Vừa qua, Báo Khánh Hòa có bài viết về trường hợp sai sót trong Giấy khai sinh của ông Hồ Ngọc Thiên Sơn - giáo viên Trường THCS Mê Linh, huyện Vạn Ninh kéo theo những rắc rối về sau. Về vấn đề này, tôi có một số ý kiến như sau:
Vừa qua, Báo Khánh Hòa có bài viết về trường hợp sai sót trong Giấy khai sinh của ông Hồ Ngọc Thiên Sơn - giáo viên Trường THCS Mê Linh, huyện Vạn Ninh kéo theo những rắc rối về sau. Về vấn đề này, tôi có một số ý kiến như sau:
Tháng 2-1977 chỉ có 28 ngày. Vì thế, Giấy khai sinh do UBND xã cấp ghi ngày sinh 29-2 là sai do có sự nhầm lẫn. Không ai để ý đến việc đó, không ai biết sai nên các giấy tờ về sau theo hồ sơ của cá nhân như văn bằng, chứng chỉ, chứng minh nhân dân, hộ khẩu... đều bị sai về ngày, tháng sinh. Sai thì phải sửa. Các văn bản pháp luật về hộ tịch đều có quy định cho phép sửa các sai sót. Luật Hộ tịch cho phép cải chính hộ tịch, để cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi những thông tin hộ tịch của cá nhân trong trường hợp có sai sót khi đăng ký hộ tịch. Khi việc cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật thì xem xét cho đăng ký cải chính.
Nghị định số 123/2015/NĐ-CP của Chính phủ đã nói rõ: “Cải chính hộ tịch theo quy định của Luật Hộ tịch là việc chỉnh sửa thông tin cá nhân trong Sổ hộ tịch hoặc trong bản chính giấy tờ hộ tịch và chỉ được thực hiện khi có đủ căn cứ để xác định có sai sót do lỗi của công chức làm công tác hộ tịch hoặc của người yêu cầu đăng ký hộ tịch”. Thông tư số 04/2020/TT-BTP của Bộ Tư pháp cũng nhấn mạnh: “Việc cải chính hộ tịch chỉ được giải quyết sau khi xác định có sai sót khi đăng ký hộ tịch; không cải chính nội dung trên giấy tờ hộ tịch đã được cấp hợp lệ nhằm hợp thức hóa thông tin trên hồ sơ, giấy tờ cá nhân khác”; “Sai sót trong đăng ký hộ tịch là sai sót của người đi đăng ký hộ tịch hoặc sai sót của cơ quan đăng ký hộ tịch”.
Câu chuyện đăng ký khai sinh cho một người sinh vào ngày 29-2-1977 rõ ràng là có sai sót. Người yêu cầu đăng ký hộ tịch có sai sót hay không thì chưa xác định được vì không còn hồ sơ lưu về nội dung họ đã khai, nhưng sai sót của người đăng ký thì đã rõ ràng. Công chức làm nhiệm vụ đăng ký này phải biết tháng 2-1977 không có ngày 29; trong trường hợp người yêu cầu đăng ký ghi ngày sinh là 29-2 thì phải nói họ sửa lại khi yêu cầu đăng ký.
Những sai sót xảy ra trong quá trình thực hiện đăng ký hộ tịch của cơ quan nhà nước có thể do nhiều nguyên nhân như: Trình độ, kỹ năng của cán bộ, công chức nhà nước; sự hiểu biết pháp luật của người dân khi đi đăng ký hộ tịch; sự hoàn thiện của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; tổ chức bộ máy quản lý hoạt động hộ tịch và phương tiện vật chất kỹ thuật trang bị cho công tác này... Thấy rõ là nếu như ở thời điểm hiện nay, sai sót về ngày, tháng, năm sinh trong đăng ký hộ tịch như trường hợp đã nêu là khó có thể xảy ra.
Có thể viện dẫn quy định sau đây để thấy thêm vấn đề: Điều lệ đăng ký hộ tịch ban hành theo Nghị định số 04-CP, ngày 16-1-1961 của Hội đồng Chính phủ (có hiệu lực từ ngày 1-4-1961, chấm dứt hiệu lực ngày 25-10-1998) có quy định: “Trong hạn 30 ngày kể từ ngày đẻ con, cha hay mẹ phải khai sinh cho con tại Ủy ban hành chính cơ sở nơi cư trú. Nếu cha hay mẹ không đi khai được thì phải nhờ người thân thuộc, người láng giềng, người bạn đi khai thay, trong thời hạn nói trên”. “Khi khai sinh phải xuất trình giấy chứng sinh do cơ quan y tế đã đỡ đẻ cấp. Trường hợp không có giấy chứng sinh thì có thể xuất trình giấy chứng nhận do người chịu trách nhiệm về hành chính ở xóm, bản, phố hay cơ quan, xí nghiệp, công, nông trường cấp”. Với việc nhờ bạn bè đi khai thay, hay chứng nhận của xóm, bản... cũng dễ dẫn đến sai sót.
Để sửa sai, người muốn sửa sai cần tìm kiếm các giấy tờ, tài liệu cũng như các chứng cứ khác từ gia đình, họ hàng, bạn bè... để có thể chứng minh cho ngày sinh của mình. Không có được tài liệu chứng minh thì phải xác định ngày, tháng sinh. Để cải chính theo hướng này, người yêu cầu phải làm bản cam đoan về ngày, tháng, năm sinh của mình. Việc này có thể dựa vào quy định chung của pháp luật để vận dụng. Trên nhiều văn bản pháp luật về hộ tịch đã cho phép người yêu cầu đăng ký hộ tịch cam đoan về nội dung yêu cầu và chịu trách nhiệm pháp lý về việc đó. Sau khi được UBND cấp huyện đăng ký cải chính, việc sửa thông tin trên các văn bằng, chứng chỉ, giấy tờ khác sẽ được thực hiện theo quy định.
Cũng cần nói thêm là vào năm 2017, UBND xã Vạn Thắng cấp bản sao “Trích lục khai sinh” đã sửa ngày, tháng, năm sinh từ 29-2-1977 thành 28-2-1977 là không phù hợp quy định của pháp luật. Về nguyên tắc, cơ quan đăng ký, quản lý hộ tịch đang lưu giữ Sổ hộ tịch hoặc quản lý Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử có thẩm quyền cấp bản sao trích lục hộ tịch; nội dung bản sao trích lục này phải được ghi đúng theo thông tin trong Sổ hộ tịch, trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG
