Gìn giữ nét đẹp của phong tục lì xì đầu xuân

Chưa đến Tết mà cô con gái của tôi đã hào hứng ước tính, số tiền lì xì nhận được trong những ngày đầu xuân Quý Tỵ sẽ khá hơn năm trước. Điều này khiến tôi giật mình âu lo. Những năm trước, con gái tôi còn nhỏ nên ủy quyền mẹ giữ tiền lì xì và chỉ sử dụng khi cha mẹ đồng ý.

Bạn thân của tôi làm nghề giáo cũng tỏ ra lo lắng khi kể chuyện cậu con trai 13 tuổi nói một câu “xanh rờn”: “Con chỉ mong Tết này nhà mình có nhiều khách đến chơi để con được nhiều tiền lì xì. Năm ngoái, nhà mình đi du lịch, chơi Tết ở xa nên con được ít tiền lì xì”. Những câu chuyện của con trẻ thời @ và suy nghĩ thực dụng của chúng khiến người lớn chúng ta phải suy nghĩ. Đó là việc làm thế nào để giữ gìn nét đẹp truyền thống của phong tục lì xì (mừng tuổi) đầu xuân cho trẻ em.

Tết năm ngoái, tôi về quê ở một xã nghèo thuộc tỉnh Bình Định. Đang ngồi chơi trước sân nhà, chợt nhìn qua sân nhà hàng xóm, tôi thấy cụ Ba gọi to những đứa trẻ đang chơi trước nhà vào để cụ lì xì. Mỗi đứa được cụ lì xì 10 nghìn đồng. Lũ trẻ ở quê rất ngoan, nhận phong bao lì xì đều khoanh tay, cảm ơn và chúc cụ sức khỏe. Sau đó, cả bọn ùa ra sân hớn hở mừng vui. Khi mở bao lì xì, thấy tờ tiền mới, đứa thì reo lên vì sẽ thực hiện được mong ước mua hộp bút chì màu, đứa thì bảo mua thêm tập vở, hoặc sách truyện thiếu nhi. Chợt nhớ tới đô thị mình đang sống, trẻ em bây giờ có tiền lì xì là nhảy ngay ra quán game; có đứa lớn còn lân la tới các sòng đỏ đen của người lớn để... thử vận may bằng tiền lì xì.

Ảnh Internet

Chưa kể, còn có tình trạng lạm dụng lì xì để hướng tới mục đích khác của người lớn, nói cách khác, lì xì bị biến tướng thành một hình thức hối lộ tinh vi. Có không ít câu chuyện râm ran về thói “nịnh sếp” của nhân viên khi đến chúc Tết và lì xì cho con của sếp phong bao đỏ mà mệnh giá tiền mừng trong đó lên đến bạc triệu. Có trẻ nhỏ chưa hiểu tiền lì xì là gì nên có trường hợp, đứa trẻ ngồi trong lòng ba mẹ đã vô tư xé toạc ngay phong bao đỏ, khiến những tờ 500 nghìn đồng bay tứ tung, làm cả chủ và những khách đều ngượng ngùng, đỏ mặt khó nói. Cũng khó trách được đứa trẻ vô tình để mọi người thấy rõ tiền lì xì mang “hàm ý riêng tư”, chuyển tải nhiều điều muốn nói... Có người “tế nhị” lì xì cho “cậu ấm, cô chiêu” của sếp bằng những bao giấy dày hơn, đồng tiền có giá trị cao hơn. Thậm chí còn có người lì xì bằng xe máy, xe hơi đắt tiền. Kiểu lì xì đó khiến các “cậu ấm, cô chiêu” phải mong ngóng mùa Tết năm sau, hy vọng lại có tiền để ném vào các cuộc mua sắm theo mốt thời thượng, hay ăn chơi ở quán bar, vũ trường, sòng bạc và cá độ bóng đá.

Cũng có kiểu lì xì dạng sĩ diện. Anh bạn tôi đã chuẩn bị phong bao lì xì có 20 nghìn đồng, nhưng khi đến nhà bạn, thấy bạn lì xì con mình tờ 100 nghìn đồng mới cứng, anh lại phải rút bóp, lì xì cho con bạn đúng 100 nghìn đồng. Anh phân trần, “chỉ là chuyện con nít nhưng cũng phải lo xa, lỡ người lớn so sánh thì đầu năm mất vui”.

Theo tôi, chỉ nên mừng tuổi - lì xì cho trẻ em những đồng tiền mới với mệnh giá nhỏ - tượng trưng cho sự may mắn, lộc tài đầu năm, thay vì lạm dụng phong tục này mà tặng trẻ số tiền lớn. Đôi khi, chỉ vì chuyện lì xì ít hay nhiều mà nhiều em tỏ ra xem thường người lì xì ít tiền và ngưỡng mộ người cho bao lì xì “dày” hơn. Nếu là thông qua việc lì xì để gián tiếp giúp con cái của đồng nghiệp, bạn bè có hoàn cảnh khó khăn có điều kiện mua sắm thêm quần áo, sách vở, dụng cụ học tập... thì rất đáng khuyến khích. Ngược lại, lạm dụng lì xì đầu năm cho con trẻ để gửi gắm ý đồ, mục đích cơ hội đối với cha mẹ của chúng thì đáng lên án.

Tùy theo lứa tuổi của trẻ, cha mẹ nên dạy con cách nhận tiền lì xì và nói lời cảm ơn cho phù hợp, sao cho trân trọng người lớn, nhất là các bậc cao niên, và để các em biết quý trọng phong tục này. Cần giáo dục con cháu mình về ý nghĩa và giá trị văn hóa của đồng tiền lì xì. Đó là thay cho lời cầu chúc sức khỏe, an lành, hạnh phúc, thể hiện sự yêu thương... Các bậc cha mẹ cũng không nên so sánh tiền lì xì của người này với người kia, khiến con cháu có suy nghĩ lệch lạc. Song song với đó, nên dạy trẻ quản lý, sử dụng tiền lì xì một cách tiết kiệm, có ý nghĩa, có thể là sử dụng vào những hoạt động bổ ích trong học tập, hỗ trợ bạn bè, tham gia hoạt động xã hội - từ thiện.

ĐẶNG TRUNG THÀNH