Các hợp tác xã đầm đăng đang… “mắc cạn”

Những năm gần đây, hoạt động của các hợp tác xã (HTX) đầm đăng gặp rất nhiều khó khăn. Vấn đề không chỉ ở chuyện thiếu vốn mà nguồn cá trước kia được xem là tài nguyên vô tận giờ đây cũng đã cạn kiệt. Các HTX đang đứng trước nguy cơ làm ăn thua lỗ, nợ nần chồng chất.

THỰC TRẠNG TỪ NHỮNG ĐẦM ĐĂNG.

Chúng tôi đến những HTX nghề cá khi mùa lưới đăng đã bắt đầu vào vụ. Các loại ghe thuyền và ngư cụ đều được đầu tư sửa chữa để mong có một mùa bội thu. Sau hơn bốn tháng nghỉ ngơi, vào vụ đánh bắt năm nay, các HTX vẫn hoạt động cầm chừng, nguồn cá đánh bắt được chẳng đáng là bao so với kinh phí bỏ ra trong một đợt đánh bắt. Theo ông Phan Thanh Hiền - Chủ nhiệm HTX Thống Nhất: Năm nay, mới vào đầu vụ mùa nên chưa thu được bao nhiêu. Nếu có cá cũng phải đến tháng tư âm lịch - Mùa lưới đăng kéo dài từ tháng 2 đến tháng 10 âm lịch, nhưng trong khoảng thời gian đó không phải HTX nào cũng làm ăn hiệu quả. “Chim trời cá nước” luôn làm cho các HTX lo ngại khi nhận khoán luân phiên những lô đầm. Đến HTX Bích Hải đúng vào những ngày 6 chiếc ghe của HTX trở về phơi lưới chuẩn bị cho chuyến đi tiếp theo nhưng lượng cá đánh bắt được cũng chỉ lèo tèo. Ông Nguyễn Văn Dìa - Chủ nhiệm HTX cho biết: “Năm qua, HTX đã quay lại nhận lô đầm Hòn Xưởng để khai thác nhưng cũng chẳng ra sao. Cả một mùa thu hoạch, mỗi xã viên chỉ ứng được 3 bao gạo và 500 ngàn đồng vì không có cá. Dần dà xã viên có ý định từ giã HTX mà không có cách nào giữ họ lại được. Không ai tội gì lao vào chỗ làm việc không công. Trong khi đó, quy định của cơ quan quản lý thì lưới đăng kéo dài ra hướng ngoài khơi có giới hạn nên hoạt động càng gặp nhiều khó khăn”. Được biết, trong các đầm đăng ở khu vực Nha Trang thì Hòn Xưởng đứng thứ 3 về sản lượng cá, chỉ sau Hòn Nọc và Hòn Mun nhưng đánh bắt cũng chẳng ăn thua gì. Những xã viên của HTX Bích Hải là người dân đảo Bích Đầm, giờ đây họ đang đứng trước nỗi lo: Rời HTX sẽ không biết làm gì, còn ở lại thì cũng chẳng đủ tiền trang trải cho gia đình.

Hiện nay, tất cả các HTX đầm đăng trong tỉnh hoạt động khai thác theo phương thức khoán đầm có thời hạn thay đổi luân phiên từ lô đầm này đến lô đầm khác. Được xoay vòng, nhiều người nghĩ rằng: “Có nếp có tẻ”, các HTX sẽ làm ăn tốt hơn. Nhưng thực tế càng xoay vòng, các HTX lại càng lao đao. Bởi lẽ, ở nhưng lô đầm khác nhau sẽ có những luồng lạch sâu cạn khác nhau. Cứ đến mùa đổi đầm, các HTX phải chi từ 20 đến 30 triệu đồng để tăng thêm hoặc giảm đi ngư cụ đánh bắt. Vả lại luồng cá trong lòng đại dương sẽ không biết đi về đầm nào. Chuyện đánh bắt được nhiều hay ít chỉ còn là sự cầu may. Điều đã thấy trong năm qua là nhiều HTX đầm đăng ở Vạn Ninh có luân chuyển đầm nhưng mất mùa cá, nên đến hết mùa vụ vẫn không có khả năng nộp đủ thuế theo quy định.

GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ CỨU CÁC HTX?

Từ khi mới bước vào hoạt động, các HTX đã chật vật với nguồn vốn để mua sắm trang thiết bị phục vụ đánh bắt. Đến nay, lại vấp phải những mùa “biển cạn” cùng với những đồng vốn liên tục bỏ ra mỗi khi đổi đầm… các HTX nghề cá đang lóp ngóp để tự cứu mình nhưng e rằng khó quá.

Nhờ có thêm hoạt động đóng và sửa chữa ghe thuyền, nên những năm qua HTX Thống Nhất luôn tạo việc làm ổn định cho xã viên.

Trong 8 HTX đầm đăng còn hoạt động, duy chỉ có HTX Thống Nhất làm ăn tương đối căn bản. Để tránh sự thua lỗ, nhiều năm qua, HTX Thống Nhất đã đầu tư thêm vào lĩnh vực đóng và sửa chữa tàu thuyền. Nhờ vậy hàng năm, HTX có doanh thu khá; đồng thời đem lại việc làm ổn định cho xã viên. Còn lại đa phần các HTX đều thua lỗ, may mắn lắm thì bảo toàn vốn. Ông Nguyễn Văn Dìa - Chủ nhiệm HTX Bích Hải cho biết: “Hai năm qua, khi các HTX còn ngỡ ngàng trước những thất bại, chúng tôi đã vay 250 triệu đồng để đầu tư vượt cạn, đưa xã viên vào đăng ký khai thác ở Ninh Thuận. Nhưng cuối cùng rồi cũng chịu chung số phận như các HTX còn lại”. Theo ông: “Muốn các HTX làm ăn ổn định, các cơ quan chủ quản đầm đăng cần giao khoán cố định khu vực lô đầm cho từng HTX. Có như vậy, các HTX mới nắm chắc được đặc điểm của lô đầm mà có phương án đánh bắt. Lúc đó, các HTX cũng sẽ không phải bỏ thêm kinh phí để đầu tư thêm hoặc cắt bớt phương tiện hoạt động như khi khoán luân phiên các lô đầm”.

Hiện nay, nhiều HTX muốn có hướng triển khai đánh bắt xa bờ nhưng phương tiện còn quá thô sơ. Mặt khác, xã viên lại không có kinh nghiệm trong đánh bắt ở những ngư trường xa nên mọi dự định đều dừng lại. Cũng có nhiều HTX định đầu tư nuôi trồng thủy sản trong các lô đầm của mình khi hết mùa lưới đăng nhưng xã viên lại không có vốn…

Khi nguồn lợi thủy sản gần bờ đang ngày càng cạn kiệt, các HTX hầu như đang “mắc cạn” thì việc định hướng đi cho họ lại còn ở rất xa!?

LÊ HOÀNG TRIỀU

Hiện nay, các HTX đầm đăng còn nợ thuế: HTX Vạn Giã: 109,45 triệu đồng; Khải Lương 19,45 triệu; Đầm Môn 2,45 triệu; Doanh nghiệp tư nhân Tiến Thành được giảm 35% vẫn còn nợ 29,5 triệu đồng. Số thuế đợt I năm 2003 đã quá kỳ hạn cũng chưa được HTX nào trích nộp.