Khi đi du lịch đến một nơi nào đó, phần lớn du khách đều có chung một tâm lý là muốn mua quà mang tính địa phương để làm kỷ niệm...
 |
| Khách đang mua hàng tại Cửa hàng Mỹ nghệ trên đường Trần Phú. |
Khi đi du lịch đến một nơi nào đó, phần lớn du khách đều có chung một tâm lý là muốn mua quà mang tính địa phương để làm kỷ niệm. Ở Nha Trang, các cửa hàng bán quà lưu niệm không thiếu. Thế nhưng tìm cho được một món quà mang “dấu ấn Nha Trang” đặc sắc thì thật không dễ dàng.
Dừng chân vào các “shop” bán hàng lưu niệm trên đường Trần Phú, Hùng Vương, Trần Quang Khải… Ta thấy tất cả các cửa hàng phần lớn bán hàng lụa tơ tằm, thổ cẩm, đèn lồng, các sản phẩm làm từ mây, tre, trúc, gỗ… “Rừng” sản phẩm này du khách có thể tìm thấy ở bất cứ nơi nào trên đất nước, tất cả đều giống nhau, ít có nơi nào có hàng “độc” để du khách chọn mua. Tại các khách sạn và các điểm tham quan cũng vậy, hàng hóa được bày bán rất phong phú nhưng chỉ mang đậm tính thương mại thuần túy mà không có đặc trưng riêng, mang hồn văn hóa. Ở nhiều khách sạn, hàng lưu niệm còn được bày bán cùng với phim ảnh, kem chống nắng, áo pull, khăn tắm và cả… Kotex hay Diana… Cửa hàng Mỹ nghệ trên đường Trần Phú tuy có khá nhiều hàng mỹ nghệ cao cấp và các mặt hàng lưu niệm làm từ sò, ốc nhưng kiểu dáng, mẫu mã không có sự sáng tạo nên không tránh khỏi sự đơn điệu, thiếu hấp dẫn, nếu không muốn nói là xấu và lòe loẹt. Một du khách nói: “Những mẫu mã này hình như đã có cách đây hơn… 10 năm về trước. Lần đó tôi cũng mua những cái đèn ốc và dây chuyền ốc giống như thế này”. Minh Lê - một Việt kiều ở Rotterdam phàn nàn: “Tôi đã đi khắp Nha Trang mà không kiếm được một món quà nhỏ “đặc trưng” Nha Trang về làm quà. Nha Trang có sẵn ốc, sao không có một nơi cho du khách tự xâu lấy chiếc lắc để đeo hay mang về làm quà? Nha Trang sẵn lá dừa, sao không thấy những chiếc mũ, chiếc rổ lá dừa với cách điệu riêng của Nha Trang cho du khách làm kỷ niệm? Nha Trang đẹp thật nhưng đâu phải là nơi duy nhất ở châu Á có biển, có nắng? Ta còn phải có chút gì khác để thu hút du khách, một phong cách riêng, những sản phẩm nơi khác không có, một “linh hồn” để cho khách phương xa ham muốn khám phá và cảm nhận”.
Một nhà quản lý du lịch nhận xét: “Mỗi sản phẩm mỹ nghệ phải chứa đựng hồn văn hóa của nó. Các gian hàng mỹ nghệ phải chứa đựng ý nghĩa văn hóa địa phương. Đặc biệt là những món hàng thủ công mỹ nghệ - Những món hàng này rất được khách quốc tế trân trọng. Các cửa hàng mỹ nghệ ở Nha Trang phần lớn thiếu tính mỹ thuật, và giống một quầy hàng tạp hóa hơn là một cửa hàng mỹ nghệ. Người bán hàng mỹ nghệ phải giải thích được nguồn gốc, nét văn hóa đặc trưng của món hàng mình bán. Quầy thổ cẩm Chăm ở Chợ Đêm là một ví dụ về một quầy hàng mỹ nghệ chính thống. Hoặc như khu trưng bày tranh thêu của XQ thật sự là một quầy hàng mỹ nghệ đặc sắc. Tính chuyên nghiệp không chỉ thể hiện qua cách trang trí, trưng bày, chất lượng sản phẩm và kiến thức nhân viên mà còn ở chính người bán hàng - họ hiểu và đam mê sản phẩm mà họ giới thiệu. Đây chính là linh hồn, là cây cầu dẫn vào trái tim du khách. Bên cạnh đó, các sản phẩm được bán ra phải là các sản phẩm văn hóa - có nghĩa là người dân đã dùng và gắn bó cuộc sống của mình với các sản phẩm đó. Trong khi đó, thử nhìn lại các vòng ốc được bày bán ở các cửa hàng mỹ nghệ, người dân địa phương chỉ sản xuất theo số lượng và không bao giờ đeo lấy một lần”.
Vấn đề ở đây là sản phẩm thuần túy của Nha Trang là sản phẩm nào? Dường như câu hỏi này hiện vẫn chưa tìm được lời đáp. Phát triển hàng thủ công mỹ nghệ bằng vỏ ốc, san hô lại đụng đến việc bảo vệ môi trường sinh thái biển. Các nhà sản xuất, mua bán hàng lưu niệm cho biết họ rất mong muốn có được những thông tin từ ngành du lịch để nắm bắt nhu cầu của du khách. Ngành du lịch nên hướng dẫn, định hướng sản xuất. Cách thức quảng bá, tiêu thụ sản phẩm và thu nhập từ lợi nhuận phải tương xứng với công sức bỏ ra. Như vậy các nhà sản xuất mới có khí thế và chịu khó đầu tư làm nên những món hàng độc đáo. Tỉnh cần có những dự án tổ chức lại các làng nghề truyền thống để tạo ra các giá trị nhiều mặt như bảo tồn, nâng cao kỹ năng tay nghề nghệ nhân, gìn giữ văn hóa truyền thống và tạo công ăn việc làm ở nông thôn.
Các làng nghề đồ gốm ở Vĩnh Ngọc (Nha Trang), Vạn Bình (Vạn Ninh), mây tre ở Ninh Hòa, các làng nghề dệt chiếu, đúc đồng ở Phú Lộc Tây (Diên Khánh)… chắc chắn sẽ khởi sắc nếu có sự hỗ trợ của tỉnh cũng như các ngành chức năng. Và như vậy sẽ có nhiều sản phẩm mang “dấu ấn Nha Trang” ra đời.
BÍCH KHUÊ
