Sau 30 năm giải phóng, kinh tế Khánh Hòa phát triển vượt bậc

Từ một tỉnh nghèo, kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn, sau 30 năm giải phóng, Khánh Hòa (KH) đã phát triển vượt bậc, trở thành tỉnh giàu vào loại nhất nhì khu vực miền Trung và Tây Nguyên...

° Từ chủ trương đúng

Dây chuyền sản xuất nước yến 2.500 sản phẩm/giờ của Nhà máy Nước giải khát cao cấp yến sào (Công ty Yến sào Khánh Hòa).

Ngay sau ngày giải phóng, Đảng bộ tỉnh KH đã xác định phải chuyển đổi cơ cấu kinh tế, từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp, dịch vụ - du lịch. Và, gần đây khi hạ tầng đã phát triển, lợi thế đã rõ ràng, tỉnh xác định lại cơ cấu mới theo hướng “dịch vụ - du lịch, công nghiệp và nông nghiệp…”. Với lợi thế là một tỉnh ven biển, có TP. Nha Trang nằm cạnh bờ biển xinh đẹp, đầy gió và nắng, tỉnh đã xác định phát triển mạnh nghề khai thác và nuôi trồng thủy sản, đầu tư cơ sở hạ tầng (CSHT) để Nha Trang trở thành thành phố du lịch có tầm cỡ quốc gia. Nghị quyết của đại hội Đảng bộ các nhiệm kỳ từ sau giải phóng, đặc biệt là từ khi có chính sách đổi mới của Đảng đã xác định cơ cấu kinh tế là công nghiệp, du lịch - dịch vụ, lấy công nghiệp làm trọng tâm, du lịch làm kinh tế mũi nhọn. Các đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XII, XIII, đặc biệt là khóa XIV nhiệm kỳ 2001 - 2005 đã quyết định nhiều chủ trương quan trọng mang tính định hướng lâu dài. Tỉnh đã đề ra nhiều biện pháp khắc phục những yếu kém trong xây dựng cơ bản; đẩy mạnh việc sắp xếp, cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước; duy trì kinh tế tập thể; phát triển mạnh kinh tế tư nhân, kinh tế trang trại; tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo hướng kinh tế thị trường định hướng XHCN có sự chỉ đạo và quản lý của Nhà nước; không ngừng hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; chú trọng đầu tư, liên doanh, liên kết với nước ngoài; xây dựng các chương trình kinh tế và dự án lớn. Tỉnh đã lần lượt xây dựng 15 chương trình kinh tế - xã hội (KT-XH) theo hướng chuyên sâu. Trong đó có các chương trình phát triển kinh tế biển, kinh tế du lịch, sản xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu, sản xuất mía đường, phát triển giống cây trồng vật nuôi, làm đường giao thông nông thôn, điện khí hóa nông thôn, xây dựng kênh mương và các công trình thủy lợi theo hướng kiên cố hóa, phát triển KT-XH miền núi, giải quyết việc làm cho người lao động, xóa đói giảm nghèo…

Đi đôi với không ngừng đầu tư chiều sâu, đổi mới thiết bị - công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị hàng hóa, tỉnh đã khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển. Tinh thần chỉ đạo của tỉnh là kinh tế phát triển nhanh nhưng phải bảo đảm tính bền vững, phát huy ý chí tự lực tự cường đi đôi với hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Phát triển kinh tế đi đôi với công tác phát triển Đảng, xây dựng chính quyền và các tổ chức chính trị vững mạnh.

° Đến những bước đi phù hợp

Để thực hiện chủ trương trên, KH đã thực hiện những bước đi phù hợp. Trước mắt là đầu tư CSHT, tạo điều kiện cho công nghiệp, du lịch - dịch vụ phát triển. Ngay từ năm 1996, tỉnh đã thực hiện Chương trình phủ điện nông thôn để tạo điều kiện cho nông thôn phát triển kinh tế theo hướng hiện đại. Thiếu kinh phí, tỉnh thực hiện phụ thu tiền điện ở thành thị để xây dựng công trình điện cho nông thôn. Có điện, các vùng nông thôn từng bước chuyển đổi cây trồng vật nuôi phù hợp theo hướng thâm canh, tăng năng suất. Đi đôi với điện khí hóa, kiên cố hóa kênh mương, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi ở nông thôn, định canh định cư ở miền núi, tỉnh đã tập trung đầu tư phát triển du lịch ở thành phố và các nơi có điều kiện, xây dựng khu công nghiệp tập trung Suối Dầu và các khu công nghiệp vừa và nhỏ ở Nha Trang, Cam Ranh, Diên Khánh, Vạn Ninh, Ninh Hòa.

Trong sản xuất nông - lâm nghiệp, những năm đầu tỉnh khuyến khích việc tận dụng đất đai trồng cây lương thực và cây công nghiệp, mở rộng sản xuất đi đôi với thâm canh nâng cao năng suất và sản lượng, phát triển kinh tế vườn rừng, phát triển cây lúa nước ở miền núi. Những năm sau này, tỉnh tiến hành quy hoạch lại đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, xác định cây trồng phù hợp từng loại đất. Ở lĩnh vực thủy sản, cùng với mở rộng ngư trường đánh bắt, khuyến khích đóng tàu thuyền có công suất lớn đánh bắt xa bờ, tỉnh đã khuyến khích phát triển nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm sú, tôm hùm và sản xuất tôm giống; từng bước triển khai có hiệu quả việc quy hoạch vùng nuôi thủy sản, thủy lợi hóa các vùng nuôi tập trung, ứng dụng khoa học công nghệ về giống, kỹ thuật nuôi để nâng cao chất lượng sản phẩm phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu. Tỉnh đã đặc biệt quan tâm xây dựng CSHT nghề cá như dự án chợ thủy sản Nam Trung bộ tại Nha Trang, dự án nuôi trồng tại xã Ninh Lộc (Ninh Hòa), khu du lịch hậu cần nghề cá ở Bắc Hòn Ông (Nha Trang). Các cảng cá ở Nha Trang, Cam Ranh, Vạn Ninh cũng được đầu tư mở rộng và phát triển. Trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp (CN-TTCN), tỉnh đã khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới thiết bị công nghệ đi đôi với phát triển cơ sở sản xuất mới, tận dụng lợi thế của địa phương về nguyên liệu, lao động, phát triển mạnh các nghề chế biến thủy sản, mía đường, hàng thủ công mỹ nghệ, sản xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu; tạo quỹ khuyến công từ nguồn ngân sách Nhà nước để hỗ trợ các cơ sở sản xuất CN-TTCN phát triển đúng hướng, khôi phục các làng nghề. Đi đôi với phát triển công nghiệp địa phương, tỉnh còn chú trọng khuyến khích đầu tư trong nước và nước ngoài vào địa phương, hợp tác với các tỉnh Ninh Thuận và Phú Yên tạo thành tiểu vùng kinh tế đa dạng, tạo thế vươn lên trong hội nhập khu vực và quốc tế. Đối với lĩnh vực dịch vụ - du lịch, tỉnh đã đặc biệt chú trọng đầu tư CSHT, xây dựng hệ thống nhà hàng, khách sạn, phát triển các điểm du lịch sinh thái, văn hóa, du lịch biển đảo, đồng quê; hình thành các khu vui chơi, nghỉ dưỡng để thu hút khách. Hiện nay, nhiều dự án phát triển du lịch quy mô lớn hiện đại mang tầm quốc gia ở Nha Trang, Cam Ranh, Vân Phong đang được hình thành.

