Những ngày cuối tháng 5, vụ mía Cam Ranh đã khép lại. Thời tiết hanh khô, thất thường của năm nay đã không ưu đãi cho Cam Ranh một mùa mía ngọt. Anh Hồ Duy Tùng - Chi cục phó Chi cục Thuế Cam Ranh - người được mệnh danh là..."tư lệnh vùng mía" do mấy tháng nay chuyên "nằm vùng" ở các bãi mía - phác họa vài nét: "Cây mía vụ này không to, không chắc đều như những vụ trước. Trồng mía lỗ nên nông dân chuyển qua trồng thứ khác, nhiều nơi người ta sang nhượng lại vài ha mía với giá rẻ như bèo"...
Xe chở mía về Nhà máy Đường Cam Ranh. |
Những ngày cuối tháng 5, vụ mía Cam Ranh đã khép lại. Thời tiết hanh khô, thất thường của năm nay đã không ưu đãi cho Cam Ranh một mùa mía ngọt. Anh Hồ Duy Tùng - Chi cục phó Chi cục Thuế Cam Ranh - người được mệnh danh là..."tư lệnh vùng mía" do mấy tháng nay chuyên "nằm vùng" ở các bãi mía - phác họa vài nét: "Cây mía vụ này không to, không chắc đều như những vụ trước. Trồng mía lỗ nên nông dân chuyển qua trồng thứ khác, nhiều nơi người ta sang nhượng lại vài ha mía với giá rẻ như bèo". Theo thống kê, năm nay Cam Ranh có tổng diện tích trồng mía hơn 5.700 ha nhưng thực tế chỉ thu hoạch được hơn 4.400 ha. Diện tích trồng mía bị "co" lại bởi nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do từ đầu vụ, thời tiết đã không ủng hộ người trồng mía, nắng hạn kéo dài, nhiều vùng không chủ động được về thủy lợi… Chưa kể đến hàng trăm ha mía bị sâu bệnh phải phá hủy, rồi nạn cháy rừng và nhiều yếu tố khách quan khác khiến năng suất thu hoạch giảm. Việc thu thuế do vậy cũng ít nhiều bị ảnh hưởng.
So với năm 2002, công tác quản lý thu thuế đối với hoạt động sản xuất đường thủ công của ngành Thuế Cam Ranh chặt chẽ và hiệu quả hơn. Năm ngoái, việc thu thuế trong lĩnh vực này gặp rất nhiều khó khăn. Thu đã khó, các đội thuế còn phải đối phó với đủ cách, đủ kiểu trốn thuế của các cơ sở chế biến đường thủ công. Họ luôn tìm mọi cách không thực hiện đầy đủ các yêu cầu về kê khai, đăng ký thuế, thậm chí có thái độ chống đối khi cán bộ đến kiểm tra. Với các cơ sở che ép mía chủ yếu là người địa phương vừa trồng vừa ép mía nhà, vừa nhận gia công cho các lò khác, việc quản lý thuế cũng gặp nhiều khó khăn khi họ chỉ trao đổi hoặc hợp đồng bằng miệng với nhau, không ký kết văn bản theo quy định… Chính những vướng mắc thực tế này mà vụ mía năm ngoái, tính riêng sản lượng tiêu thụ vào mục đích khác và sản lượng không quản lý được tại Cam Ranh lên đến hơn 100 nghìn tấn. Bài toán về chống thất thu thuế trong lĩnh vực mía đường của ngành Thuế Cam Ranh quả thật không đơn giản.
Vụ mía năm nay, ngành Thuế đã thu được gần 950 triệu đồng. Nếu giá thành sản phẩm, diện tích không giảm và năng suất không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan thì có lẽ mức thuế thu được sẽ còn nhiều hơn. Điểm mạnh nhất của công tác thu thuế trong năm nay của Chi cục Thuế Cam Ranh là có được sự hỗ trợ tích cực từ các ngành, các cấp và các địa phương. Trước tình trạng thất thu thuế đối với hoạt động chế biến đường của năm 2002, UBND tỉnh đã kịp thời có văn bản hướng dẫn, yêu cầu ngành Thuế và một số ngành liên quan tăng cường giám sát, kiểm tra thường xuyên, có những biện pháp quản lý chặt chẽ để việc thu thuế được đảm bảo. Thực ra, khi triển khai công việc này cũng gặp nhiều vấn đề khó khăn, trong đó cũng có sự hợp tác không tích cực của một số chủ cơ sở. Anh Tùng cho biết, trước đây, các cơ cở che ép mía thường tính thuế theo ba-rem thuế gia công. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở "lách" thuế, gây thất thu thuế. Tình trạng này cũng đã được khắc phục khi ngành Thuế áp dụng cách tính theo thuế sản xuất, đảm bảo sự công bằng và phù hợp với xu hướng chung của ngành chế biến đường. Để giám sát các hoạt động thu thuế trong lĩnh vực này, ngành Thuế đã chỉ đạo các xã, phường thành lập các tổ quản lý mía đường, thường xuyên có kế hoạch và biện pháp quản lý các cơ sở che ép mía, kinh doanh sản xuất đường kết tinh, các đối tượng thu mua - buôn chuyến mía cây… Hiện nay, thị xã có 188 hộ che ép mía, 117 hộ kinh doanh sản xuất đường kết tinh. Các tổ quản lý kiêm luôn cả việc kiểm kê diện tích, năng suất của từng hộ, kiểm tra các hoạt động của các lò che ép và kinh doanh sản xuất đường kết tinh. Không những thế, Chi cục còn phối hợp với đoàn kiểm tra liên ngành tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn các văn bản về thuế, hướng dẫn cách kê khai, đăng ký thuế và các thông số kỹ thuật về che, ép, kết tinh cho các hộ. Những hoạt động tích cực này đã góp phần đáng kể vào hoạt động chống thất thu thuế trên 17 khu vực trồng mía của thị xã.
Tính trung bình, mức thuế dành cho cơ sở ép che từ hơn 700 nghìn - 1,9 triệu đồng/tháng, còn mức dành cho hộ sản xuất đường kết tinh từ hơn 340 nghìn - 1,1 triệu đồng/tháng tùy theo sản lượng. Với tình hình khó khăn chung, hầu hết các hộ sản xuất, kinh doanh đang trong tình trạng thua lỗ. Tính hết chi phí, 1 ngày trung bình các hộ lời khoảng 30 - 40.000 đồng. Giá đường giảm đã làm nhiều hộ không còn mặn mà với cây mía. Ở nhiều vùng, người ta chuyển sang trồng các loại cây khác như: kiệu, mì… cho qua vụ. Đây lại là một bài toán khó đối với người nông dân. Khi vấn đề về thuế đã tương đối bình ổn, người trồng mía lại gặp khó khăn về nhiều mặt, trong đó đáng kể nhất là việc vận chuyển và bán mía cho Nhà máy đường. Phương tiện vận chuyển, chi phí và hàng loạt các vấn đề kèm theo đã khiến nhiều hộ trồng mía không theo tới cùng. Tình trạng người nông dân bán mía cho các đầu nậu ở Cam Ranh hiện nay vẫn còn khá phổ biến.
Với ngành Thuế, công tác chống thất thu thuế trong hoạt động chế biến đường đã mang lại những hiệu quả tích cực. Qua đó, các cơ sở, chủ hộ kinh doanh cũng đã được nâng cao nhận thức, thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với ngành Thuế, đối với Nhà nước. Tuy nhiên, để có những mùa mía khởi sắc hơn, thiết nghĩ Nhà nước cần có những giải pháp hỗ trợ thiết thực hơn về giá thành sản phẩm, đầu ra cho sản phẩm… để người nông dân yên tâm sản xuất, gắn bó với cây trồng và mảnh đất của mình.
LỆ HẰNG