Đi lên từ nội lực

Khởi nghiệp từ nguồn nguyên liệu là những loại cây không thật sự được nhiều người quan tâm, Hợp tác xã (HTX) Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu (TCMNXK)...

Mặt hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu của HTX Vĩnh Phước.

Khởi nghiệp từ nguồn nguyên liệu là những loại cây không thật sự được nhiều người quan tâm, Hợp tác xã (HTX) Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu (TCMNXK) Vĩnh Phước (gọi tắt là HTX Vĩnh Phước) - huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa đã khẳng định sự vượt trội của mình trong việc tìm nguyên liệu sản xuất những sản phẩm mà giá trị của nó được tính bằng đô la. Trước sự thăng trầm của mô hình kinh tế tập thể, HTX Vĩnh Phước đã tự mình tìm hướng đi và đứng vững trên thị trường thế giới.

Năm 1978, Tổ hợp Nguyên Lập ra đời. Ngày đó, cơ sở chuyên sản xuất các mặt hàng đan lát truyền thống mà nguồn nguyên liệu lấy từ cây dứa và lá buông. Tổ hợp do một số đảng viên hưu trí và những người dân địa phương có tay nghề đan lát thành lập. Sản phẩm ban đầu chỉ là một số mẫu đơn giản như: giỏ, mũ… xuất khẩu sang các nước thuộc Liên Xô cũ. Ngày mới hoạt động, Tổ hợp Nguyên Lập có khoảng 50 người tham gia góp vốn, không có mặt bằng, tổ hợp phải đặt cơ sở tại nhà một thành viên ở xã Ninh Đa. Năm 1980, tổ hợp đăng ký chuyển đổi thành HTX Mây tre lá Vĩnh Phước và tập hợp được 120 xã viên. Vốn góp ban đầu của mỗi xã viên là 20 ngàn đồng. Có vốn, đơn vị thuê 3 phòng học tại trường Bồ Đề (thị trấn Ninh Hòa) làm nhà kho và văn phòng giao dịch. Sau một thời gian hoạt động, đại hội xã viên đã chuyển đổi mức đóng cổ phần lên 40 ngàn đồng/cổ đông. Lúc này, HTX vẫn hoạt động theo cơ chế bao cấp nên gặp nhiều khó khăn về nguồn nguyên liệu sản xuất. Bởi nguồn nguyên liệu phụ thuộc vào người cung cấp; sản phẩm phụ thuộc vào người tiêu thụ. Tất cả các công đoạn trên đều được giao chỉ tiêu hàng tháng hoặc hàng quý nên nguyên liệu và sản phẩm rất hạn chế… Mặt khác, HTX chưa có nhiều sản phẩm mới, mức độ tay nghề của xã viên còn hạn chế…

Nhằm đáp ứng sản xuất, chinh phục các khách hàng khó tính, HTX đã xác định phải tăng hơn nữa mệnh giá cổ đông. Năm 1981, các thành viên HTX đề nghị tăng mệnh giá cổ đông lên 80 ngàn đồng/cổ đông, khẩn trương mở rộng sản xuất và kiên quyết bám trụ với nghề truyền thống này trong khi nhiều nơi trên cả nước hoạt động không mấy hiệu quả. Năm 1986, đơn vị gặp rất nhiều khó khăn bởi cơ ngơi chỉ là những trang thiết bị, máy móc thô sơ, quy mô sản xuất hạn hẹp, nguồn vốn ít ỏi. Điều này bắt buộc Ban Chủ nhiệm cùng tập thể xã viên tiếp tục huy động vốn bằng phương án nâng mệnh giá cổ đông lên 200 ngàn đồng, 400 ngàn đồng và rồi đến 1,2 triệu đồng/cổ đông để xây dựng đơn vị. Nhờ đó, đơn vị đã thuê được văn phòng, nhà kho khang trang để giao dịch và sản xuất tốt hơn.

Năm 1997, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa bắt đầu chi phối mạnh mẽ hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD), đơn vị đã mạnh dạn chuyển sang hoạt động theo Luật HTX trong lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp. Từ thời điểm này, HTX Vĩnh Phước đã xây dựng được một thương hiệu nổi tiếng. Sản phẩm làm ra lần lượt được xuất đi các nước như: Nhật Bản, Canada, Đức, Pháp, Ý, Hà Lan… Hoạt động theo Luật HTX, đơn vị đã thoát ra khỏi những ngày tháng làm ăn chật vật vì thiếu vốn, thiếu năng lực cạnh tranh; quy mô sản xuất đã tăng lên gấp nhiều lần. HTX đã tìm tòi sử dụng tất cả các loại nguyên liệu có thể sản xuất được mặt hàng TCMN đáp ứng cho khách hàng. Những nguyên liệu như: lá buông, lá dứa, cói, mây, tre… ngày trước chỉ mua ở trong tỉnh thì nay đơn vị đặt mua rộng rãi ở hầu hết các tỉnh Nam Trung bộ, Nam bộ và Tây Nguyên để đáp ứng đủ cho sản xuất.

