Điều trị bàn chân khoèo theo phương pháp Ponseti

Trẻ bị dị tật chân khoèo cần được điều trị sớm.

Tháng 12-2007, khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Đa khoa tỉnh tiến hành nghiên cứu và ứng dụng cách điều trị bàn chân khoèo theo phương pháp Ponseti. Tuy số lượng đối tượng nghiên cứu còn ít, song những kết quả đạt được đã mở ra cơ hội điều trị cho nhiều trẻ em bị dị tật chân khoèo trên địa bàn tỉnh.

Bàn chân khoèo là dị tật bẩm sinh thường hay gặp ở trẻ em do sự phát triển bất thường của thai nhi. Theo thống kê, tỷ lệ dị tật chiếm khoảng 2 - 3% số trẻ em được sinh ra. Trong lịch sử y học, bàn chân khoèo có thể điều trị theo nhiều phương pháp khác nhau như: Nắn chỉnh và băng; nẹp chỉnh hình; gây mê phẫu thuật… Trong đó, điều trị bảo tồn theo phương pháp Ponseti có nhiều ưu điểm nhất. Hiện nay, phương pháp này được ứng dụng rộng rãi ở nhiều cơ sở điều trị trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ở khu vực miền Trung, từ trước đến nay, điều trị bàn chân khoèo chủ yếu bằng phương pháp tập vật lý trị liệu, phương pháp điều trị bảo tồn theo Ponseti chỉ áp dụng trong phạm vi hẹp.

Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, khoa Chấn thương chỉnh hình chính thức áp dụng điều trị bảo tồn chân khoèo theo phương pháp Ponseti từ tháng 12-2007, do bác sĩ (BS) Nguyễn Anh Phi và một số cộng sự phụ trách. Đối tượng nghiên cứu là trẻ em bị dị tật chân khoèo từ 7 ngày đến dưới 9 tháng tuổi. Sau khi khám và phân loại mức độ nặng nhẹ của dị tật, BS chuyên khoa và các kỹ thuật viên sẽ nắn chỉnh sơ bộ bàn chân bị dị tật của trẻ và quấn một lớp gòn thấm nước 5cm để tạo khuôn, sau đó tiến hành bó bột (có thể kèm phẫu thuật cắt gân Achille để chỉnh nhón gót nếu cần). Tùy theo mức độ nặng nhẹ và quá trình tiến triển của bàn chân trong thời gian điều trị, BS sẽ cân đối số lần bó bột nhiều hay ít, mỗi lần cách nhau từ 5 - 7 ngày. Sau khoảng 3 tuần, BS sẽ hướng dẫn gia đình trẻ tự tháo bột bằng cách đắp khăn ướt hoặc ngâm chân vào nước lạnh khoảng 15 - 20 phút và dùng dao hoặc kéo cắt, tránh dùng cưa máy dễ gây sốc đối với trẻ sơ sinh. Sau công đoạn bó bột, trẻ sẽ mang nẹp chỉnh hình. Thời gian mang nẹp 24/24 giờ trong 3 tháng đầu; 14 - 16 giờ/ngày khi trẻ đến 3 - 4 tuổi và khoảng 8 giờ/ngày khi trẻ đến 5 tuổi.

Sau khi nghiên cứu và thực hành trên 6 trẻ em (3 nam, 3 nữ) bị dị tật chân khoèo (11 chân), kết quả cho thấy, tỷ lệ phát triển của bàn chân theo chiều hướng tốt đạt 72,72%; khá 18,18%; trung bình 9,1%. Biến chứng phụ thường gặp trong quá trình điều trị là tuột bột và viêm da. Theo BS Phi, điều trị bàn chân khoèo theo phương pháp Ponseti ít tốn kém hơn (khoảng 1,4 - 1,5 triệu đồng/ca) so với các phương pháp điều trị khác; hiệu quả điều trị cao và dễ dàng thực hiện trên trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, quá trình điều trị dị tật cho trẻ thành công hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào sự hợp tác từ phía gia đình của trẻ. Thực tế, có một số trường hợp sau khi điều trị một thời gian, bàn chân phát triển theo chiều hướng tốt, từ đó gia đình nhầm tưởng bàn chân của bé đã khỏi hẳn nên lơ là không chịu bám sát chỉ dẫn của BS. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả điều trị thấp.

Dị tật chân khoèo nếu không được điều trị sớm, trẻ sẽ bị tật suốt đời, vận động khó khăn, gây ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý và là gánh nặng cho gia đình, xã hội. Vì thế, sự phối hợp điều trị tích cực từ phía gia đình là yếu tố quan trọng giúp trẻ vượt qua dị tật, phát triển bình thường. Hiện nay, BS Phi và các cộng sự tiếp tục nghiên cứu, phát triển đề tài này. Với tính khả thi và hiệu quả đã đạt được của phương pháp, hy vọng trong thời gian tới, phương pháp điều trị này sẽ góp phần giảm tỷ lệ người tàn tật bàn chân khoèo trên địa bàn tỉnh.

MINH THIẾT