra được nguồn cán bộ HTX lại là vấn đề không đơn giản. Ông Lê Văn Hùng - Chủ nhiệm HTXNN Diên Lộc cho biết: “Thực trạng hiện nay, đa phần các HTXNN hoạt động ở mức trung bình, lương cán bộ chỉ đạt từ 200 đến 300 ngàn đồng/người/tháng cho nên không ai muốn vào làm việc trong HTX. Đó là chưa nói đến con em cán bộ, XV có trình độ cao đẳng, đại học lại càng không muốn vào HTX làm việc. Nếu không có giải pháp kịp thời thì chắc chắn các HTX sẽ không thể tồn tại bền vững…”

Vấn đề đang tồn tại nhiều năm nay là đầu ra cho sản phẩm ở nông thôn. Muốn làm được điều đó phải xây dựng được đội ngũ cán bộ làm KTNT thật sự nhạy bén, vững mạnh về mọi mặt. Bên cạnh đó, các ngành chức năng cần có kế hoạch nâng cao tầm nhận thức và tư duy nhà nông để giải quyết vấn đề: sản xuất cái gì, tổ chức tiêu thụ như thế nào để tránh sự tự phát. Những vấn đề được nêu trên không phải trách nhiệm của riêng ai mà phải có mối liên kết 5 nhà: nhà quản lý - nhà băng (ngân hàng) - nhà nông - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp (người tiêu thụ sản phẩm) nếu thật sự muốn phát triển KTNT.

ĐẠI HẢI