Cùng với việc phát triển vùng nguyên liệu, đơn vị tiếp tục đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất và đào tạo tay nghề cho công nhân. Vì vậy, giờ đây, sản phẩm của HTX Vĩnh Phước khá đa dạng và phong phú. Đơn vị trở thành HTX lớn mạnh trong lĩnh vực hàng TCMNXK đầu tiên tại Khánh Hòa. Sản phẩm của đơn vị đã có mặt ở hơn 30 quốc gia trên thế giới và bước đầu thâm nhập vào thị trường Mỹ vốn được xem là khó tính. Để đảm bảo tính cạnh tranh bền vững, HTX Vĩnh Phước đã bảo vệ thành công thương hiệu của mình với nhiều sản phẩm được các khách hàng lựa chọn hợp đồng sản xuất độc quyền (có những sản phẩm chỉ bán độc quyền cho một khách hàng).

Liên tục một thời gian dài đầy chông gai thử thách, giờ đây, HTX Vĩnh Phước đã thực sự lớn mạnh. Mỗi lần chứng kiến sự đổi thay của mình, đơn vị lại một lần điều chỉnh tăng thêm mệnh giá cổ đông để nâng cao dần nguồn vốn nên đến nay, mệnh giá cổ phần của đơn vị đã đạt 4 triệu đồng/cổ phần. Từ một tổ hợp 50 người với vốn góp nhỏ nhoi, đến nay, HTX Vĩnh Phước đã ổn định với 141 xã viên, 677 cổ đông với tổng tài sản gần 3 tỷ đồng, vốn kinh doanh gần 7,7 tỷ đồng (gấp gần 20 lần so với vốn ban đầu). Đơn vị đã giải quyết việc làm ổn định cho 4.500 lao động với mức lương bình quân 500 ngàn đồng/người/tháng… Đơn vị đã thành lập 4 chi nhánh HTX và 20 cơ sở sản xuất vệ tinh nằm trải đều ở các khu vực trong huyện nhằm cung cấp đúng, đủ sản phẩm cho các đơn đặt hàng có số lượng lớn. Xác định hoạt động lâu dài và mở rộng sản xuất phải gắn liền với nguồn nguyên liệu ổn định, HTX đã thành lập dự án khôi phục và bảo tồn vùng nguyên liệu tại địa phương. Ngoài ra, đơn vị đang sản xuất nhiều mặt hàng từ những nguyên liệu mới như: lục bình, bẹ chuối, dừa… để đa dạng hóa sản phẩm. Ông Nguyễn Văn Phúc - Phó Chủ nhiệm HTX Vĩnh Phước cho biết: “Sự thành công hôm nay của đơn vị là nhờ sự đoàn kết, nhất trí cao của một tập thể năng động, luôn tìm tòi học hỏi. Chúng tôi đã có những bước đi vững chắc để đạt mục tiêu: doanh thu năm sau cao hơn năm trước và giải quyết thêm nhiều việc làm cho người lao động. Đơn vị đang phấn đấu đầu tư thêm nhiều nhà xưởng mở rộng sản xuất, tập trung xuất khẩu trực tiếp sản phẩm đến các nước: Pháp, Thụy Điển, Hà Lan, Nhật…”.

Ngoài những thành công về hoạt động SXKD, HTX Vĩnh Phước còn là đơn vị luôn chú ý đến hoạt động từ thiện xã hội, xóa đói giảm nghèo. Từ nguồn kinh phí được trích từ quỹ phúc lợi, 5 năm qua, đơn vị đã đóng góp hơn 150 triệu đồng cho công tác từ thiện.

Với những nỗ lực của mình, HTX Vĩnh Phước trở thành một trong những điển hình tiêu biểu trong phong trào kinh tế tập thể của tỉnh. Từ năm 1999 đến 2004, đơn vị luôn hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ Nhà nước và chế độ chính sách đối với người lao động. Năm 2003, UBND tỉnh đã cấp giấy chứng nhận: HTX TCMNXK Vĩnh Phước là một đơn vị đi đầu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ SXKD và chấp hành tốt chính sách, pháp luật Nhà nước. Nhiều năm liền, đơn vị được nhận bằng khen và cờ thi đua từ cấp tỉnh đến Trung ương. Đặc biệt, năm 2004 đơn vị đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Đơn vị đang được đề nghị Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới.

H.M