Trăn trở với ngày mai

Trong bức tranh toàn cảnh về kinh tế của huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, nghề nuôi trồng thủy sản (NTTS) được ghi nhận bằng những gam màu sáng. Việc nuôi trồng các loài thủy hải sản...

Những đìa nuôi tôm ở thôn Xuân Vinh, xã Vạn Hưng đang ngừng sản xuất.

Trong bức tranh toàn cảnh về kinh tế của huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, nghề nuôi trồng thủy sản (NTTS) được ghi nhận bằng những gam màu sáng. Việc nuôi trồng các loài thủy hải sản có giá trị góp phần giúp người dân nơi đây xóa đói giảm nghèo. Nhưng vài năm trở lại đây, nghề NTTS ở Vạn Ninh gặp rất nhiều khó khăn. Diện tích, sản lượng nuôi trồng giảm, chuyện tái nghèo đang bắt đầu diễn ra.

Khởi sắc một thời

Huyện Vạn Ninh có 100km bờ biển, với 44.000 ha diện tích mặt nước. Đây là điều kiện khá thuận lợi trong việc phát triển nghề NTTS. Trong nhiều năm qua, việc tăng trưởng ổn định, cùng với sự khởi sắc mạnh mẽ của các làng biển đã khẳng định được ưu thế của nghề nuôi trồng. Năm 1995, phong trào nuôi tôm sú ở đây phát triển khá rầm rộ. Thêm vào đó, giá trị kinh tế mà con tôm đem lại đã khẳng định sự chuyển đổi đúng đắn trong việc nuôi trồng ở Vạn Ninh. Hầu hết các địa phương có diện tích ao, đìa, đầm phá đều được tận dụng để mở rộng diện tích nuôi. Từ nuôi trồng nhỏ lẻ, đầu tư thấp đã chuyển sang nuôi theo hướng công nghiệp với số lượng lớn. Toàn huyện có trên 1.000 ha diện tích nuôi trồng. Các xã có diện tích nuôi trồng lớn là Vạn Thắng, Vạn Khánh, Vạn Hưng. Giai đoạn 1998 - 2001 có thể nói là những mùa vụ bội thu của những người nuôi tôm. Sản lượng nuôi thời kỳ này đã lên tới gần 2.000 tấn/năm với tổng thu khoảng trên 100 tỷ đồng. Nhiều gia đình đã giàu lên nhanh chóng. Bộ mặt nông thôn về cơ sở vật chất, đời sống người dân như được lột xác thay da.

Bấp bênh nuôi trồng

Nuôi tôm hùm lồng ở Vạn Thạnh (Vạn Ninh).

Từ năm 2001 đến nay, trên địa bàn huyện Vạn Ninh liên tục xảy ra những mùa vụ thất bát. Hàng trăm hộ dân đang lâm vào cảnh nợ nần chồng chất. Điều nghịch lý là bây giờ người dân nuôi tôm chỉ vì nợ. Không riêng gì ở địa bàn huyện Vạn Ninh, hầu hết các vùng nuôi tôm trong tỉnh đang cùng chung số phận. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này chính là chất lượng con giống không đảm bảo và do nuôi trồng tự phát, không quy hoạch chi tiết vùng nuôi... Phải chăng, điều này đã thể hiện rõ sự thiếu quan tâm, liên kết giữa các nhà quản lý, nhà khoa học và người nông dân.

Hiện nay, trên thị trường đang xuất hiện nguồn tôm từ Trung Quốc nhập vào với giá khá rẻ. Đây cũng là nguyên nhân khiến cho người nuôi tôm không có mấy lợi nhuận. Đầu ra vốn đã bấp bênh, thêm vào đó là giá thành hạ, trong lúc chi phí nuôi lại quá cao. Năm 2004, sản lượng tôm sú của toàn huyện Vạn Ninh đạt 1.500 tấn. Với sản lượng này, vào thời điểm giá tôm cao, chi phí thấp thì người nuôi vẫn có lãi. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại thì người dân không có mấy lợi nhuận. Theo anh Đặng Tri Thông, kỹ sư NTTS, Phòng Nông nghiệp - Tài nguyên và Môi trường Vạn Ninh: “Để tránh thiệt hại, người nuôi trồng phải nuôi đúng thời vụ; thời gian từ tháng 4 - 9 dương lịch hàng năm. Bên cạnh việc kiểm tra chặt chẽ chất lượng con giống, phải chú trọng đến việc bảo vệ môi trường. Mật độ thả nuôi vừa phải, từ 25 - 30 con/m2. Tăng diện tích trồng rừng ngập mặn và xử lý môi trường bằng các phương pháp sinh học”.

Vừa qua, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã công bố phán quyết cuối cùng về mức thuế đối với tôm nhập khẩu từ Việt Nam và Trung Quốc. Theo đó, mức thuế chống bán phá giá đối với các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu tôm Việt Nam dao động từ 4,13 - 25,76%. Mức thuế này giảm đáng kể so với quyết định của DOC đưa ra hồi tháng 7 là 12,11 - 93,13%. Điều này đồng nghĩa với việc giá thu mua tôm từ tay người nông dân sẽ tăng. Không riêng gì doanh nghiệp, người nuôi tôm cũng có phần dễ thở hơn khi đầu ra đã có hướng mở. 

Sau bao phen thất bát, nhiều người dân đã quay sang đầu tư nuôi tôm hùm lồng và một số loài hải sản khác như vẹm xanh, ốc hương, bào ngư, hải sâm, cua, cá… Có thể nói, các loài hải sản này đang phát triển tốt và cho thu nhập khá cao. Năm 2004, với 5.000 lồng, 200 bè tôm hùm, đạt sản lượng 280 tấn đã khẳng định được vị thế của loài nuôi này. Vấn đề đặt ra, thời thịnh vượng của con tôm hùm sẽ duy trì được bao lâu. Bài học về nuôi tôm sú vẫn còn đó. Liệu con tôm hùm có cùng chung số phận?

Thời gian này, hầu hết ao, đìa ở Vạn Ninh đang ngừng hoạt động. Thiệt hại quá lớn do con tôm sú để lại đã khiến cho người nuôi trồng chưa yên tâm tiếp tục sản xuất. Người dân đang trông chờ sự giúp sức của các cơ quan chức năng.

CHÂU AN KHÁNH