Vì sao người dân không mặn mà với tiền kim loại?

Nhớ lại ngày đầu tiên phát hành tiền kim loại (TKL), ngân hàng (NH) nào cũng chật kín người dân đến đổi tiền kim loại với tâm trạng háo hức. Còn bây giờ, sau hơn một năm lưu hành, sự háo hức ấy không còn nữa, thay vào đó là sự ghẻ lạnh không đáng có…

Ở chợ, cả người bán lẫn người mua đều rất ngại nhận TKL. Những câu như: “Chị đừng thối lại tiền xu (TKL). Em không lấy đâu, nặng túi lại dễ đánh rơi” hoặc “Cô đưa tiền giấy cho tôi, tiền này (TKL) tôi không lấy đâu; khó phân biệt nên dễ đưa lầm cho khách lắm!”… luôn được các bà các cô thốt ra nếu đồng TKL được đưa ra chi trả. Thậm chí trong siêu thị, tại quầy tính tiền, nhiều khách hàng thà lấy viên kẹo còn hơn phải nhận thối lại những đồng kim loại mệnh giá 200 đồng hoặc 500 đồng. Lý giải điều này, nhiều người nói: Giữ tiền xu khó hơn tiền giấy, có khi đánh rơi lúc nào cũng không hay. Hơn nữa, mới sử dụng một năm mà đồng xu đã bị han gỉ, nhất là đồng xu mệnh giá 500 đồng, trông rất xấu xí, khó chịu, chưa kể các mệnh giá trông na ná như nhau nên rất dễ nhầm lẫn. Đáng sợ nhất là trẻ con trong nhà nhặt được tiền xu vô tình nuốt vào bụng phải cấp cứu….

Còn rất nhiều nguyên nhân, lý do mà mọi người đưa ra để kể tội TKL. Nhưng nguyên nhân cơ bản dẫn đến việc này là tâm lý quen sử dụng tiền giấy của người dân. Bên cạnh đó, tiền giấy mệnh giá nhỏ vẫn còn lưu hành song song. Sự háo hức được sở hữu đồng TKL hồi ngày đầu tiên NH Nhà nước Việt Nam phát hành chỉ là sự háo hức được sở hữu tiền mới. Vì thời điểm phát hành TKL gần Tết Âm lịch (Tết Giáp Thân) nên ai cũng muốn đổi để làm tiền mừng tuổi. Ngoài ra, theo một giám đốc NH, sau nhiều năm vắng bóng, sự xuất hiện trở lại của đồng TKL đã gây nên tâm trạng háo hức chứ không phải bắt nguồn từ nhu cầu chi tiêu thực sự trong nhân dân. Nhưng dù thực tế người dân không mặn mà với đồng TKL thì việc đưa đồng TKL vào lưu thông vẫn là việc làm cần thiết, phù hợp với quy luật lưu thông tiền tệ. Mặt khác, việc phát hành TKL còn có mục tiêu tiết kiệm chi phí phát hành tiền và giải quyết vấn đề môi trường. Thông thường chi phí sản xuất TKL cao hơn tiền giấy khoảng 2 đến 3 lần. Nhưng TKL có tuổi thọ từ 15 đến 30 năm, tùy theo loại vật liệu dùng để đúc tiền, trong khi đó tuổi thọ tiền giấy chỉ khoảng 1 - 2 năm. Qua các chỉ tiêu trên, có thể thấy việc sử dụng TKL sẽ tiết kiệm được rất lớn chi phí phát hành tiền. 

Hiện nay, ở nước ta, hình thức thanh toán tự động chưa được phát triển rộng rãi nhưng về lâu dài, khi các điều kiện cơ sở hạ tầng đủ đáp ứng các hoạt động thanh toán tự động thì TKL sẽ là phương tiện thanh toán chủ yếu ở các dịch vụ. Và, hy vọng TKL sẽ có vị trí trong “túi tiền” của người dân chứ không bị nhận sự ghẻ lạnh không đáng có như hiện nay.

NGUYỄN LÊ NGUYÊN