Không chỉ nổi tiếng bởi những làn điệu quan họ và tranh Đông Hồ, miền quê Bắc Ninh - Kinh Bắc còn quy tụ rất nhiều di tích lịch sử đặc sắc như: lăng Kinh Dương Vương, chùa Dâu (huyện Thuận Thành), chùa Phật Tích (huyện Tiên Du)… Chính vì vậy, Bắc Ninh là điểm đến của rất nhiều du khách trong chuyến hành hương về nguồn.
Không chỉ nổi tiếng bởi những làn điệu quan họ và tranh Đông Hồ, miền quê Bắc Ninh - Kinh Bắc còn quy tụ rất nhiều di tích lịch sử đặc sắc như: lăng Kinh Dương Vương, chùa Dâu (huyện Thuận Thành), chùa Phật Tích (huyện Tiên Du)… Chính vì vậy, Bắc Ninh là điểm đến của rất nhiều du khách trong chuyến hành hương về nguồn.
 |
| Hát quan họ trên thuyền. |
Điểm dừng chân đầu tiên trong hành trình của du khách là huyện Thuận Thành với cụm di tích đền thờ và lăng Kinh Dương Vương (thôn Á Lữ, xã Đại Đồng Thành) cách TP. Bắc Ninh khoảng 20km về phía Nam.
Khu vực đền thờ Kinh Dương Vương có diện tích khoảng hơn 2.000m² gồm 5 gian tiền tế và 3 gian thờ được xây theo kiểu chữ công, gian giữa có long ngai sơn son thếp vàng thờ Kinh Dương Vương, gian bên trái thờ Âu Cơ và gian bên phải thờ Lạc Long Quân. Trong đền có hệ thống nghi trượng bằng đồng, gỗ, sứ khá phong phú như: mâm đồng, đỉnh, lư hương, ống hoa, thau rước nước, chiêng... Tọa lạc trên bãi bồi rộng 4.200m² sát bờ Nam sông Đuống, lăng Kinh Dương Vương có kiến trúc 2 tầng 8 mái, được bao bọc bởi nhiều cây cổ thụ um tùm, mát mẻ. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, đến nay, cụm di tích đền thờ và lăng Kinh Dương Vương vẫn gìn giữ nhiều di sản vật thể và phi vật thể đặc sắc như: thần phả, sắc phong, bia đá, hoành phi, câu đối, tín ngưỡng, lễ hội...
Rời thôn Á Lữ, xuôi theo bờ đê sông Đuống, du khách tiếp tục đến với chùa Bút Tháp (thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ). Chùa có tên chữ là “Ninh Phúc Thiền Tự” được xây dựng từ thời hậu Lê (thế kỷ XVII) theo kiểu “nội công ngoại quốc”, bao gồm: Tam quan, gác chuông, Tiền đường và Thượng điện. Bên trong Thượng điện có bày các bộ tượng Tam Thế, Tam Thân, trong đó nổi bật nhất là tượng Phật Bà Quan Âm “nghìn mắt nghìn tay” cao 3,7m, 42 bàn tay lớn và 958 tay nhỏ, mỗi bàn tay có một mắt; tượng Tây Thiên Đông Độ Việt Nam lịch đại Tổ sư và tượng Quan Âm Thị Kính. Đây được coi là bộ ba tác phẩm nghệ thuật tạc tượng danh bất hư truyền tại chùa Bút Tháp. Từ Thượng điện, đi qua chiếc cầu đá có 3 nhịp uốn cong, du khách sẽ thấy tòa “Cửu phẩm Liên Hoa” 9 tầng được làm bằng gỗ, có khắc tượng Phật xung quanh. Ngoài ra, trong chùa còn có hơn 70 pho tượng gỗ; nhiều tòa tháp cổ như tháp Bảo Nghiêm, Tôn Đức... là nơi đặt xá lị của các vị thiền sư trụ trì chùa trước đây.
