Đã có mưa - Nhưng vẫn lo hạn hán

Từ đầu năm tới nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, lượng mưa rất thấp. Lượng nước trên các sông, suối, hồ chứa như Đá Bàn, Suối Trầu...

Nhiều diện tích gieo trồng ở Vạn Ninh giờ đây trở thành đồng cỏ chăn nuôi bò.

Từ đầu năm tới nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, lượng mưa rất thấp. Lượng nước trên các sông, suối, hồ chứa như Đá Bàn, Suối Trầu, Cam Ranh, Am Chúa… chỉ tương đương hoặc cao hơn mực nước chết không đáng kể. Vì vậy, tình hình sản xuất và đời sống nhân dân đang gặp rất nhiều khó khăn.

Những ngày gần đây, trên toàn tỉnh đã bắt đầu có mưa, nhưng lượng mưa không đáng kể; mặt khác, do hạn hán kéo dài, nguồn nước ngầm hạ thấp, mưa tới đâu ngấm tới đó, nên lượng nước vẫn chưa đủ để phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Nhiều nơi, bà con vẫn chưa dám xuống giống vì sợ không có nước tưới. Tính từ đầu tháng 9 tới ngày 24-11, lượng mưa ở huyện Vạn Ninh chỉ đạt 368,7mm, Ninh Hòa 260,7mm, Nha Trang 321,8mm, Cam Ranh 283,3mm, Khánh Vĩnh 182,3mm, Khánh Sơn 279,1mm… Lượng mưa trên chỉ bằng 40 - 70% lượng mưa cùng kỳ nhiều năm trước. Đặc biệt, một số hồ như hồ Suối Hành mực nước đang ở dưới mức nước chết (0,32/0,52), hồ Cam Ranh tương đương mức nước chết (2,71/2,70)… Tổng lượng nước các hồ tích được đến thời điểm này chỉ khoảng 20 triệu m3 (bao gồm cả 10 triệu m3 dung tích chết). Nguồn nước ở các sông suối đều thấp hơn cùng kỳ nhiều năm trước. Nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng, không có mưa lớn thì khả năng các hồ chứa nước đều xuống đến mực nước chết; các công trình thủy lợi (CTTL) nhỏ sẽ không còn nước. Đối với nguồn nước của 2 con sông lớn nhất tỉnh là sông Cái Ninh Hòa và sông Cái Nha Trang, nguồn nước phục vụ sản xuất cũng gặp nhiều khó khăn; dự báo mực nước xuống thấp sẽ bị xâm thực mặn. Đối với các vùng sử dụng nước tưới từ các CTTL nhỏ, nhiều khả năng sẽ không thể sản xuất được; nhất là đối với 2 huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh. Các vùng lúa ở đồng bằng, dự báo vụ Đông - Xuân cũng chỉ gieo trồng được 50% diện tích dự kiến (khoảng 7.000 - 8.000 ha/16.400 ha theo kế hoạch).

Tính tới thời điểm hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 5.700 ha/9.800 ha lúa vụ mùa bị hạn hán. Trong đó có khoảng 4.500 ha bị mất trắng. Ước thiệt hại về giống khoảng 648 tấn, tương đương 1,95 tỷ đồng. Vụ lúa Đông - Xuân 2004 - 2005, kế hoạch gieo trồng khoảng 16.400 ha, đến nay mới gieo trồng được 1.400 ha. Huyện Vạn Ninh trong tổng số 1.800 ha lúa Hè - Thu đã có trên 570 ha thiếu nước. Trong đó, khoảng 214 ha mất trắng. Vụ Đông - Xuân cũng chỉ mới xuống giống được 1.200 ha/2.300 ha theo kế hoạch (khoảng 200 - 300 ha không đủ điều kiện gieo trồng), số diện tích lúa đã xuống giống nhưng không có nước tưới giờ đây bà con cũng đã bỏ không chăm sóc.

Một số cây trồng khác như bắp, đậu xanh, bông vải, thuốc lá, mía nguyên liệu… đến thời điểm hiện nay thiệt hại chưa đáng kể. Toàn tỉnh ước thiệt hại khoảng 759 triệu đồng. Thế nhưng về lâu dài vẫn còn nhiều ảnh hưởng; một số vùng mía nguyên liệu ở Cam Ranh do nắng nóng kéo dài mía không thể phát triển.

Trên lĩnh vực lâm nghiệp, do không có mưa nên diện tích rừng trồng tính đến ngày 17-11 chỉ trồng được 1.768 ha, đạt khoảng trên 60% kế hoạch. Nếu trời tiếp tục nắng nóng thì diện tích đã trồng sẽ bị ảnh hưởng trầm trọng (nhiều khả năng bị chết với số lượng lớn). Số diện tích còn lại sẽ không trồng được. Ước thiệt hại khoảng gần 3 tỉ đồng. Như vậy, tổng thiệt hại trên cả hai lĩnh vực nông - lâm nghiệp là gần 6 tỉ đồng. Dự báo, diễn biến thời tiết này sẽ còn ảnh hưởng trầm trọng tới vụ sản xuất Đông - Xuân 2004 - 2005 và Hè - Thu 2005.

Trước tình hình trên, UBND tỉnh đã chỉ đạo sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN-PTNT), các ban, ngành, địa phương phải thực hiện đồng thời nhiều biện pháp để đối phó với tình hình hạn hán dự báo còn nhiều diễn biến phức tạp. Đặc biêït, mọi người dân phải thực hành tiết kiệm nước, chấp hành đúng lịch điều tiết, đúng thứ tự ưu tiên: cho sinh hoạt, cho chăn nuôi gia súc, tưới tiêu cho cây trồng, sản xuất công nghiệp… Phải có sự phối hợp giữa các đơn vị Quản lý - Khai thác CTTL với từng địa phương để có thể đánh giá tình hình cụ thể sát sao và có phương án chỉ đạo, hỗ trợ kịp thời, không để tình trạng nhân dân gieo trồng xong không có nước tưới. Đối với các chân ruộng cao, ven sông suối, không đủ nước sản xuất lúa mà còn khả năng tưới bổ sung thì vận động bà con chuyển đổi cây trồng khác sử dụng ít nước như đậu, bắp, các loại rau màu… Đối với các chân ruộng không có nước tưới thì kiên quyết không cho bà con sản xuất; nhưng cần cày ải, chuẩn bị giống, vật tư, phân bón sẵn sàng, khi có điều kiện thuận lợi thì tiến hành xuống giống ngay. Đối với những diện tích đã thống nhất đưa vào sản xuất vụ Hè - Thu 2005, yêu cầu thực hiện đúng lịch thời vụ đã hướng dẫn, phải tranh thủ nạo vét kênh mương, mở nước sớm, tạo điều kiện cho nhân dân sản xuất ngay sau khi sản xuất vụ Đông - Xuân. Các khu vực sử dụng nước đập dâng cần ưu tiên nạo vét sớm để tận dụng nước tự nhiên.

Ngoài ra, UBND tỉnh cũng chỉ đạo các cơ quan chức năng cần sớm có phương án, khuyến cáo bà con gieo trồng một số giống lúa ngắn ngày, phù hợp với điều kiện thiếu nước, chịu hạn, chịu nóng và một số cây lương thực, màu ngắn ngày... Để đạt được những nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở NN-PTNT đã dự trù kinh phí khắc phục khoảng 3,89 tỉ đồng (trong đó, kinh phí chống hạn khoảng 1,89 tỉ đồng và kinh phí khắc phục khoảng 2 tỉ đồng).

Đồng thời với triển khai các biện pháp chống hạn, hiện tỉnh đang kiến nghị với Bộ NN-PTNT một số vấn đề: Nếu tình hình hạn hán còn kéo dài sẽ gây thiếu lương thực cho địa phương, đặc biệt là hai huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh và một bộ phận các xã khu vực miền núi khác trong toàn tỉnh ước khoảng 3.000 hộ, đề nghị Bộ NN-PTNT xem xét hỗ trợ kinh phí để giảm bớt gánh nặng cho tỉnh và kinh phí dự phòng công tác phòng chống hạn. Về lâu dài, Bộ NN-PTNT cần quan tâm đầu tư, sớm hoàn thành một số công trình chứa nước như hồ chứa nước Suối Dầu, hồ chứa nước Sống Trâu (Ninh Thuận), hồ chứa nước Hoa Sơn (Vạn Ninh), hồ chứa nước Tà Rục (thị xã Cam Ranh) và một số công trình hồ chứa nước khác trên địa bàn toàn tỉnh để phục vụ cho sản xuất.

VÕ NGỌC