° Kết quả và triển vọng

Chủ trương đúng và những bước đi phù hợp đã tạo cho kinh tế KH phát triển đa dạng và thu được kết quả to lớn. Từ một tỉnh nông nghiệp, kinh tế nghèo nàn, nay đã trở thành tỉnh công nghiệp, dịch vụ - du lịch phát triển. So với ngày đầu giải phóng, các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, TDTT… đều có những bước tiến dài. Chỉ so với năm 1989, bắt đầu thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, đến nay KH đã đạt kết quả to lớn trên tất cả các lĩnh vực. Tổng sản phẩm xã hội (GDP) trên địa bàn tỉnh tăng hàng năm gần 11%. Năm 2004 đạt gần 7.000 tỷ đồng, gấp 4,5 lần năm 1989. Thu nhập bình quân đầu người đạt 670 USD, tăng gần 5 lần. Đặc biệt là thu ngân sách tăng nhanh. Từ một tỉnh Trung ương phải trợ cấp ngân sách hàng năm trên dưới 40%, năm 1989 mới thu ngân sách chưa quá 60 tỷ đồng, đến năm 2000 KH đã thu vượt con số 1.000 tỷ, năm 2002 gia nhập câu lạc bộ những địa phương đạt 2.000 tỷ với số thu hơn 2.300 tỷ và năm 2004 thu trên 3.000 tỷ, gấp 53,4 lần năm 1989. Năm 2005, toàn tỉnh phấn đấu thu 3.300 tỷ đồng. Vốn đầu tư xây dựng CSHT ngày một tăng cao, năm 2004 chiếm 31% GDP, tăng hơn 4 lần, tạo điều kiện cho tốc độ đô thị nhanh, kinh tế phát triển mạnh. Tổng kim ngạch xuất khẩu hiện nay toàn tỉnh đạt gần 365 triệu USD, tăng 15 lần; giá trị sản xuất (GTSX) công nghiệp đạt xấp xỉ 7.500 tỷ, tăng 17 lần, luôn có mức tăng hàng năm trên dưới 20% và là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về lĩnh vực này. Các ngành công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản, thuốc lá, dệt may, phụ liệu may, cơ khí, điện tử đóng mới và sửa chữa tàu thuyền, khai thác chế biến khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng liên tục tăng trưởng. Hiện nay, có 49 dự án nước ngoài đã đầu tư vào tỉnh với tổng nguồn vốn đăng ký 377 triệu USD. Trong đó có dự án Nhà máy Tàu biển Hyundai - Vinashin lớn nhất khu vực Đông Nam Á đang hoạt động có hiệu quả. GTSX nông lâm nghiệp, thủy sản đều tăng cao. Nông nghiệp đã từng bước chuyển đổi cơ cấu giống, cây trồng vật nuôi hợp lý tạo năng suất ổn định theo hướng sản xuất hàng hóa và bước đầu đã hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả. Các ngành nuôi trồng và khai thác hải sản đều phát triển mạnh, sản lượng khai thác hàng năm đạt trên dưới 60.000 tấn hải sản các loại, tăng 2 lần so với năm 1990, diện tích nuôi trồng tăng 3 lần, hàng năm giá trị xuất khẩu hải sản chiếm từ 55 - 60% giá trị kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Đặc biệt, lĩnh vực dịch vụ - du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Doanh thu du lịch đạt gần 500 tỷ đồng, tăng hơn 22 lần, mỗi năm thu hút khoảng 700 ngàn lượt khách trong và ngoài nước, trong đó có hơn 211.000 lượt khách quốc tế. Sự kiện vịnh Nha Trang được kết nạp vào Câu lạc bộ các vịnh đẹp nhất thế giới là lợi thế “kéo” khách du lịch đến với KH ngày càng nhiều hơn.

Không chỉ có thế, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt quy hoạch Khu kinh tế vịnh Vân Phong đến năm 2020, biến nơi đây trở thành khu kinh tế tổng hợp đa ngành, là cảng trung chuyển Container quốc tế. “Có thể nói cả nước ta chưa có tỉnh nào có 3 vịnh Cam Ranh, Nha Trang, Vân Phong có nhiều lợi thế vào loại nhất nước như KH” - đó là lời khẳng định của ông Lê Xuân Thân, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Khánh Hòa mới đây với báo giới trong một cuộc họp giới thiệu về tiềm năng và hướng phát triển của tỉnh KH. Các khu kinh tế và du lịch Cam Ranh - Nha Trang - Vân Phong mang tầm cỡ quốc gia và khu vực chắc chắn sẽ là cơ hội tốt để kinh tế KH tăng tốc và cất cánh trong tương lai không xa.

BÁ HƯNG