Sau khi tham quan chùa Bút Tháp, du khách tiếp tục đến với chùa Dâu (thôn Khương Tự, xã Thanh Khương). Được xây dựng từ đầu thế kỷ thứ III, chùa Dâu được xếp vào bậc danh lam cổ tự xứ Kinh Bắc và là ngôi chùa Phật giáo cổ nhất Việt Nam. Chùa Dâu thờ nữ thần Pháp Vân gắn liền với huyền tích Tứ pháp của người Việt (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi và Pháp Điện). Chùa được bố cục theo kiểu “nội công ngoại quốc”, 4 dãy nhà liên thông hình chữ nhất bao quanh 3 ngôi nhà chính là Tiền đường, Thiêu hương và Thượng điện. Hiện ở sân chùa Dâu có tháp Hòa Phong 3 tầng cao khoảng 17m; trong tháp có chuông lớn đúc dưới triều Cảnh Thịnh (năm 1793), khánh lớn bằng đồng đúc năm Minh Mạng 18 (năm 1837).
Điểm đến tiếp theo của du khách khi đến với huyện Thuận Thành là làng tranh Đông Hồ, xưa còn gọi là làng Mái (xã Song Hồ). Ðông Hồ, ngôi làng xinh xắn nằm bên bờ sông Ðuống, từ lâu đã đi vào đời sống tinh thần của mỗi người dân Việt Nam bằng những bức tranh dân gian nổi tiếng, đậm đà bản sắc dân tộc. Không chỉ có du khách trong nước yêu thích tranh dân gian Ðông Hồ về tham quan tìm hiểu và chọn mua, mà không ít du khách, những người trong lĩnh vực hội họa, mỹ thuật của nước ngoài cũng đến để nghiên cứu về nghệ thuật tranh dân gian đặc sắc của làng Hồ.
Kết thúc chuyến tham quan tại huyện Thuận Thành, du khách có thể đến huyện Tiên Du để vãn cảnh chùa Phật Tích (thôn Phượng Hoàng, xã Phật Tích) được xây dựng vào thời nhà Lý năm Thái Bình thứ 4 (1057). Đây là nơi có 5 cặp tượng linh thú (sư tử, voi, trâu, ngựa và tê giác) bằng đá lớn nhất Việt Nam, được đặt trên bệ sen trước cửa chùa. Ở Thượng điện của chùa có pho tượng đức Phật A Di Đà ngồi thiền trên tòa sen cao 1,85m (kể cả bệ là 2,8m) - một kiệt tác điêu khắc bằng đá thời Lý. Phía sau Chính điện của chùa còn lưu giữ một số đấu kê chân tảng, trong đó đặc sắc nhất là một chân tảng chạm khắc hình các nghệ sĩ đang biểu diễn dàn nhạc bát âm. Ngoài ra, tại vườn sau chùa có 32 bảo tháp của chư Tổ, chư Tăng đã viên tịch từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XX.
Nếu đến huyện Tiên Du vào ngày 12 và 13 tháng Giêng hàng năm, du khách sẽ có dịp tham gia hội Lim được tổ chức trên đồi Lim (thị trấn Lim). Đây là lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, được coi là nét kết tinh độc đáo của văn hóa vùng Kinh Bắc. Ngày hội thu hút nhiều người dân từ khắp nơi về trẩy hội vui xuân, trong đó phần đông là nam thanh nữ tú. Họ đến để hát quan họ, kết bạn, tìm duyên. Đặc biệt, từ khi Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2009, ngày hội càng trở nên rộn ràng và thu hút hơn. Đến hội Lim, khách du xuân được xem và nghe hát quan họ trên đồi, hát sau chùa, hát trên thuyền và hát trong các tư gia; lại có thể nghe hát đối từng cặp (đôi nam, đôi nữ) với những câu ca mượt mà, tha thiết...
Chỉ một lần đến Bắc Ninh, chắc hẳn trong tâm trí mỗi du khách sẽ còn đọng lại mãi hình ảnh của những tháp chùa cổ kính, lễ hội dân gian độc đáo, đặc biệt là những “liền anh, liền chị” với những câu hát quan họ như một lời mời gọi tha thiết và đầy níu kéo: “Người ơi, người ở đừng về…”
Phạm Phương (website của Tổng cục Du lịch)
